حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در درس خارج فقه خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، به ارزیابی وضعیت کنونی حوزه علمیه و تفاوت آن با سابق پرداختند و فرمودند: حوزه علمیه قم از بهترین حوزه های علمیه در دنیا است.
معظم له افزودند: حوزه علمیه قم حوزه ای سازنده، بسیار مفید و مؤثر برای نظام اسلامی و برای شیعیان داخل و خارج از کشور است.
پنج دلیل بر پیشرفت حوزه علمیه قم: 1- رساله نویسی فقهی
ایشان در ادامه به پنج دلیل و شاهد بر پیشرفت حوزه علمیه قم نسبت به سابق اشاره کردند و اظهار داشتند: یكی از شواهد پیشرفت حوزه نسبت به سابق مسأله رساله نویسی فقهی است، ده سال است كه در این زمینه مسابقه برگزار می کنیم و هر سال نسبت به سال قبل با استقبال بیشتری مواجه شده و رساله های بهتری نوشته می شود اما سابق بر این در حوزه ها چنین برنامه هایی وجود نداشت.
2- مدارس فقهی مجتهد پرور
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ادامه دادند: شاهد دیگر این است كه بیش از 30 مدرسه فقهی در حوزه وجود دارد که کار آنها مجتهد پروری است یعنی نخبگان و استعدادهای برتر را شناسایی کرده و تحت برنامه های بسیار منظم و فشرده پرورش می دهند، این برنامه غیر از پرورش عمومی حوزه است و سابقا چنین مدارسی برای پرورش مجتهد وجود نداشت.
3- چاپ و انتشار متعدد کتب
معظم له افزایش چاپ و انتشار کتاب در حوزه را از دیگر دلایل پیشرفت آن دانستند و ابراز داشتند: در گذشته شاید سالی بیش از 5 کتاب چاپ و منتشر نمی شد ولی امروزه هر هفته بیش از 50 کتاب چاپ و منتشر می شود که نشانگر پیشرفت حوزه است.
4- توجه و پاسخگویی به مسائل مستحدثه
ایشان چهارمین شاهد بر پیشرفت حوزه علمیه را توجه و پاسخگویی به مسائل مستحدثه برشمردند و عنوان کردند: در گذشته در مورد مسائل مستحدثه بحثی نمی شد اما در حال حاضر تعداد بسیاری کتاب و رساله درباره مسائل مستحدثه نوشته می شود و كسانی هستند كه بر مسائل مستحدثه و پاسخگویی به آن تمرکز دارند.
5- پاسخ به شبهات گوناگون
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی خاطرنشان کردند: در زمینه پاسخ به شبهات نیز گروه هایی هستند که به پاسخگویی به شبهات فقهی، اعتقادی، تفسیری و دیگر شبهات می پردازند و این مسائل از امتیازات حوزه علمیه است.
گسترش مراکز پژوهشی
اضافه بر این ها حدود 400 مرکز پژوهشی در حوزه علمیه قم در مورد مسائل فقهی، اصولی، عقیدتی، تفسیری و رجالی و غیر آن وجود دارد که بسیاری از آن ها کارهای مهمی ارائه داده اند، همچنین طلاب زیادی از حدود یکصد کشور جهان در حوزه علمیه قم با برنامه ویژه ای مشغول به تحصیل هستند که در سابق تقریباً هیچ یک از اینها وجود نداشت. این موارد نشان می دهد که الحمدلله حوزه نسبت به سابق پیشرفت فراوانی كرده است.
معظم له اضافه کردند: البته كاستی هایی در حوزه های کنونی وجود دارد که باید برطرف شود اما در مجموع حوزه نسبت به گذشته پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است.
ایشان با بیان این که امروزه بحث هایی قوی تر از بحث های بزرگان پیشین در حوزه انجام می شود، گفتند: امروز حوزه ای پیشگام و پیشرو داریم اما باید كاستی ها نیز برطرف شود تا شاهد رشد و بالندگی بیشتر آن باشم.
ضرورت توجه به اخلاق
معظم له توجه به اخلاق در حوزه علمیه را امری ضروری دانستند و افزودند: اسباب انحراف اخلاقی در زمان ما نسبت به گذشته بیشتر شده است و به همین دلیل احتمال آلوده شدن انسان زیادتر است از این رو باید بیشتر مراقب مسائل اخلاقی باشند.
معظم له با بیان این که سنت و فرهنگ حوزه همانند مباحثه، تقریر دروس و امثال آن باید مورد توجه باشد، اظهار داشتند: فرهنگ حوزوی نباید فراموش شود، باید مراقب باشیم که حوزه در فرهنگ دانشگاهی استحاله نشود؛ بنابراین فرهنگ خاص حوزه را باید حفظ كرد.
مشکلات معیشتی طلاب
ایشان با اشاره به مشکلات معیشتی طلاب و مسائل مربوط به شهریه، ادامه دادند: گاهی به مسائل و مشکلات شهریه اشاره می شود اما طلاب باید توجه داشته باشند که سابقا شهریه چقدر بوده و بزرگان چگونه زندگی می کردند، امروز نسبت به گذشته واقعا پیشرفت حاصل شده اما تصدیق می کنیم هنوز طلاب مشکلات معیشتی فراوان دارند.
امیدواریم فضلا و مدرسین و طلاب محترم با استمداد از لطف پروردگار بکوشند و حوزه را از این پیشتر ببرند.