آثار و بركات حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

بر مبنای بعضی از روایات، امروز مصادف است با سالروز وفات حضرت معصومه سلام الله علیها،[1]که رحلت ایشان در سال 201 بوده است از این رو سن مبارک ایشان 28 سال بوده است.[2] حال با تأمل در زندگانی و نیز تعابیر بی بدیل زیارتنامه ی آن حضرت می توان دریافت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها نزد خداوند مقام فوق العاده ای است و به صرف اینکه ایشان دختر، خواهر و عمه ی امام است بسنده نمی شود.[3]

عظمت و مقام والای حضرت معصومه سلام الله عليها

در زیارت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها عرضه می داریم «يا فاطمة اشفعى‏ لى فى الجنة، فان لك عند الله‏ شأناً من الشأن[4]؛ اى فاطمه مرا در بهشت شفاعت كن چرا كه در پيشگاه خدا داراى‏ جايگاه با عظمت هستى».[5]

اگر در حدیثی پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلم می فرماید؛ «پاره تن من در قم مدفون می‌شود و هر کس به زیارت او بیاید بهشت بر او واجب خواهد شد»؛ معلوم می شود کریمه ی اهل بیت سلام الله علیها از مقام بسیار بالایی برخوردار است.[6]

مقام علمی حضرت معصومه سلام الله عليها

مخصوصاً دربارۀ مقامات والاى علمى حضرت معصومه سلام الله عليها برخی روایات قریب به این مضمون وارد شده است: در عصر امام كاظم عليه السلام جمعى از شيعيان وارد مدينه شدند تا خدمت آن حضرت رسيده و سؤالاتشان را از او بپرسند، اما حضرت در سفر بود. به ناچار سؤالات را تحويل خانواده حضرت دادند تا در فرصتى ديگر پاسخ‏ آن را بگيرند. به هنگام بازگشت به وطن براى خداحافظى به خانه حضرت رفتند. حضرت فاطمه معصومه‏ سلام الله عليها سؤالات‏ را به همراه جواب هايش به آنها داد. شادمان به سمت وطن حركت كردند. اتفاقا در مسير بازگشت امام كاظم عليه السلام را ملاقات كرده، و داستان را براى آن حضرت بازگو نمودند. امام نوشته را گرفت و مطالعه كرد. پاسخ‏ هاى حضرت معصومه عليها السلام همگى صحيح بود. امام سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش به فدايش باد.»[7]،[8]

این سخن و تعبیر را پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه وآله وسلّم برای تجلیل و قدردانی از دخترش زهرا علیها السلام و مقامات او، بارها بیان فرموده بود حال پدر بزرگوار حضرت معصومه سلام الله عليها، امام كاظم علیه السلام، نیز درباره ی وی چنین جمله ای فرموند.[9]

قم؛ حرم اهل‏ البيت عليهم السلام‏

امام صادق عليه السلام فرمود: «ان لله حرما وهو مكة، وان‏ للرسول حرما وهو المدينة، وان لاميرالمؤمنين حرما وهو الكوفة، وان لنا حرما وهو بلدة قم، وستدفن فيها امرأة من‏ اولادى تسمى فاطمة، فمن‏ زارها وجبت له الجنة[10]؛ خداوند حرمى دارد كه مكه است، و براى پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم هم حرمى است و آن مدينه است.^[11] و حرم‏ اميرالمؤمنين عليه السلام كوفه است. و حرم ما اهل ‏البيت شهر قم است. و بزودى در قم، زنى از فرزندان من به نام فاطمه دفن مى‏ شود كه هر كس مرقد او را زيارت كند بهشت بر وى واجب مى‏ گردد».[12]

امام صادق عليه السلام اين سخن را قبل از تولد امام كاظم عليه السلام پدر بزرگوار حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها بيان كرد.^[13] لذا روايات متعدّدى در مورد اهميّت قم وارد شده كه آن هم به دليل مدفن پاك حضرت معصومه سلام الله عليها و هم به دليل حضور شيعيان از صدر اسلام در اين شهر است كه عش آل محمّد صلوات الله علیهم اجمعین بوده است.[14]

