حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف از دیدگاه اهل سنت از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدّ ظلّه العالی

بر خلاف آنچه بعضی از ناآگاهان تصور می کنند اعتقاد به قيام مهدی عليه السلام و حکومت جهانی او مخصوص شيعه و پيروان مکتب اهل بيت عليهم السلام نيست؛ بلکه تمام فرق اسلامی بدون استثناء ظهور مردی از دودمان پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم را در آخر الزمان به نام‏ «مهدی» که دنيا را پر از عدل و داد می کند پذيرفته ‏اند و روايات آن را در کتب خود از پيامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم نقل کرده‏ اند.[1]

تواتُر احادیث مهدویت در میان اهل سنت

احاديث در زمينه اين‏که حکومت جهانی توأم با صلح و عدالت به وسيله فردی از خاندان پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به نام‏ «مهدی» تحقّق می يابد در منابع حديث «شيعه» و «اهل سنّت» به قدری زياد است که از حدّ «تواتر»[2] نيز می گذرد.[3]

دانشمندان بزرگ اهل تسنّن‏ مانند بخاری و مسلم و ابی داود ترمذی که همه آن ها پيش از تولّد امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف و يا اندکی پس از تولّد وی در گذشته ‏اند، احاديث مربوط به حضرت را در صحاح و سنن خود آورده و گروهی از آنان کتاب‏ های مستقلّی پيرامون آن حضرت نوشته‏ اند و کمتر موضوعی مانند آن، اين همه احاديث و روايات پيرامون آن وارد شده است.[4]

شوکانی از علمای معروف اهل سنت در کتابی که پيرامون تواتر احاديث مربوط به مهدی عليه السلام و خروج دجال و بازگشت مسيح نوشته، بعد از بحث مشروحی در زمينه تواتر احاديث مربوط به مهدی علیه السلام می نويسد: «هذا يَکفی لِمَنْ کانَ عِنْدَهُ ذَرَّةٌ مِنَ الإيمانِ وَ قَلَيلٌ مِنْ انْصافٍ؛ آنچه گفته شده برای کسانی که يک ذره ايمان و يک جو انصاف دارند کافی است»!^[5]

حتّی ابن خلدون که معروف به مخالفت با احاديث مهدی عليه السلام است نيز شهرت اين احاديث را در ميان همه دانشمندان اسلام نتوانسته است انکار کند.^[6]

بشارت پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم به حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف

احمد حنبل از ائمّه چهارگانه اهل سنّت در کتاب مسند خود از ابوسعيد خدری نقل می کند که پيامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم فرمود: «لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّی تَمْتَلِئَ الْأَرْضُ ظُلْمًا وَعُدْوَانًا، قَالَ: ثُمَّ يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ عِتْرَتِي - أَوْ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي - مَنْ يَمْلَؤُهَا قِسْطًا وَعَدْلًا، کمَا مُلِئَتْ ظُلْمًا وَعُدْوَانًا؛ قيامت برپا نمی شود تا آن زمانی که زمين پر از ظلم و ستم گردد؛ سپس مردی از عترت - يا اهل بيت من - قيام می کند و زمين را پر از قسط و عدل می سازد آن گونه که ظلم و ستم آن را پرکرده بود».^[7]

همين معنی را حافظ ابوداود سجستانی در کتاب سنن خود با مختصر تفاوتی نقل کرده است.^[8]

ترمذی محدّث معروف به سند صحيح - طبق تصريح منصور علی ناصف در التّاج - از عبداللَّه از پيامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم نقل می کند که فرمود: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيا الّا يومٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذلِک الْيَوْمَ حَتّی يَبْعَثَ رَجُلًا مِنّی اوْ مِنْ اهْلِ بَيْتی يَواطِئُ اسْمُهُ اسْمی وَ اسْمُ ابيهِ اسْمَ ابی يَمْلُا الارْضَ قِسْطاً وَعَدْلًا کما مُلِئَتْ ظُلْماً وَجَوْراً؛ اگر باقی نماند از عمر دنيا مگر يک، خداوند آن يک روز را چنان طولانی می کند که مبعوث کند مردی را از من يا از اهل بيت من [ترديد از راوی روايت است و مفهوم و محتوا يکی است] که اسم او اسم من، و اسم پدرش، اسم پدر من است‏^[9] زمين را پر از عدل و داد می کند آن گونه که از ظلم و ستم پر شده است».^[10]

و نيز در صحيح «ابی داود» از امّ سلمه نقل شده است که می گويد: من از رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم شنيدم چنين می فرمود: «الْمَهْدی مِنْ عِتْرَتی مِنْ وُلْدِ فاطِمَةَ؛ مهدی علیه السلام از خاندان من است از فرزندان فاطمه سلام الله علیها».^[11]

حاکم نيشابوری در مستدرک، حديث مشروح ‏تری در اين زمينه از ابوسعيد خدری از پيامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم نقل می کند که فرمود: «يَنْزِلُ بِامَّتی فی آخِرِ الزِّمانِ بَلاءٌ شَديد مِنْ سُلْطانِهِمْ، لَمْ يُسْمَعْ بَلاءٌ اشَدُّ مِنْهُ، حَتّی تَضيقَ عَنْهُمُ الارْضُ الرَّحْبَةُ، وَ حَتّی يَمْلُا الارْضَ جَوْراً وَ ظُلْماً، لايَجِدُ الْمُؤْمِنُ مَلْجَأً يَلْتَجِا الَيْهِ مِنَ الظُّلْمِ فَيَبْعَثُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ رَجُلًا مِنْ عِتْرَتی، فَيَمْلَأُ الارْضَ قِسْطاً وَعَدْلًا کما مُلِئَتْ طُلْماً وَ جَوْراً، يَرْضی عَنْهُ ساکنُ السَّماءِ وَ ساکنُ الارْضِ، لاتَدَّخِرُ الارْضُ مِنْ بَذْرِها شَيْئاً الّا اخْرَجَتْهُ، وَلَا السَّماءُ مِنْ قَطْرِها شَيْئاً الّا صَبَّهُ الَّهُ عَلَيْهِمْ مِدْراراً؛ در آخر زمان بلای شديدی بر امّت من از سوی سلطان آن ها وارد می شود؛ بلايی که شديد تر از آن شنيده نشده! تا آنجا که زمين وسيع و گسترده، بر آن ها تنگ می شود، و تا آنجا که زمين پر از جور و ظلم می گردد؛ و مؤمن پناه‏گاهی برای پناه جستن به آن از ظلم نمی يابد در اين هنگام خداوند متعال مردی از عترتم را مبعوث می کند که زمين را پر از عدل و داد کند؛ آن گونه که از ظلم و ستم پر شده بود.

ساکنان آسمان (فرشتگان) از او خشنود می شوند؛ و همچنين ساکنان زمين، زمين تمام بذرهای خود را بيرون می فرستد و بارور می شود؛ و آسمان تمام دانه‏ های باران را بر آن ها فرو می بارد (و همه جا را سيراب و پربرکت می کند)».^[12]

حکومت صالحان در زمین

شک نيست که بندگان صالح خدا ممکن است بخشی از حکومت روی زمين را در اخيتار بگيرند، همانگونه که در عصر رسول اللَّه صلّی الله علیه وآله وسلّم و بعضی از اعصار ديگر واقع شد، ولی قرار گرفتن حکومت تمام روی زمين در اختيار صالحان تنها در عصر مهدی عليه السلام صورت می گيرد، و روايات فراوانی که از طرق اهل سنت در اين زمينه رسيده‏ است در سر حد تواتر است.[13]

شيخ منصور علی ناصف نويسنده کتاب «التاج الجامع للاصول» کتابی که اصول پنجگانه معروف اهل سنت در آن گردآوری شده و تقريظ های مهمی از علمای الازهر بر آن نوشته‏ اند، در کتاب مزبور چنين آورده است: «اشْتَهَرَ بَيْنَ الْعُلَماءِ سَلَفاً وَ خَلَفاً انَّهُ فی آخِرِ الزَّمانِ لابُدَّ مِنْ ظهورِ رَجُلٍ مِنْ اهْلِ الْبَيْتِ مُسَّمَی الْمَهْدی يَسْتَوْلی عَلی الْممالِک الاسْلاميَّةِ وَ يَتَّبِعُهُ الْمُسْلِمُونَ وَ يَعْدِلُ بَيْنَهُمْ وَ يُؤيِّدُ الدِّينَ؛ در ميان همه دنشمندان امروز و گذشته مشهور است که در آخر الزمان به طور يقين مردی از اهل بيت عليهم السلام ظاهر می شود که بر تمام کشورهای اسلامی مسلط می گردد؛ و همه مسلمانان از او پيروی می کنند و در ميان آن ها عدالت را اجرا می نمايد و دين را تقويت می کند».

