در وهله ی نخست هفته ی بسیج و سالروز تشکیل بسیج مستضعفین و موفقیت‌ها و دستاوردهای بی بدیل آن نهاد انقلابی را به تمامی بسیجیان عزیز تبریک می گویم.[1]
گاهى مردم در شناخت ارزش ها گرفتار اشتباه مى شوند، ارزش واقعى را رها كرده و به دنبال مسائلى مى روند كه از نظر ارزشى در درجات بعد قرار گرفته است. در چنين مواردى براى بيان حقيقت افتخار و مباهات نه تنها مانعى ندارد بلكه گاهى یک وظيفه است [2]
در این میان بسیج مجموعه پرارزشی است که فضاهای معرفتی جامعه را به خود اختصاص داده است؛[3] لیکن بهره گيرى صحيح از آن مرهون شناخت و معرفت كافى آن است،[4] لذا مسئولان بسیج را به اطلاع‌رسانی کافی از سیر گفتمانی آن شجره ی طیبه، به افکار عمومی توصیه می‌کنم تا مردم قدر این نهاد ارزشی را بیش‌ازپیش بدانند.[5]
خاستگاه گفتمانی بسیج مردمی در اسلام
تشکیل بسيج مردمى ناظر به مقاومت در ابعاد مختلف جهاد اسلامى است که نشان دهنده ی شكل خاص نيروهاى نظامى و ويژگى هاى آن در حكومت اسلامى است.[6]
لازم به ذکر است در کنار نیروهای نظامی در حکومت اسلامی، نقش بسيج و نيروهاى مردمی در جاى خود محفوظ است، بلكه بدون آن كار گروه هاى نظامی، بازدهى مطلوب ندارد، همانگونه كه نقش اين نيروى عظيم را در جنگ تحميلى هشت ساله ايران و عراق به خوبى مشاهده كرديم؛ كه اگر آنها نبودند، بخش هاى عظيمى از ايران در برابر تهاجم عراق به كلّى از دست می رفت و اين نيروى عظيم بسيج بود كه سپاهيان صدام را كه از سوى قدرت هاى بزرگ كاملًا حمايت می شد، عقب راند و ناكام كرد.[7]
بنابراين اگر بعضى تصور كنند كه مسأله بسيج مردمى مخصوص زمانى بوده است كه فنون نظامى پيچيده امروز وجود نداشت مانند عصر پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم، سخت در اشتباه اند؛ امروز نيز نقش بسيج مردمى در دفاع از كشورهاى اسلامى به ویژه در پیروزی ارتش مردمی سوریه و بسیج مردمی عراق در برابر داعش جاى انكار نيست.[8]
اگر بسيج در جاى ديگر دنيا كمتر وجود دارد، و دولت هاى پيشرفته صنعتى هرگز نمی توانند از آن استفاده كنند؛ به خاطر آن است كه اعتقاد به وجوب جهاد به عنوان یک فريضه بزرگ الهى در ميان آنها نيست، و آنها نبرد را تنها وظيفه دولت می دانند ولى در اسلام جهاد وظيفه فرد فرد مسلمانان است.[9]
ارزش والاى شهادت و عظمت مقام شهيدان در اسلام چيزى نيست كه در جاى ديگرى وجود داشته باشد، به همين دليل انگيزه بسيجى تقريباً در ميان ديگران نيست، ولى در ميان مسلمين هميشه وجود داشته و دارد.[10]
البته در كشورهايى كه اين اعتقاد و فرهنگ حاكم نيست وقتى كارد به استخوانشان برسد، و كشورشان در معرض نابودى قرار گيرد، ممكن است نيروى بسيج مردمى تشكيل شود، ولى در اسلام هميشه و در همه حال اين نيرو وجود دارد.[11]
بنابراين «حكومت اسلامى» با ارج نهادن بر اين فرهنگ دينى بايد براى نيروى بسيج مردمى حتى در حال صلح، اهميت فوق العاده اى قائل شود؛ بلكه بايد بسيجيان را تدريجاً با فنون نظامى پيشرفته عصر و زمان آشنا سازد؛ تا به هنگام خطر بتواند تمام كسانى را كه قدرت حمل اسلحه دارند به ميدان نبرد بفرستد.[12]
آری حكومت اسلامى هرگز نبايد سنت اسلام را در استفاده از نيروى بسيج مردمى ناديده بگيرد.[13]
مردم گرایی؛ مهمترین شاخصه ی معرفتی بسیج
بر خلاف حکومت های استکباری که مسأله استبداد رأى و ترجيح دادن تمايلات شخصى بر منافع مردم مطرح است،[14] لیکن در حکومت اسلامی که بر اساس اراده اللَّه شکل می گیرد، خداوند اراده اى جز تأمين مصالح واقعى بندگانش ندارد، اين نوع حكومت در حكومت انبياء و جانشينان راستين آنها و كسانى كه خط انبياء را ادامه مى دهند ديده مى شود، و در دنيا بسيار كم است.[15] به تعبیر دیگر مردم سالارى دينى که نه تنها منافع مردم كشور خود، بلكه منافع كشورهاى همسايه و تمام دنيا (رضاى خلق) را بايد تأمين کند.[16]
حال اين برنامه را با آنچه كه در دنياى امروز وجود دارد و شعار حمايت از خلق مى دهند، مقايسه كنيد؛ مسئله دموكراسى، حقوق بشر و آزادى انسانها امروزه شعارى رياكارانه در تمام دنياى غرب است؛ وقتى مى گويند دموكراسى منظورشان جامعه اى است كه حافظ منافع آنها باشد. اگر حكومتى در خدمتشان باشد از ليست سياه خارج است و اگر حكومتى در مقابل آنها و مخالف برنامه هاى آنها باشد، در ليست سياه جاى دارد.[17] اينها در شعارهايشان فريبكارند. بايد جوانان را بيدار كرد و بيچاره كسانى كه آلت دست آنها هستند؛ تا آنجا كه به دردشان بخورند مى دوشند و وقتى به دردشان نخوردند دور مى اندازند.[18]
لیکن اسلام با گفتمان بسیج بهترين راه را براى مردمى بودن، معرّفى مى كند؛ اگر ما مسائل مردمى اسلام را پر رنگ نشان داده و عمل كنيم جاذبه اسلام چند برابر مى شود و وقتى مردم ببينند كه من به صورت متكلّم وحده سخن نمی گويم و همه جا منافع مردم را در نظر مى گيرم به اين آيين و گفتمان برآمده از آن گرايش مى يابند.[19]
بدین ترتیب شجره ی طیبه ی بسيج منبعث از اختیار و اراده ی آحاد مردم است؛[20] از این رو حضور مردم به ویژه جوانان به‌عنوان قاطبه بسیج و محدود نبودن بسیج به قشر خاص، ازجمله دلایل کلیدی است که سبب شده تمام جامعه را در برگرفته و موجب پیشرفت کار بسیج شود.[21] به نحوی که که فايده و قسمت مهم منافعش براى مردم و جامعه است.[22]
اینگونه است که رویکرد بسیج به گونه ای است که وقتى كارى را كه منافع بيشتر و اشتغال زايى كمترى دارد رها كرده و كارى را كه اشتغال زايى بيشتر و منافع[23] كمترى دارد، انتخاب مى كند تا مردم بيشترى از آن نفع ببرند.[24]
بسیج، درد اصلی جامعه را شناخته است
این مسأله ی راهبردی نشانگر اين است كه نهاد بسیج به جنبه مردمى اهميّت بيشترى مى دهد؛ در ميان غربی ها كجا سراغ از دفاع مظلوم داريد؟! آنها به دنبال حفظ منافع خود هستند. ما بايد شعارهاى مردمى اسلام را در ساحت بسیج، در سخن و عمل تبليغ كنيم تا جاذبه اسلام، دنيا را بگيرد.[25]
بنابراین با توجه به تاکیدات دین مبین اسلام، همواره کمک به مردم و انسان ها از دستورات اصلی بوده که بحمد الله بسیج به آن توجه می نماید به نحوی که رویکردهای بسیج در خصوص خدمت رسانی به مردم تحسین برانگیز است.[26]