بهشت، پاداش زائران حضرت معصومه سلام الله عليها

امام رضا علیه السلام در این زمینه می فرماید: «إن للجنّة ثمانیة ابواب و لأهل قم واحد منها فطوبى لهم ثم طوبى لهم ثم طوبى لهم؛[15] بهشت هشت در دارد که اهل قم یکى از آن درهاى هشت گانه را در اختیار دارند; خوشا بحال آنها، خوشا بحال آنها، خوشا بحال آنها».[16]

مى دانیم درهاى بهشت مثل درهاى این دنیا نیست، بلکه درهاى بهشت اسبابى است که انسان ها را به بهشت مى برد، حال امام رضا علیه السلام در این روایت مى فرماید یکى از درهاى بهشت در قم است، یعنى در این سرزمین عاملى وجود دارد که مى تواند مردم را به بهشت دعوت کند اما آن عامل همان قبر حضرت معصومه سلام الله عليها است که امام صادق علیه السلام درباره آن مى فرماید: در آینده نزدیک زنى از نسل من در این جا دفن مى شود « فمن زارها وجبت له الجنّة.»[17]،[18]

البته وجبت له الجنة مطلق نیست یعنی این گونه نیست که بهشت بر او واجب شده است و او هر کاری که بخواهد می تواند انجام دهد بلکه وجوب جنت مشروط است. در میان صحابه کسانی بودند که یک روز بهشت بر آنها واجب بود و یک روز هم بر علیه علی علیه السلام قیام کردند و بسیاری را به کشتن دادند و خودشان هم کشته شدند و وجبت لهم النار شدند. از این رو وجوب بهشت مشروط است.[19]

با این تفاسیر باید گفت زیارت با این همه ثواب که در روایات براى آن بیان شده، یک زیارت ساده معمولى نیست بلکه زیارتى است که عارفاً بحقّها باشد، یعنى وقتى به اینجا براى زیارت مى آید در افعال خود باز نگرى کرده و با توبه به اصلاح خویشتن بپردازد که این سبب مى شود، اینجا درى از درهاى بهشت باشد.[20]

با این اوصاف باید قداست این شهر حفظ شود و جهات دینى، بیشتر از جاهاى دیگر در آن رعایت شود چرا که «لنا حرماً و هو قم».[21] باید در قم بیش از جاهاى دیگر مواظب باشند نباید تبلیغ کلاس هاى موسیقى بر در و دیوار این شهر دیده شود، مسئله اعتیاد در قم نباید باشد و یا طلاق و پرونده هاى منکراتى در دادگاه هاى قم باید از همه جا کمتر باشد، چون حرم اهل بیت علیهم السلام و عش آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین محسوب مى شود و درى از درهاى بهشت در آن است و ما نباید در مقابل این مسائل بى تفاوت باشیم و همه مسئولیم و هر کسى به اندازه خودش مسئول است. باید وسائل اطّلاع رسانى از قم بقدرى قوى باشد که به تمام دنیا بتوانند اطّلاع رسانى کنند و فقط نباید به ایّام تبلیغى اکتفا شود.[22]  

آثار و بركات حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در شکل گیری و توسعه حوزه ی علمیه قم

و از جمله جاذبه های وجود حضرت معصومه سلام الله عليها این است که حوزه ی علمیه ی بسیار مهم قم در کنار مدفن آن حضرت برقرار و تشکیل شده است، در سراسر جهان اسلام اعم از حوزه های علمیه ی شیعی هم چون حوزه ی مهم نجف، کربلا، حوزه ی مشهد، اصفهان و شیراز..، و یا حوزه های علیمه اهل سنت هم چون الازهر، مکه، مدینه ...لیکن حوزه ای با این وسعت و  گستردگی وجود ندارد و عجیب این است که تحقق این مسأله یکی از معجزات امام صادق علیه السلام است که بروز و ظهور چنین مرکز عظیم علمی در قم را پیشگویی کردند[23] و فرمودند:

 «ستخلوا كوفة من المؤمنين و يأزر عنها العلم كما تأزر الحية فى جاجرها^[24] ثم يظهر العلم ببلدة يقال‏ لها قم‏ و تصير معدنا للعلم و الفضل حتى لايبقى فى الأرض مستضعف فى الدين حتى المخدرات فى الحجال و ذلك عند قرب ظهور قائمنا ... فيفيض العلم منه إلى ساير البلاد فى المشرق و المغرب فيتم الله حجته على الخلق حتى لايبقى أحد على الأرض لم يبلغ إليه الدين و العلم ثم يظهر القائم عليه السلام؛^[25] به زودى علم و دانش از كوفه برچيده مى‏ شود ... سپس در شهرى به نام «قم» آشكار مى‏ گردد و معدن علم و دانش مى ‏شود، تا در سراسر زمين افرادى كه از اسلام آگاهى ندارند، باقى نمانند، حتى زنانى كه به حجله مى‏ روند (و كم سن و سالند) و اين به هنگام نزديك شدن قيام رهبر انقلابى ماست ... علم و دانش از اين شهر به ساير شهرها در شرق و غرب جهان سرازير خواهد شد و خداوند بدين وسيله حجت خود را بر مردم تمام مى‏ كند، تا كسى روى زمين باقى نماند كه اين آگاهى به او نرسيده باشد، سپس آن قيام كننده قيام خواهد كرد».[26]

لازم به ذکر است ما در صدد تعیین وقت ظهور نیستیم، لیکن این حدیث نشان می دهد ان شاء الله ظهور نزدیک است، هم چنین امروزه می توان مشاهده کرد مبلغان مبرز و مجرب از حوزه علمیه قم به همه نقاط جهان مسافرت های متعدد تبلیغی انجام می دهند؛ به عنوان نمونه تا چند سال قبل در اندونزی آمار شیعیان بسیار اندک بود لیکن هم اکنون جمعیت شیعیان اندونزی به بیش از یک میلیون نفر می رسد.[27]

هم چنین در آمریکای جنوبی، استرالیا و... شماری از مبلغان حوزۀ علیمه قم بدان نقاط سفر کرده اند، هم چنین کتاب های متعدد شیعی نیز  به زبان های مختلف و در سراسر جهان منتشر می شود و از آن هم مهمتر راه اندازی شبکه تلویزیونی ولایت است که در قم احداث شده و به زبان فارسی و عربی تقریباً تمام دنیا را تحت پوشش قرار می دهد؛ بی شک این مسأله مهم تحقق کامل پیش بینی امام صادق علیه السلام است.[28]

از سوی دیگر امام صادق علیه السلام در روایتی مهم مى‌فرماید: آگاه باشید، براى بهشت هشت دراست؛ که سه تای آن به سوى قم‌ باز مى‌شود. در آنجا بانویى قبض روح مى‌شود. او از جمله‌ فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسى علیهما السلام است؛ به شفاعت او همه شیعیان‌ داخل بهشت مى‌گردند.[29]

این روایت را می توان از این منظر نگریست که حوزه ی علمیه، علم تفسیر، علم فقه و علم کلام و عقاید دارد هر کدام از آن سه علم، دری از درهای بهشت است و سه در از در های بهشت در آنجا گشوده می شود.[30]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت به جهت اهميّت قم دشمن برنامه هاى خاص و بودجه هاى فراوانى براى آلوده كردن آن اختصاص داده است. بنابراین باید بر روى برنامه ريزي­ هاى دشمن حسّاسيّت داشته باشيم.[31]

متأسّفانه فساد در بعضى از جوانان نفوذ كرده، اگر چه كم است ولى كم آنها در قم زياد است. لذا پدران و مادران مراقب جوانانشان باشند و نيروى انتظامى و دستگاه قضايى، جمعيّت ناصحان، صدا و سيما، روزنامه ها و روحانيت بايد مراقب اين برنامه ها باشند.[32]

امیدواریم در سایه حضور حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در قم، بتوانیم به وظایف شرعی خود عمل کنیم.[33]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir