آدمی محکوم به زندگی و نفس کشیدن و گذران عمر در این دیار خاکی است. گویا همچون داستان ها و رمانهای تخیلی او را در جزیره ای رها کرده و به قصد و غرضی نقشه گنجی را نیز در کنارش نهاده اند تا گنجینه ای نهفته از دل خاک را بیرون کشد؛اما داستان ما داستانی تخیلی نیست و ریشه در واقعیت دارد لذا باید نقشه را به دست گرفت و به راه افتاد تا خود واقعی و را که گنجینه واقعی زندگی است بیابیم.
در این مسیر، دین راه و نقشه را در اختیار گذاشته و در این میان کتاب های ارزشمندی نیز موجود است که جزئیات این راه را به روشنی ترسیم می کند تا راهرو دچار کجفهمی، بدفهمی و انحراف از مسیر اصلی نگردد.
لذا کتاب هایی در این زمینه راهکارهای ارزشمندی را ارائه دادهاند تا رهروان با مشق کردن آن پله ها ، قله های موفقیت را یکی پس از دیگری پشت سر گذارند. که یکی از این کتاب های ارزشمند، کتاب« یکصدو پنجاه درس زندگی» است.
اثر ارزشمند آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی که مجموعهای از احادیث ارزنده ائمۀ معصومین علیهم السلام را به همراه ترجمه روان و شرحی کوتاه از آن روایت ها در قالب آموزههای اسلامی به عموم علاقمندان به سیرۀ زندگانی اهل بیت علیهم السلام ارائه کرده است، به نحوی که می توان مدعی شد کتاب « یکصد و پنجاه درس زندگی » هم برای گویندگان و خطبا منبع خوبی است و هم برای توده مردم.
انگیزه تألیف اثر
این کتاب ارزشمند گلچینی از احادیث، با ترجمه روان و شرح کوتاه است، و نخستین بار در آغاز جلسه بحث و تفسیر «مجمع دین دانش» در مسجد امام حسین علیه السلام تهران توسط معظم له بیان گردید؛ بدین نحو که در طول هفته یک حدیث مطرح می شد و همۀ مخاطبان به عنوان یک «درس برای سراسر هفته» از آن استفاده می کردند، و از این رهگذر تعداد زیادی از جوانان پسر و دختر، به حفظ ان احادیث اهتمام ورزیدند.
استقبال فوق العاده از این احادیث و شرح معظم له، سبب گردید محتوای آن جلسات به صورت جداگانه چاپ و منتشر گردد.
کتاب « یکصد و پنجاه درس زندگی » در یک نگاه
كتاب یکصد و پنجاه درس زندگی با مقدمه مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی درباره موضوع و اهميت كتاب آغاز و متن اثر در ١٥٠ نكته تنظيم شده است. لذا این کتاب مشتمل بر ۱۵۰ حدیث ناب اخلاقی با ترجمه روان و شرح کوتاه است .
معظم له در بخشی از معرفی این اثر آورده است:
بعد از كتاب الله، قرآن مجید، بزرگترین سرمایه ما، سنت پیامبرصلى الله علیه وآله و احادیث ارزنده اهل بیت علیهم السلام است، و این همان دو ثقل بزرگى است كه بعد از رحلت پیامبرصلى الله علیه وآله به یادگار مانده، و دست زدن به دامان آنها مانع گمراهى و ضلالت است.
متأسفانه این احادیث که اقیانوسی از علوم و دانشهاست، هنوز ناشناخته ماندهاست؛ چه بسیار از احادیث که در یک جمله کوتاه آن، در حقیقت کتابی از درس زندگی نهفته شدهاست و میتواند عقدهگشای انسان امروزی در مسایل مختلف باشد. کتابهای اصول کافی، وسایلالشیعه، نهجالفصاحه، سفینهالبحار، تفسیر برهان و نهجالبلاغه از منابع استناد شده در تدوین و نگارش این اثرند.
از عناوین مهم این مجموعه میتوان به پیمانه تقدیر، نقش قلم، منابع ثروت، بدترین پیشهها، عبادت آزادگان، عاشقان فداکار، نشانههای ایمان، تنها راه شیعه بودن، قرآن و قانون جاذبه اشاره کرد.
روش شناسی نگارش اثر
روش كار مولف اثر بدينصورت است كه معظم له در ضمن هر درس، حدیثی را متذکر شده و ابتدا عنوانى براى هر روايت ذكر كرده و بعد از نقل حدیث، ضمن اشاره به نص و ترجمه آن روايت، به شرح کوتاه پیرامون هر روایت پرداخته و بدین وسیله دروس ارزشمندی را در اختیار مخاطب قرار می دهد.
بهترین اثر در موضوع سبک زندگی اسلامی
گفتنی است معظم له با هدف ارتقای سبک زندگی اسلامی و آشنایی و یادآوری برخی از احادیث و روایات معصومین علیهم السلام و استفاده از آنها در مراحل گوناگون زندگی به نگارش این اثر همت گماشتهاست.
در این نوشتار شیوههای صحیح برخورد با مسایل اجتماعی و حل مشکلات فردی با ارایه الگویی از راه و رسم زندگی اسلامی و استناد به آرای علما و بزرگان دین عنوان شده و در پایان نیز با ذکر سرگذشت برخی از اندیشمندان مذهبی در جهت پربارتر ساختن پشتوانه معنوی خوانندگان تلاش شده است.
با این تفاسیر آنچه از همه مهم تر به نظر می رسد، همان پیاده کردن این برنامه ها در متن زندگی و عمل کردن به آن است.بنابراین باید به درگاه خدا عرضه داشت، تا نخست توفیق فهم و درک صحیح این احادیث، و سپس عمل به آنها را، به ما مرحمت کند.
گزارش محتوایی اثر
بهمنظور آشنايى با محتواى مطالب، به برخى روايات و شرح آنها، بهصورت مختصر، اشاره مىگردد:
بر حذر داشتن از علم بدون عمل
اولين روايت، از حضرت على علیه السلام است كه فرمودهاند: «آگاه باشيد دانشى كه در آن انديشه نيست، سودى ندارد و تلاوت قرآن كه در آن تدبر نباشد، نفعى نداشته و عبادتى كه در آن تفكر نيست، بىاثر است». معظم له در تشريح اين روايت، به اين نكته اشاره دارد كه انباشتن مغز از فرمولهاى علمى، قوانين منطقى، اصول فلسفى و هرگونه دانشى، مادام كه با انديشه صحيح و جهانبينى روشن و آشنايى با اصول زندگى انسانى هماهنگ نباشد، بسيار كم اثر است؛ همانطور كه خواندن آيات قرآن اگر با تدبر و دقت در عمق معانى آن همراه نباشد، تأثير آن ناچيز است و عبادتى كه نور تفكر و عقل بر آن نتابد، جسمى است بىروح و فاقد آثار عالى تربيتى
وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری؛ نشانۀ ایمان واقعی
در روايت پنجم، امام صادق علیه السلام از نگرانى مؤمن از گناهان گذشته و همچنين از باقىمانده عمر خود، سخن به ميان آورده است. مولف اثر بارزترين نشانه ايمان را احساس مسئوليت انسان در برابر اعمالى كه انجام داده بر می شمرد و احساس مسئوليت در برابر وظايف و تكاليفى كه در پيش دارد.
تنبلی و کاهلی؛ عامل فقر
در هفتمين روايت، اميرمؤمنان علیه السلام تنبلى و ناتوانى را به هم آميخته دانسته كه فرزندى به نام «فقر و تنگدستى» از آن دو متولد خواهد شد. معظم له نيز به اين نكته اشاره نموده است كه همه چيز در پرتو سعى و كوشش به دست آمده و تنبلى، سستى، ناتوانى و فرار از برابر حوادث سخت و مشكلات، چيزى است كه با روح ايمان، هرگز سازگار نيست و اينها، مولودى جر فقر در همه جهت های اقتصادى، اخلاقى و معنوى نخواهد داشت، در حالىكه مردم با ايمان، بايد در تمام جهات، متكى به خود و بىنياز باشند.
تکبر؛ بازتاب عقدۀ حقارت
در روايت نهم، امام صادق علیه السلام فرموده است: هيچ كس بر ديگران برترىجويى نمىكند و بزرگى نمىفروشد، مگر به خاطر حقارتى كه در درون وجود خود احساس مىكند.مولف اثر در شرح اين روايت بیان می دارد که امروزه در پرتو تحقيقات روانشناسى و روانكاوى مسلم شده است سرچشمه تكبر و بزرگى فروختن بر ديگران، چيزى جز عقده حقارت نيست و آنها كه مبتلا به اين عقده هستند و از آن رنج مىبرند، براى جبران كمبودهاى خود، متوسل به اين وسيله غلط يعنى خود را بهطور مصنوعى بزرگ نشان دادن مىشوند و از اين راه بر حقارت اجتماعى خود مىافزايند و بيش از پيش خود را منفور مىسازند.
«من» واقعی انسان
در روايت دوازدهم، پيامبر صلی الله علیه و آله راستگويى و امانت را دو نشانه انسان واقعى معرفى كرده و معظم له به اين نكته اشاره نموده است كه با مطالعه مدارك اسلامى، اين حقيقت روشن مىشود كه دو نشانه قطعى مسلمان واقعى اين است كه راستگو و امين باشد و با اينكه عبادات اسلامى برنامههاى عالى تربيتى هستند، ولى تنها اينها نشانه اسلام نيست، بلكه بايد با راستگويى و امانت، تكميل گردد.
چه کسانی را به دوستی نگیریم؛خطرات افراد چاپلوس و متملق
معظم له در فراز دیگر اثر در تقبیح تملق گرایی و چاپلوسی در روایط میان افراد می نویسد؛ گريز از واقعيات و پردهپوشى بر حقايق، نه مشكلى را حل مىكند و نه خدمتى به كسى محسوب مىشود؛ به همين دليل، دوستانى كه به جاى انتقاد سازنده و صحيح، سعى دارند حقايق را كتمان كنند و براى ارضاى كاذب خاطر دوست، عيوب او را بپوشانند و يا آن را حُسن جلوه دهند، نه تنها خدمتى در عالم دوستى و رفاقت نكردهاند، بلكه خيانتى بزرگ مرتكب شدهاند. اين مطلب، نكتهاى است كه معظم له در شرح روايت حضرت على علیه اسلام در مورد بدترين دوستان فرمودهاند.
عجز انسان از شناخت ذات خدا
در روايت چهلوسوم، اميرمؤمنان علیه السلام فرمودهاند: «حقيقت توحيد پروردگار اين است كه ذات او را به وهم و تصور خود، محدود نسازى و ايمان و عدالت او در اين است كه هيچ كار او را متهم نكنى». مولّف در توضيح و شرح اين روايت، اين نكته را خاطرنشان نموده است كه به همان اندازه كه اصل وجود خداوند براى ما روشن و آشكار است و هر ذرهاى از ذرات اين جهان، دليل عظمت، قدرت، علم و توانايى اوست، به همان مقدار، حقيقت ذات او بر ما پوشيده است؛ زيرا او وجودى است نامحدود و چنان وجودى، بالاتر از درك محدود ماست، بنابراين بايد ذات او را از هر چيز تصور مىكنيم، بالاتر بدانيم و اين حقيقت توحيد است.
به حرف هر کسی گوش ندهید!
در روايت هشتادم، امام جواد علیه السلام سفارش كرده است انسان پاى هر سخنى منشيند ، معظم له نيز بر اين عقيده است كه سخن هرچه باشد و از هر كس باشد، اثر دارد و گوش فرا دادن به سخنان اين و آن، معمولاً با تأثير آن در دل آدمى همراه است و از آنجا كه هدف سخنگويان مختلف است، جمعى سخنگوى حقند و جمعى سخنگوى باطل؛ خضوع در برابر هر يك از اين دو گروه، يك نوع پرستش است؛ زيرا روح پرستش همان تسليم است، بنابراين آنها كه به سخنان حق گوش مىدهند، پرستندگان حقند و آنها كه به سخنگويان باطل گوش فرا مىدهند، پرستندگان باطلند.
تألیف این اثر نفیس در یک جلد و در ١٦٠صفحه، در قطع رقعی توسط انتشارات نسل جوان به زیور طبع آراسته شده و در سال ١٣٨٣ منتشر شده و تا کنون نیز چندین مرتبه تجدید چاپ شده است،لازم به ذکر است این اثر فاخر به زبان عربی نیز چاپ و منتشر شده است.