آری بسیج، نقاط اصلی درد جامعه را یافته و می داند که شناخت مشکلات و دردها، نیمی از معالجه است که الحمدلله بسیج وارد آن شده است؛[27] به عنوان نمونه زلزله زدگان، مشکلات زیادی دارند که به ویژه با فرارسیدن زمستان، سختی هایشان نیز بیشتر می شود که باید سرپناه مطمئنی برای آنان احداث نمود؛ در این میان خدمات بسیج در مناطق زلزله زده بسیار ارزشمند است.[28]
انگیزه الهی بسیج و نفی سکولاریسم
بی تردید انگیزه ی بسیج به مانند سپاه و ارتش، دینی، مکتبی و مذهبی است. لذا با انگیزه وارد میدان می شوند؛ مخصوصاً که همه تحت یک فرماندهی و یک پرچم جمع شده اند. لیکن دنیای استکبار متشکل از افرادی بسیار بی منطق است؛[29] آمریکایی ها با پول هنگفت و دلار سربازها را به میدان می فرستند و سربازهای آنها هم دائما در فکر فرار هستند.[30]
حال آنکه پیروزی ما در جنگ تحمیلی هشت ساله بر همه ثابت کرد که در آن روز که نه ارتشی در کار بود نه معلوم بود سلاح دست کیست و نه برنامه ریزی دفاعی داشتیم. دشمن ما در حد اعلای امکانات و ما در حد ادنای امکانات بودیم، ولی با لطف خداوند و رهبری امام و کمک گرفتن از نیروی مذهب و استفاده از نیروی شهادت بعد از هشت سال بدون اینکه حتی یک وجب از خاک ما به دست دشمن بیفتد جنگ به اتمام رسید؛[31] زیرا که ما هر چه در برنامه های انقلاب داشتیم از نیروی مذهب بود. بهره گرفتن از نماز شب، دعاهای کمیل و ندبه، شروع عملیات با اسامی اهل بیت علیهم السلام و موارد دیگر. خود انقلاب را هم با استفاده از فلسفه ی عاشورا و کمک گرفتن از نیروی مذهب جلو بردیم.[32] امروز هم اگر دشمن به ما حمله نمی کند به دلیل ترس او از همین نیرو است زیرا می داند که اگر به ما حمله کند، بسیجیان، و دیگر قوای نظامی جلو می آیند و پروایی از کشته شدن هم ندارند.[33]
لذا بسیج در حكومت دينى، اجراى قوانين حكومت اسلامی را جزء فرايض و واجبات الهى مى شمرد و به آن به صورت يك وظيفه دينى نگاه مى كنند و همين، انگيزه نيرومندى براى اجراى آن ايجاد مى كند تا آنجا كه بسيارى از افراد حاضرند در قالب بسیج مردمی جان خود را نيز فدا كنند و شهادت را كه از افتخارات بزرگ است پذيرا شوند. این مهم و آثار مثبت ديگرى كه در حكومت هاى دينى است آن را از حكومت غير دينى جدا مى سازد.[34]
از سوی دیگر حكومت هاى غیر دینی و سكولار با كنار گذاشتن آموزه هاى دينى و نقش خداوند در زندگى بشر در حقيقت اومانيسم و انسان محورى و تكيه بر عمل و تجربه گرايى و بى نيازى از وحی را به ارمغان گذاشته اند و آن گاه كه بشر بخواهد در زمين خدايى كند نتايج آن وحشتناك خواهد بود.[35] بی جهت نیست که قدرت های شیطانی در سند 2030، در تعریف واژه خشونت، كه عقايد و افعال مذهبى، را به نظر آنها شامل مى‌شود. سپاه و بسیج ما را نیز مصداق خشونت قلمداد کردند.[36]
اینچنین است که می گوییم با توجه به انگیزه بسیج که یک انگیزه الهی است و یک انگیزه فوق‌العاده قوی است، مسئولان نیز باید از این انگیزه معنوی استفاده بیشتری ببرند.[37]
دین مداری و مقاومت؛ رمز پیروزی بسیج مردمی در برابر داعش
بی شک مقاومت تنها راهبرد پیروزی در برابر دشمنان خارجى، دشمنان حقيقت، دشمنان عدالت و دشمنان فضيلت و دين است.[38]
ناگفته پيداست که هم مظلوم موظف به مقاومت در برابر دشمنان اسلام و فرياد بر آوردن است، و هم مؤمنان ديگر موظف به پاسخگويى او هستند، همانگونه كه در قرآن کریم می خوانيم: «وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ؛[39] هر گاه آنها از شما براى حفظ دين خود يارى بطلبند بر شما است كه آنها را يارى كنيد».[40]
اين برنامه مثبت و سازنده به ظالمان هشدار مى دهد كه اگر دست به ستم بيالايند مؤمنان ساكت نمى نشينند، و در برابر آنها بپا مى خيزند، و هم به مظلومان اعتماد مى بخشد كه اگر استغاثه كنند ديگران بيارى آنها مى شتابند.[41]
به هر حال وظيفه هر مظلومى اين است كه اگر به تنهايى قادر بر دفع ظلم و ستم نيست سكوت نكند، و با استفاده از نيروى ديگران به مقابله با ظلم قيام نمايد، و وظيفه همه مسلمانان است كه به نداى او پاسخ مثبت دهند.[42]
در چنين زمانى بايد شرايط زمان و نقشه هاى دشمن را بدانيم و مجهّز باشيم و بسيج شويم[43]؛ درباره کمک‌های مردمی در اسلام به اندازه‌ای صحبت شده و روایت داریم که عجیب است؛ در حالی که اساس تفکرات حشدالشعبی و مدافعان حرم منبعث از تفکرات دینی و مذهبی بود؛اعتقادات دینی خمیرمایه اصلی کار است و چون دشمن از سلاح بسیار موثر و مهم معنویت بی بهره است، نمی تواند پیروز شود.[44]
اینچنین است که سردار سلیمانی و یارانش با انگیزه های الهی بر گروه تروریستی داعش پیروز شدند.[45]
لذا با توجه به نتایجی که از پیروزی‌های اخیر گرفتیم، باید سرمایه اصلی خودمان را حفظ، تقویت و تکمیل کنیم، نسل جوان پیروزی‌های انقلاب را ندید اما پیروزی‌های اخیر مقاومت جانشین پیروزی‌های انقلاب شد. نسل جوان باید باید لمس کند و ببیند که افتخارات دینی، عقاید دینی و پایبند بودن به اصول اسلام چه آثاری دارد.[46]
باید هوشیار باشیم و بدانیم که دشمن می خواهد سرمایه اعتقادات دینی و مذهبی جوانان کشور را بزند به طوری که امروز به شکل های مختلف در حال هجمه به این سرمایه عظیم است.[47] دشمنان در فضای مجازی شبهاتی ایجاد می‌کنند تا اعتقادات را از بین ببرند و به مسائل اخلاقی خدشه وارد کنند، دشمنان می‌خواهند چیزی را که سلاح اصلی است از دست ما بگیرند؛ باید کاملاً مراقب باشیم و این سلاح را حفظ کنیم.[48]
ضرورت تشکیل بسیج جهانی اسلام
بدیهی است مردم ایران با گفتمان بسیج در مقابل دشمنان اسلام خوب ايستاده و استقلال فكرى را خوب به نمايش گذاشتند؛ وقتى ايران اسلامی با بسیج عمومی در برابر ابرقدرتها مى ايستد و يا حزب الله که در حقیقت بسیج مردمی لبنان به شمار می آید به تنهايى در مقابل اسرائيل مى ايستد، و یا بسیج مردمی عراق و سوریه می توانند با قدرت بر داعش فائق آیند نشان می دهد همه مسلمانان مى توانند با بسیج عمومی در برابر دشمن بايستند.[49]
آری امروز کشورهای اسلامی و حتی کشورهای غیر اسلامی هم نیاز به بسیج را احساس می‌کنند.[50] زیرا مجامع جهانى، شوراى امنيت، حقوق بشر و... ياران ظالم و دشمنان مظلومند و نمى توانند از ملّت های مظلوم هم چون فلسطين حمايت كنند و اگر به فرض بخواهند محكوميّتى براى اسرائيل داشته باشند، آمريكا آن را وتو مى كند؛ لذا تنها راه ما اين است كه ملّت هاى مسلمان بسيج شده و بر سران سازشكار فرياد بزنند، تا آنها ببينند موقعيتشان متزلزل مى شود، بلكه گامى بردارند به ویژه آنکه عدّه مسلمانان در دنيا زياد است .اميدواريم كه امت اسلامی و دیگر جوامع بشری چنين كنند و اين وضع اسف بار ان شاء الله پايان يابد.[51]
جایگاه بسیج در ایجاد تمدن نوین اسلامی
در تاریخ انقلاب این مسأله را به خوبی حس کردیم. جنگ تحمیلی بلای بزرگی بود ولی سبب شد که نیروی نظامی ما از قوی ترین نیروهای موجود در منطقه باشد؛ در این بین شجره ی طیبه ی بسیج نتیجه ی همان جنگ تحمیلی بوده است.[52]
جنگ پدیده ی بدی است ولى گاهى يك جنگ سخت و طولانى استعداد یک ملّت را شكوفا مى كند، پراكندگى را مبدّل به وحدت و عقب ماندگى ها را به سرعت جبران مى نمايد.[53]
يكى از تاريخ نويسان معروف غرب مى گويد: «هر تمدن درخشانى در طول تاريخ در نقطه اى از جهان ظهور كرده به دنبال اين بوده است كه يك كشور مورد هجوم یک قدرت بزرگ خارجى قرار گرفته، و نيروهاى خفته آنها را بيدار و بسيج كرده است»![54]
در زمان ما نیز مثلا تحریم ها یک نوع بلا به حساب می آید ولی در کنار آن در موارد بسیاری مانند کارخانه ها، داروها و مسائل نظامی به خودکفایی رسیدیم.[55]
البته واكنش همه افراد و همه جامعه ها در برابر حوادث تلخ زندگى يكسان نيست. گروهى گرفتار يأس و ضعف و بدبينى مى شوند و نتيجه منفى مى گيرند، امّا افرادى كه زمينه هاى مساعد دارند در برابر اين حوادث تحريك و تهييج شده به حركت درمى آيند و مى جوشند و مى خروشند، و نقطه هاى ضعف خود را به سرعت اصلاح مى كنند.[56]
به عنوان نمونه مولفۀ غيرت دینی به صورت صحيح و معتدل و مثبت يك نيروى دفاعى عظيم است كه به كمك آن مى توان بر دشمنان و مخالفان پيروز شد، چرا كه اين نيروى باطنى هنگامى كه جان و مال و ناموس و دين و ايمان يا استقلال یک كشور در معرض تهديد قرار مى گيرد بسيج مى شوند، و تمام نيروهاى ذخيره وجود انسان را به حركت در مى آورد، و گاه یک انسان غيور در تحت تأثير عامل غيرت، نيرويى به اندازه ده انسان پيدا مى كند و تا حد ايثار و فداكارى، ايستادگى و پايمردى نشان مى دهد، به[57] همين دليل، غيرت يكى از اسباب عزّت و سربلندى و اقتدار تمدنی یک نظام به شمار می آید.[58]
هم چنین یکی از اقدامات خوب بسیج در این مسأله این است که نیروهای خودش را تربیت‌کرده و این (حلقه‌های فکری صالحین) خیلی خوب است که محیط بسیج تربیت‌گر خود افراد بسیجی در نظریه پردازی است.[59]
اهمیت اتصال بسیج به حوزه ی علمیه
بسیج باید سرزنده تر از گذشته باشد، لذا با توجه به فعالیت‌های تربیتی بسیج باید گفت؛ اتصال بسیج به حوزه علمیه، اقدام بسیار ارزشمندی است که امروز در بسیج وجود دارد.[60]
بی شک ارتباط و اتصال بسیج با حوزه علمیه امری مهم و بسیار پر برکت خواهد بود که امیدواریم با مدیریت جدید سازمان بسیج مستضعفین تحول عمده‌ای در این مسأله پیدا شود.[61]
سخن آخر
واقعاً امام راحل به عنوان بنیان‌گذار بسیج، فکر خوبی کردند و به سراغ برنامه‌ای رفتند که همه جا با پیروزی همراه است.[62] لذا می بینیم امروز بسیج باعث شکست دشمن شده و یقیناً دشمنان باوجود بسیج به‌جایی نخواهند رسید چراکه بسیجیان کارهای دشمن را در صحنه‌های گوناگون خنثی می‌کنند.[63] اینجانب نیز همواره به یاد بسیجیان هستم و دعایشان می‌کنم؛[64]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir
[1] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[2] پيام قرآن؛ ج 9؛ ص 280.
[3] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[4] سوگندهاى پر بار قرآن؛ ص 30.
[5] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[6] پيام قرآن؛ ج 10؛ ص 309.
[7] همان؛ ص 310.
[8] همان.
[9] همان؛ ص 311.
[10] همان.
[11] همان.
[12] همان.
[13] همان؛ ص 310.
[14] پيام امام امير المومنين عليه السلام؛ ج 9؛ ص 73.
[15] پيام قرآن؛ ج 10؛ ص 27.
[16] مشكات هدايت؛ ص 125.
[17] همان؛ ص 167.
[18] همان.
[19] همان.
[20] برگزيده تفسير نمونه؛ ج 3؛ ص 371.
[21] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[22] دائرة المعارف فقه مقارن؛ ج 2؛ ص 438.
[23] مشكات هدايت؛ ص 167.
[24] همان؛ ص 169.
[25] همان.
[26] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1396/09/02.
[27] همان.
[28] همان.
[29] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1390/11/19.
[30] همان.
[31] همان.
[32] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1389/07/07.
[33] همان.
[34] دائرة المعارف فقه مقارن؛ ج 1؛ ص 548.
[35] همان؛ ج 2؛ ص 57.
[36] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1396/03/01.
[37] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[38] آيين ما (اصل الشيعة)؛ ص 203.
[39] سوره انفال؛ آیه 72.
[40] تفسير نمونه؛ ج 20؛ ص 464.
[41] همان.
[42] همان.
[43] مشكات هدايت؛ ص 13.
[44] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1396/09/02.
[45] همان.
[46] همان.
[47] همان.
[48] همان.
[49] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1386/11/06.
[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[51] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1386/11/06.
[52] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1394/01/07.
[53] پنجاه درس اصول عقائد براى جوانان؛ ص 102.
[54] همان.
[55] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1394/01/07.
[56] پنجاه درس اصول عقائد براى جوانان؛ ص 102.
[57] اخلاق در قرآن؛ ج 3؛ ص 439.
[58] همان؛ ص 440.
[59] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[60] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1396/09/02.
[61] همان.
[62] همان.
[63] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1395/08/27.
[64] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛ 1396/09/02.
