صحنه کربلا جولانگاه رویارویی تمام ارزش های الهی در برابر تمام ارزش های غلط جاهلی بود، که در این صحنه، سرنوشت اسلام اصیل و ناب رقم خورد و از اسلام بدلی و تقلبی متمایز گردید.[1]
اینچنین است که غنای فرهنگی و عقلانیت شیعه باعث شده فرهنگ شیعی بیش از گذشته مورد توجه جهانیان قرار گیرد. امروز برای شنیدن پیام اسلام در دنیا گوش های شنوای زیادی وجود دارد و برای گرایش به مذهب شیعه این علاقه بیشتر از سایر مذاهب است و ما در این میان بر اساس عقلانیت فرهنگ شیعی می توانیم معارف اهل بیت علیهم السلام را در دنیا بدون اینکه به مقدسات دیگران اهانت کنیم، گسترش دهیم. [2]
لزوم عقلانیت در عزاداری حسینی
بی تردید مجالس عزاى امام حسين عليه السلام به عنوان مجالس تحول روحى و مركز تربيت و تزكيه نفس مورد نظر است، مردمى كه با گريه بر مظلوميت امام حسين عليه السلام آن حضرت را الگو قرار مىدهند، در واقع زمينه تطبيق اعمال و كردار خويش و همرنگى و سنخيت خود را با سيره عملى آن حضرت فراهم مى سازند.[3]
تأثير عميق اين مجالس به قدرى است كه افراد زيادى در اين مجالس، دگرگونى عميقى يافته و تصميم بر ترک گناه و معصيت مى گيرند، و چه بسا اشخاص گمراهى كه با شركت در اين مجالس تنبه حاصل كرده و راه نجات را پيدا مى كنند.[4]
ائمه اطهار عليهم السلام با گشودن اين باب، و تشويق مردم به شركت در اين محافل در واقع همه را به تحصيل و تربيت در اين دانشگاه حسينى دعوت كردند،[5] لذا باید با تشكيل دسته جات عزادارى باشكوه، توأم با شعارهاى بيدار كننده و سازنده و پخش جزوه ها و پوسترهاى حساب شده و پر محتوا، و استفاده از پلاكاردها يا شعارهاى جالب و جذاب و روشن كننده،[6] وجود استاد روحانی در هيئت مذهبى و تبیین اصول و فروع اسلام به ویژه شرح مسائل مورد نياز و آموزش اخلاق اسلامی، عقلانیت را در عزاداری حسینی بیش از پیش محقق سازیم.[7]
قمه زنی؛ پروژه ی نفوذ دشمن در نفی عقلانیت عزاداری حسینی
امروز دشمن به دنبال آن است که در مجالس عزاداری امام حسین عليه السلام نفوذ کرده و چهره‌ای خرافی از آن به نمایش بگذارد که یکی از راه‌های آن، قمه زنی است. [8]لذا در رسانه های خارجی برای نمایش عزاداری شیعیان، قمه‌زنی را با چهره ها و لباس های پرخون به نمایش می گذارند تا این مراسم را غیرعقلانی جلوه دهند، که در نهایت دنیا آن را به عنوان سندی بر ضد مراسم عاشورا در ذهن خود جای می دهد.[9]
از این رو دشمنان بر انجام این مسائل اصرار داشته تا نفوذ کرده؛ چهره ها را تغییر داده و چنین سرمایه بزرگی را از دست ما بگیرند.[10]
لزوم اجتناب از آموزه های ضدّ عقلانی در عزاداری عاشورا
باید مراقب بود كارهايى كه بدعت آميز است وارد مقوله عزادارى نشود.[11] لذا از كارهايى كه موجب وهن مذهب در نظر بيگانگان مى شود، باید خوددارى و اجتناب گردد. البته با رعايت اين مسأله، عزادارى ها نه تنها بدعت نيست و اشكالى ندارد، بلكه مصداق تعظيم شعائر الهى است و از افضل قربات، محسوب مى شود.[12]
متأسفانه برخی عاشقان حسینی بعضاً کارهایی را به نیت أبا عبدالله الحسین عليه السلام انجام می دهند، که انجام آن به مصلحت نیست و باید کارهایی عقلانی انجام داد.[13] به عنوان نمونه شیشه را خرد کردن و با بدن برهنه رفتن روی آن هرچند از روی عشق و علاقه باشد لیکن باید همه از این کارها بپرهیزند، زیرا مصلحت مراسم امام حسین عليه السلام نیست، بلکه اصل راه رفتن بر روی آتش، برنامه ای از هندوهاست و دشمن این حرکات را اسنادی برای نشان دادن عدم عقلانیت در مراسم ما بیان می کند.[14] از این رو باید به صورت عقلانی عزاداری شود تا این مشکلات پیش نیاید.[15]
تبیین قیام عاشورا از منابع معتبر؛ شاخصه ی کلیدی تحقق عقلانیت در عزاداری حسینی
تبیین قیام عاشورا و بیان اهداف قیام امام حسین عليه السلام از جمله مسائل مهم و کلیدی در عزاداری امام حسین عليه السلام است که به نام عزاداری امام حسین عليه السلام، احکام اسلام و قرآن و عقاید اسلامی برای مردم بیان می شود.[16]
لیکن مبلغان و مداحان باید سعی و تلاش نمایند مباحث از کتب معتبر بیان شود. [17]کتاب های مناسبی در این زمینه از علمای بزرگواری همچون علامه مجلسی، مرحوم مفید، سید بن طاووس، شیخ عباس قمی و مرحوم مقرم نوشته شده و حریم امام حسین عليه السلام را حفظ کرده است.[18]
لذا باید بر آلوده نشدن عزاداری امام حسین عليه السلام با مسایل خرافی تأکید کرد و اذعان نمود؛ واقعه کربلا، یک دعوت و قیام عقلانی بود و باید با استفاده از کتب معتبر، عقلانیت این قیام حفظ شود.[19]
بنابراین تکیه بر خواب دیدن ها در عزاداری سید الشهداء عليه السلام مطلوب و مناسب نیست زیرا آنقدر منابع معتبر در زمینه قیام عاشورا وجود دارد که نیازی به اینها نیست،[20] حتی زبان حال هایی که گفته می شود باید اقتضای شخصیت عظیم و والای امام حسین عليه السلام و یاران و خاندانش را داشته باشد.[21]
سخن آخر
در خاتمه باید گفت در سایه اهل بیت عليهم السلام مکتب عقلانی داریم و اساس دین و حدیث و برنامه تشیع عقلانیت است و این به ما قدرت می دهد در دنیای امروز در برابر همه کسانی که به عقلانیت پشت کرده اند، پیروز شویم.[22]
هم چنین باید گفت عقلانیت نقطه اتکای مکتب اهل بیت عليهم السلام است[23] و بزرگترین سرمایه ای که به تشیع قدرت و قوت می دهد تا در برابر هجمه ها و موانع بایستد عقلانیت شیعه است، هر چند در جبهه ها و میدان های مختلف جهانی عقلانیت نیست، ولی منطق ما عقلانیت است که می توانیم از آن استفاده کنیم[24] و با طرح منطق عقلانی شیعه؛ همگان را به سوی خود جذب کنیم.[25]
بنابراین باید عقلانیت واقعه عاشورا حفظ شود[26] و پایگاه علمی و فرهنگی عاشورا احیاء شود[27] و تحقق این مهم در گرو این مسأله است که عقلانیت شیعه را در مراسم حسینی نشان دهیم.[28]
اینجانب برای همه خطبا و مداحان که به وظیفه خود عمل کرده و تمام بانیان مجالس و شرکت کنندگان آن، مخصوصاًً جوانان از صمیم دل دعا کرده و امیدوارم دعای آنان نیز برای ما باشد تا بتوانیم به وظایف خود عمل نماییم.[29]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir
[1] متن پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به کنگره اخلاق و معنویت در حماسه حسینی؛ 1390/10/07.
[2]بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار مسئولان مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام؛ اخبار شیعیان؛ بهمن 1386؛ شماره 27؛ اخبار فرهنگی مذهبی.
[3] عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها؛ ص 75.
[4] همان.
[5] همان.
[6] احكام عزادارى؛ ص 38.
[7] همان.
[8] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1395/07/07.
[9] همان.
[10] همان.
[11] احكام عزادارى؛ ص 140.
[12] سوگندهاى پر بار قرآن؛ ص 435.
[13] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1395/07/07.
[14] همان.
[15] همان.
[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1389/03/06.
[17] همان.
[18] همان.
[19] همان.
[20] همان.
[21] همان.
[22] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ مدرسه امیرالمومنین علیه السلام؛ 1389/07/18.
[23] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از ره یافتگان مکتب اهل بیت علیهم السلام؛ 1393/06/24.
[24] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ مدرسه امیرالمومنین علیه السلام؛ 1389/07/18.
[25] همان.
[26] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ 1386/12/09.
[27] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم رونمایی از موسوعه تاریخ امام حسین علیه السلام؛ 1390/10/25.
[28] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1395/07/07.
[29] همان.
