محروم کردن فرزند از ارث خلاف شرع است

حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دوازدهمین روز از ماه مبارک رمضان در جلسه تفسیر قرآن کریم که با حضور اقشار مختلف مردم در شبستان امام خمینی(ره) کریمه اهل بیت(علیهم السلام) برگزار شد، با اشاره به آیه شریفه النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُوْلُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُهَاجِرِینَ إِلَّا أَن تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِیَائِکُم مَّعْرُوفًا کَانَ ذَلِکَ فِی الْکِتَابِ مَسْطُورًا، اظهار داشتند: سومین حکمی که در این آیه بیان شده، مساله ارث خویشاوندان از یکدیگر است.
ایشان با بیان این‌که اسلام قانون دقیق و حکیمانه‌ای درباره ارث دارد و سه طبقه در این باره ذکر کرده است، فرمودند: طبقه نخست در ارث پدر و مادر و فرزندان هستند، طبقه دوم برادران، خواهران و اجداد، طبقه سوم نیز عمو، عمه، دایی و خاله ها هستند، ‌اما زن و شوهر با همه این طبقات همراه هستند و در هر حال ارث می برند.
ایشان بیان داشتند: اوائل اسلام که مهاجرت شروع شده بود و رابطه مردم با خویشاوندان شان قطع می شد، دستور موقتی صادر شد که انصار و مهاجرین از یکدیگر ارث می بردند، با فتح مکه و اتمام مهاجرت و استقرار اسلام قانون ارث آمد و مهاجرین و انصار از یکدیگر ارث نمی بردند و طبقات سه گانه قرار داده شد تا مطابق آن خویشاوندان از هم ارث ببرند.
هیچ کس نمی تواند قانون ارث را بهم بزند
ایشان با تاکید بر لزوم دقت بیش از پیش آحاد جامعه در مساله مهم و حساس ارث، افزودند: متاسفانه عده‌ای در این مساله اشتباه می کنند و کارهایی خلاق قانون شرع انجام می گیرد؛ در برخی از مناطق معمول است که به دختران ارث نمی دهد و می گویند ارث ما مربوط به پسران است، این قانون مربوط به زمان جاهلیت است و اسلام این قانون را درست نمی داند و پدر و مادر هم نمی توانند فرزندان دختر را از ارث محروم کنند.
معظم له افزودند: برخی از افراد به دلیل این‌که از فرزند خود ناراحت هستند آنها را از ارث محروم می کنند، این مساله درست نیست و هیچ کس حق ندارد هیچ یک از وارثان خود را از ارث محروم کند، چراکه ارث دست ما نیست بلکه‌ قانون خداوند تبارک و تعالی است، قانون ارث را هیچ کس نمی تواند بهم بزند و کسی را از ارث محروم کند.
حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی فرمودند: بعضی از افراد در حال حیات خود ارث را بین ورثه تقسیم می کنند، این کار نیز درست نیست، البته اگر تمام ورثه بگویند ما به چنین کاری راضی هستیم اشکالی ندارد، اما اگر رضایت ندهند پدر حق ندارد چنین کاری انجام دهد، متاسفانه الان بسیاری این روش را در پیش گرفته اند در حالی که باید توجه داشته باشند این شیوه اشکال دارد.
ایشان اضافه کردند: البته اینها یک کار می توانند بکنند مقداری از مال خود را به فرزندان ببخشند و به او تحویل هم بدهند، متاسفانه بسیاری از افراد این مشکل و گرفتاری را دارند که به عنوان مثال زمین را تحویل فرزند نمی دهند.
وصیت به بیش از ثلث اموال جایز نیست
معظم له در توضیح و تبیین مساله ثلث در دین مبین اسلام، فرمودند:‌ هر کس می تواند به یک سوم اموال خود وصیت کند و خداوند این حق را به افراد داده است، ‌اما بیش از یک سوم حتی اگر یک ریال باشد قبول نیست و فرد نمی تواند تمام و یا نصف مال خود را وصیت کند.
حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی ادامه دادند: دیده می شود برخی از وارثان می خواهند این ثلث که متعلق به پدر است را مالک شوند و برای دستیابی به آن بهانه هایی نیز در می آورند و به عنوان نمونه می گویند ما ثلث پدر را توی بانک گذاشته ایم و درآمد آن را در آنچه پدر گفته خرج می کنیم، ‌این درست نیست و باید ثلث دقیقا در همان مسیری که وصیت شده خرج شود.
 ایشان اظهار داشتند: برخی از خانواده های می گویند ثلث را بین بچه ها تقسیم کنیم تا آنها خودشان به بخشی از وصیت پدر و مادر عمل کنند؛ این مساله نیز مقدمه از بین رفتن ثلث و یقینا باطل است.
معظم له بیان داشتند: برخی از والدین می گویند ما اطمینان نداریم ثلث بعد از فوت ما به چه سرنوشتی دچار می شود از این رو خودمان می خواهیم در محل مورد نظر هزینه کنیم؛‌ این روش، روش خوبی است چراکه پول و سرمایه ممکن است باعث فریب انسان شود و وارثان آن را در مسیر مورد نظر هزینه نکنند.
چرا مردان دو برابر زنان ارث می برند؟
 ایشان اظهار داشتند: عده ای از جوانان تحصیلکرده این سؤال را مطرح می کنند و می گویند چرا در اسلام خداوند سهم ارث پسران را دو برابر سهم دختران قرار داده است، آیا این عادلانه است؟ ‌ائمه اطهار(علیهم السلام) در جواب تاکید کرده‌اند پسر اگر دو سهم می برد تمام مخارج زندگی خانواده نیز بر دوش او است و در مقابل زن هزینه ای بر دوش او نیست، در روایات دینی نیز این مساله ذکر شده و نفقات بر عهده مردان قرار گرفته است.
 حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی فرمودند: بهترین ارثی که والدین می توانند برای فرزندان خود به جای بگذارند طبق روایتی از امام علی(علیه السلام) ادب و پرورش درست فرزند است؛ مال و ثروت باد هوا می شود، آنچه می ماند و به فرزند آبرو می دهد تربیت درست او طبق آموزه های دینی و تعالیم اسلامی است.
ایشان افزودند: بحمدلله در زمان ما کلاس ها و جلسات درس قرآن و برنامه‌های دینی برای همه سنین وجود دارد، باید فرزندان خود را به این مجالس بفرستیم و با آداب اسلامی تربیت کنیم؛ این بهترین ارثی است که والدین می توانند برای فرزندان شان به جای بگذارند؛ امیدواریم همه از این آموزه ها الهام بگیریم و این نکات را در زندگی خود جاری و عملی کنیم.