سپس می افزايد: «وَ قَدْ رَوی احاديثَ الْمَهدی جَماعَةٌ مِنْ خيارِ الصِّحابَة، وَ اخْرَجَها اکابِرُ الُمحَدّثين: کابی داود، و ترمذی، و ابن ماجة، و الطبرانی، و ابی يعلی و البزار و الامام احمد والحاکم(رض)؛ احاديث مهدی عليه السلام را گروهی از اصحاب خوب پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم نقل کرده و بزرگان اهل بيت عليهم السلام مانند ابوداود و ترمذی و ابن ماجه و طبرانی و ابويُعلی و البزاز و امام احمد و حاکم(رض) درکتاب های خود آورده ‏اند».^[14]

عدالت گستری حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف

محمد شبلنجی از دانشمندان معروف مصری در کتاب «نورالابصار» می گويد: «تَواتَرت الأخبارُ عَنِ النَّبِی صلّی الله علیه وآله وسلّم عَلی انَّ المَهدی مِنْ اهْلِ بَيْتِهِ وَ انَّه يَمْلأُ الارضَ عَدلًا؛ اخبار متواتری از پيامبر  صلّی الله علیه وآله وسلّم به ما رسيده است که مهدی عليه السلام از خاندان او است و تمام روی زمين را پر از عدالت می کند».[15]

و نيز در کتاب ينابيع المودة «شيخ سليمان قندوزی» به نقل از «کتاب مناقب» حديث ديگری است که امامان دوازده‏گانه را با اسم و القاب بيان کرده، و در مورد حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف اشاره به غيبت و سپس قيام او، و پر کردن صفحه زمين از عدل و داد، آن گونه که از ظلم و جور پر شده باشد، می کند.^[16]

سخن آخر: (پاسخ جالب توجه مرکز مهم وهابیت)

گفتنی است کتاب ‏های فراوانی در اين زمينه به وسيله دانشمندان اهل سنّت نگاشته شده که روايات آن متواتر و قطعی است و همه محققان اسلامی صرف نظر از مذهب خاص خود آن را پذيرفته ‏اند. تنها عده محدودی مانند ابن خلدون و احمد امين مصری در صدور اين روايات از پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم ترديد کرده ‏اند؛ و قرائنی در دست داريم که انگيزه آن ها از اين کار ضعف روايات نبوده بلکه شايد فکر می کردند که روايات مربوط به قيام مهدی عليه السلام مشتمل بر خارق عاداتی است که به سادگی نمی توانند آن را باور کنند.[17]

اين در حالی است که متعصب‏ ترين‏ فرق‏ اسلامی  يعنی‏ وهابی‏ها نيز آن را پذيرفته، و به متواتر بودن احاديث آن اعتراف کرده‏ اند.[18] تا آنجا که در رساله ‏ای که از طرف‏ «رابطة العالم اسلامی»، از بزرگ‏ترين مراکز دينی اهل حجاز،[19] در پاسخ سؤالی که از آن ها درباره ظهور حضرت مهدی عليه السلام شده بود[20] چنين می خوانيم: «او آخرين خلفای راشدين دوازده‏گانه است که پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم در احاديث صحاح از آن خبر داد، و احاديث مهدی از بسياری از صحابه از پيامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه وآله وسلّم  نقل شده است».

سپس بعد از ذکر نام «بيست نفر از صحابه» که احاديثِ مهدی عليه السلام را از پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم نقل کرده‏ اند، چنين ادامه می دهد: «غير از آن ها نيز گروه بسيار ديگری احاديث را نقل کرده‏ اند ... بعضی از دانشمندان اهل سنّت کتب خاصّی پيرامون اخبار مهدی نوشته ‏اند از جمله ابونعيم اصفهانی، ابن‏حجر هيثمی و شوکانی و ادريس مغربی و ابوالعبّاس ابن عبدالمؤمن هستند». سپس می افزايد: «گروهی از بزرگان گذشته و امروز از علمای اهل سنّت تصريح به متواتر بودن اخبار مهدی کرده ‏اند».

در ادامه بعد از ذکر نام گروهی از آنان گفتار خود را با اين عبارت پايان می دهد: «جمعی از حفاظ و محدثين صريحاً گفته ‏اند که احاديث مهدی هم از نوع حديث صحيح است و هم از نوع حديث حسن و مجموع آن قطعاً متواتر است، و اعتقاد به قيام مهدی واجب می باشد و اين از عقايد مسلّم اهل سنّت و جماعت است و هيچ کس جز افراد جاهل و بدعت‏گذار آن را انکار نمی کند».[21]،[22]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

منابع:

1. پیام قرآن

2. پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان