سیری در کتاب « مناسك عمره مفرده» اثر ارزشمند حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)

مناسك عمره مفرده، كتابى است مشتمل بر اعمال و احکام مربوط به عمره مفرده كه متناسب با وظایف زائران در این عمل عبادی تدوین شده و حاوی فتاوای آيت‌الله العظمی مكارم شيرازى(مدظله) است و به زبان فارسى، به زیور طبع آراسته شده است.

انگیزۀ تألیف

گردآورندۀ اثر در بیان علل و انگیزۀ تألیف آن اثر می نویسد:

همه ساله، خیل کثیری از مردم با ایمان و علاقه مند، جهت به جا آوردن عمره مفرده عازم بیت اللَّه الحرام شده و این اقبال روز به روز بیشتر می شود.

 از طرفی مواجهه روحانیون محترم با مسائل جدید و احساس نیاز نسبت به تدوین مناسکی جامع در این زمینه، سبب شد که بازنگری کاملی در کلّیه مسائل عمره و تطبیق مسائل حج بر آن، زیر نظر حضرت آیة اللَّه العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه العالی) انجام شود؛ تا از طرفی حجّاج محترم به تمامی مسائل و آداب و اعمال این فریضه بزرگ آگاه شده و از طرف دیگر دغدغه های روحانیون محترم کاروان ها نسبت به اطّلاع از آخرین فتاوای معظم له برطرف گردد و همگان بتوانند اعمال عمره را با خیالی آسوده به جای آورده و با دستی پر از معنویت از این سفر روحانی بازگردند.

ساختار اصلی کتاب

كتاب دربردارندۀ پيشگفتارى از مدوّن اثر، و عناوین هفت گانه ای است که در قالب مسأله های مختلف شماره گذاری شده و بعضاً در قالب سوال و جواب نیز ارائه شده است.

عناوين اصلي كتاب عبارتند از:پيشگفتار؛ عمره مفرده؛ اعمال عمره مفرده؛ مسائل متفرّقه؛ استفتائات مرتبط با مسائل عمره؛ چند مسأله مهم و محلّ ابتلا در عمره؛ آداب و مستحبّات عمره؛ مستحبّات سفر؛ مستحبّات احرام؛ مكروهات احرام؛ مستحبّات دخول حرم؛ مستحبّات ورود به مكّه معظمه و آداب مسجد الحرام؛ آداب و مستحبّات طواف؛ دعاهاى اشواط طواف؛ مستحبّات نماز طواف؛ مستحبّات سعى؛ دعاهاى اشواط سعى؛ مستحبّات ديگر مكّه معظّمه؛ طواف وداع؛ قسمتى از مستحبّات مدينه طيّبه.

«مناسك عمره مفرده» در یک نگاه

در این اثر احکام مربوط به مجموعه کارهایی که عمره‌گزار در عمره مفرده بجا می‌آورد مورد اشاره قرار گرفته است.

عمره مفرده؛ اعمال عمره مفرده؛ احرام از ميقات؛ طواف؛ نماز طواف؛ سعى صفا و مروه؛ تقصير، طواف نساء و نماز آن؛ احكام مصدود و محصور(بازماندن از اداي حج يا عمره پس از احرام، بر اثر مانع بيروني) و مسائل متفرقه، أهم عناوینی است که مطالب کتاب بر محور آن تنظیم شده است.

از آن جهت که آداب و مستحبّات بسيارى براى هر يك از اعمال «عمره» ذکر شده، لذا مولّف در فراز پایانی کتاب به آداب و مستحبات عمره پرداخته و با طرح چند مسئله مهم ومبتلابه از قبیل مستحبات سفر، احرام، دخول حرم، ورود به مكه معظمه و آداب مسجدالحرام و.. به این مهم جامۀ عمل پوشانده است.

ویژگی ها و امتیازات

از مزایای این کتاب می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- جمع آوری کلّیه نظرات فقهی حضرت آیة اللَّه العظمی مکارم شیرازی در باب عمره که در کتب مختلف آمده، به همراه آخرین فتاوای معظم له.

2- حذف مسائل تکراری و غیر ضروری و جایگزین شدن مسائل جدید بجای آن.

3- قرارگرفتن مسائل و استفتائات هر موضوع در کنار هم برای سهولت در یافتن مسائل مورد نیاز.

4- قرارگرفتن مسائل در ابواب و فصول مناسب.

5- بکارگیری زبان و ادبیات روز.

6- حذف مسائلی که امروزه مصداق خارجی ندارد.

فتوای وحدت آفرین

تاریخ اسلام، همواره، شاهد کوشش ها و تلاش های وحدت آفرین فقهای برجسته بسیاری بوده است که برگ زرّینی از این تاریخ پرافتخار، به فتاوای وحدت آفرین آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله) در عصر حاضر اختصاص دارد. فتوای معظم له در فرازی از کتاب با عنوان «شركت در نماز جماعت اهل سنّت» بدین شرح است:

رعايت اتّصال صفوف در نماز جماعت با اهل سنّت لازم است... نمازهايى كه همگام با ساير مسلمين به امامت اهل‏سنّت اقامه مى‏گردد صحيح است، و حتّى در وسعت وقت نياز به اعاده ندارد... نماز جمعه با اهل سنّت نيز كفايت از نماز ظهر مى‏كند، و اعاده آن لازم نمى‏باشد، و اين ها دستوراتى است كه ائمّه طاهرين عليهم السلام براى حفظ وحدت مسلمين به ما داده‏اند.

وضعيت كتاب

در فراز ابتدایی کتاب فهرست مطالب ذکر شده است. در پی نوشت ها نیز منابع ذکر شده و برخی کلمات به ویژه مکان های جغرافیایی مرتبط با مناسک عمره مفرده مورد تبیین و تشریح مدوّن اثر قرار گرفته است.

لازم به ذکر است اين رساله نفیس با تهيه و تنظيم مسعود مكارم، نخستین بار در سال 1384، در یک جلد و در 319 صفحه در قطع جیبی توسط انتشارات مدرسة امام علي بن أبي‌طالب علیه ‌السلام منتشر شده است که تا کنون نیز چندین مرتبه تجدید چاپ شده است.

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir