توصیه‌ های آیت الله العظمی مکارم شیرازی به هیئت های مذهبی

عاشورا با تمام شکوه و عظمتش فرا می ‌رسد و خون تازه ‌ای در عروق همگان مخصوصاً عاشقان مکتب حسینی به جریان می‌ اندازد.[1]

ماه محرم، زمان سوگواري است و مراسم آن، مايه حيات اسلام و مذهب اهل بيت (ع) است؛ بايد از اين مراسم باشكوه، حداكثر بهره برداري را انجام داد كه اين استفاده حداكثري بر دوش خطبا، مداحان و مردم است.[2]

در این بین هیئت ‌های مذهبی پیام عاشورا را در جهان اسلام و در سطح زمان گسترش می‌دهند.[3]

هیئات، یک مجموعه از مداح، سینه زن، خطیب، خدمت‌کار و کارگردان است که پیام ‌های اهل بیت علیه السلام را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کنند.[4]

از آنجا که همگان در صددند با درس‌ های مهم این قیام مقدس و اهداف آن، بیشتر آشنا شوند و آن را سرمشق زندگی خود قرار دهند تا از شور و شر دنیای مادی و نقشه ‌های ظالمان در امان بمانند، لذا عزاداران حسینی، اعم از خطیبان، مداحان، مسئولان هیئت‌ ها و همه کسانی را که به هر عنوان مشتاقانه در این آیین شرکت می‌ کنند، مخصوصاً جوانان عزیز که نقش اصلی را دارند، به رعایت نکات زیرا توصیه می‌ کنیم.[5]

ز نده نگه داشتن فرهنگ عاشورا؛ پرافتخارترین دستاورد هیأت های مذهبی

بركاتى كه امروز از مجالس سوگوارى آن حضرت نصيب امت اسلام شده و مى‏ شود بر كسى پوشيده نيست. آثار فرهنگى و تربيتى وآموزشى اين سنت ماندگار ائمه اطهار عليهم السلام آنقدر زياد است كه قسمت اعظم فرهنگ‏ شيعى به طور مستقيم يا غير مستقيم از آن متأثر است.^[6]

در عزاداری ها باید اهداف قیام امام حسین(ع) برای همگان تبیین و روشن شود. هنوز از این ظرفیت ها در راستای تقویت اسلام و مکتب تشیع استفاده کامل نشده است.[7] در ماه محرم برای زنده نگه داشتن اسلام و فرهنگ عاشورایی مراسم های گسترده ای برگزار می شود که این در زنده نگهداشتن محرم ارزشمند است.^[8]

مجالس محرم سنتی برگزار شود

مداحی و فعالیت هیئت ‌های مذهبی یک سنت با ارزش است که باید حفظ شود؛ در اهمیت هیأت های مذهبی همین بس که یکی از عوامل مهم در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تأثیرات همین هیئت ‌های مذهبی بود.[9]

از سوی دیگر شاهدیم امروزه جوانان ما هدف بمباران دشمن هستند،[10] باید دانست مراسم های ماه محرم و مجالس ها باید همانند همان شکل سنتی برگزار شود، توجه داشته باشیم که از مواردی که موجب وهن ماه محرم می شود جلوگیری کنیم.[11]

بانیان مجالس هم روش های سنتی را حفظ کنند و سعی در برگزاری ساده مجالس داشته باشند، از اسراف و تظاهر و خودنمایی بپرهیزند و بیش از همه سعی در جذب جوانان داشته باشند چرا که این قشر بیش از همه در معرض خطرند و بیش از همه هم برای اسلام جانفشانی می کنند.[12]

هیئت ‌های مذهبی برای ماندگاری باید روحانی محور باشند

هيئت‏ مذهبى مطلوب بايد استاد روحانى داشته باشد كه اصول و فروع اسلام را تدريجاً براى آنها شرح دهد. مخصوصا مسائل مورد نياز را بازگو كند و اخلاق اسلامى را به آنها بياموزد. و هدفش در هر حال تكامل ايمان و اخلاق اعضاى هيئت و پيشرفت اسلام و مكتب اهل‏ بيت عليهم السلام باشد.[13]

هیئات جذبه داشته باشند و زمینه رشد را فراهم کنند

جوانان ما از یک سو بیشترین سرمایه دفاعی کشور در مقابل مهاجمان به اسلام، اهل بیت و نظام جمهوری اسلامی هستند و از سوی دیگر مورد شدیدترین تهاجم از سوی دشمنان قرار دارند و هر برنامه ‌ای که بتواند این جوانان را در صحنه حفظ و آنان را در برابر آسیب‌ های دشمنان مصون بدارد مفید خواهد بود و مهمترین کار استفاده از ظرفیت عاشورای حسینی است.[14]

نباید از تاثیر بسیار هیئت‌ها در جامعه غافل شویم.^[15] لذا از دیگر وظایف هیئت ‌های مذهبی، تربیت افراد حاضر است، و باید برای جوانان جاذبه داشته باشند و آن ‌ها را از فساد های موجود در جامعه نجات دهند.[16]

از این رو شایسته است در این هیئت‌ ها، اخلاق، احکام و عقاید اسلامی را به بهترین نحو ترویج کرد چون امروز نسل جوان نیازمند فراگیری این احکام و عقاید اسلامی و دینی است.[17]

هم چنین هیئت‌ ها در مسائل اجتماعی، تربیتی و احیای امر اهل بیت علیه السلام نیز نقش بسیاری دارند و باید توجه داشته باشند،^[18] همانگونه که هیئات‌های مذهبی باید مسائل مبهم موجود در وقایع تاریخی را برای مخاطبین برطرف کنند.^[19]

البته باید دانست برنامه شرعی بدون جاذبه مشکلی را نمی‌تواند حل کند، به ویژه اگر مخاطبان نسل جوان باشند، باید جاذبه ‌ها برای نگهداری جوانان و پر کردن خلأ فکری آنها وجود داشته باشد.[20]

از جمله آن چیزی که موجب جذب جوانان به هیات مذهبی می شود عمل خود اعضای هیات و مداحان است. اگر مداح و یا خطیبی در سایه امام حسین کاری انجام می دهد باید اعمالش حسینی باشد نه یزیدی.^[21]

هیئت های مذهبی نباید سکولار باشند

مدیران هیئت ها باید مراقب باشند که از مداحان [انقلابی] و خطبای وظیفه شناس استفاده کنند، اگر این دیدگاه باشد که چون فلان مداح موجب جذب جوانان می شود پس او را دعوت کنیم، این سخن اشتباهی است؛^[22] چرا که نباید به بهانه جمع کردن بیشترِ جمعیت از خطوط قرمز عزاداری امام حسین علیه السلام بگذریم.^[23]

بر این اساس تقويت نظام، رهبرى و مراجع بايد مدّ نظر قرار گيرد و عشق به امام زمان (عج) در همه مجالس به عنوان اساسى‏ترين مطلب، زنده نگه داشته شود، زیرا دشمن تمام قدرتش را برای نابودی اسلام به کار گرفته و فعالیت می‌کند و باید با تقویت رهبری و مرجعیت به مقابله با دشمنان برویم.^[24]

اجازه ندهید ‌هیئت‌ های عزاداری ابزاری برای افراد سیاست‌ باز شود‌

دین از سیاست جدا نیست، این سیاست یعنی سیاستی که به معنی حفظ نظام باشد اما غلطیدن در جناح ها و به نفع آنها در مجالس سخنرانی کردن به صلاح مجالس عزاداری نمی‌باشد.^[25]روسای هیات ‌ها اجازه ندهند هیات شان ابزار دست افراد سیاست باز شود؛^[26] چراكه مجالس حسيني، جاي بيان اينگونه مباحث نيست.^[27]

چراغ سبز گناه به مردم نشان ندهید

نباید در مجالس عزاداري گفته شود که در طول سال هر گناهی که می خواهید انجام دهید اما در ایام محرم که عزاداري می کنید گناهان شسته می شود! ^[28]

متأسفانه برخی واعظان و مداحان با این بیان که هر گناهی در طول سال انجام دهید در ایام عاشورا شسته می‌شود، چراغ سبز گناه به مردم نشان می دهند .^[29]

حال آنکه امام حسین(ع) براي مکتب و مذهب شهید شد، لذا در مجالس حسینی باید مذهب را تقویت کرد. جریان حاجب کاشانی و شعر او که «حاجب اگر معامله حشر با علی است من ضامنم که هر چه خواهی گناه کن» را می دانید که حضرت را در خواب دید که به او فرمود تو مداح خوبی هستی ولی این شعرت بد بود. وقتی او پرسید چه بگویم، امام(ع) فرمود بگو: «حاجب اگر معامله حشر با علی است شرم از رخ علی کن و کمتر گناه کن»، ببینید فرق این دو مکتب چقدر است؟^[30]

هیئت های مذهبی از خرافات دوری کنند

متأسفانه در مسائل مربوط به امام حسین(ع)، کربلا و عاشورا گاهی شاهد گرفتاری در تحریفات، خرافات و مسائل وهن‌آور هستیم.^[31]

لذا هیئت های مذهبی مراقب باشند كارهايى كه بدعت آميز است وارد مقوله عزادارى نشود. برخى قصد دارند خرافات را با واقعه عاشورا مخلوط كنند و دشمن نيز از اين مسأله سوء استفاده مى‏كند و به دين ضربه مى‏زند. مراقبت نمايند!^[32]

وقتی در نام گذاری هیئت های مذهبی دقت نمی شود

در نام گذاری هیئت ‌ها هم دقت شود؛ نباید اسامی هم‌چون هیات دیوانگان حسین بگذاریم که وقتی مختصرش می‌کنند می‌شود هیئت دیوانگان! به جای اینگونه اسامی که آثار بدی دارد می‌توان نام «عاشقان»، «فداییان»، «دلدادگان» و یا «خادمان حسین» بگذاریم.^[33]

حکم برهنه شدن در هیئت های عزاداری

در عزدارای ‌ها از برهنه کردن بدن باید پرهیز شود،^[34] لذا اجازه ندهيد در مجالس عزادارى عدّه ‏اى برهنه شوند؛ زيرا اينگونه عزادارى ‏ها در سيره ائمّه عليهم السلام روايت نشده است؛^[35] از سوی دیگر باید مراقب توطئه دشمنان و سو استفاده آنها در این خصوص باشیم.^[36]

قمه زنی؛ موجب وهن شیعه

عزادارى به صورتى نباشد كه آسيب جدّى به بدن برسد؛ زيرا شرعاً درست نيست.[37]  کسانی که قمه می زنند از عاشقان و دلباختگان حضرت اباعبدالله علیه السلام هستند، لکن این عمل در شرایط فعلی به مکتب اهل بیت علیهم السلام ضربه می زند و بنده آثار سوء آن را دیده ام.[38] به ویژه آنکه قمه زني موجب وهن مكتب تشيع است؛^[39] چه بهتر که خون خود را به مراکز انتقال خون هدیه کنند که باعث حیات مسلمانی می گردد: «وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا؛[40] و هر كس انسانى را رهايى بخشد چنان است كه گويى همه مردم را زنده كرده است‏».[41]

دستگاه امام حسین(ع) تجارت ‌خانه نیست

مداحان و پیر غلامان باید از در هئیت های حسینی مراقب باشند که مراسم به گناه کشیده نشود و مراسم عزادرای به محلی برای تجارت مداحان نباشد.^[42]

هیئت ‌های عزاداری نیز نباید برای پرداخت مبالغ هنگفت به مداحان با هم رقابت کنند زیرا دستگاه امام حسین(ع) تجارت‌ خانه نیست، مداحان و هیئت ‌داران قصدشان خالص باشد.^[43]

اجتناب از عزاداری های طولانی مدت

جلسات مذهبی نباید به گونه ‌ای باشد که مخاطبین به ویژه جوانان خسته شوند بلکه باید در اجرای مراسم ها اعتدال رعایت شود.[44]

لذا می گوییم در عزادارى زياده‏روى نكنيد.^[45] همانگونه که در برگزاری هیئت ‌های مذهبی باید دقت داشته باشیم که برای همسایه‌ ها مزاحمت ایجاد نشود، بلکه صدای بلندگوها به گونه ای تنظیم شود که اگر خدای ناکرده همسایه ای دچار کسالت و بیماری است، اذیت نشود.^[46]

هیئت های مذهبی به نماز ظهر عاشورا توجه ویژه کنند

باید از عزاداری های امام حسین(ع) نتایج بسیاری به دست آید، همانگونه که نماز وسیله ای برای جلوگیری از فحشا و منکر است، عزاداری های امام حسین(ع) نیز باید همین کارایی را داشته باشد.^[47]

در این میان وعّاظ و مدّاحان محترم بايد وقت نماز را رعايت نموده و در وقت نماز، [به ویژه نماز ظهر عاشورا] برنامه ‏اى جز نماز نداشته باشند.[48]

بی شک اين نماز تاريخى و بى نظير، روح نماز را زنده كرد و مفهوم نماز را براى راهيان راه حق آشكار ساخت و معنى واقعى عبوديت و پاكبازى در راه معبود را نشان داد، و قلم سرخ بر معبودهاى خيالى و بت‏هاى شيطانى دنياپرستان و بندگان زر و زور كشيد، و اگر امروز از مأذنه ‏هاى بلند شهرها صداى تكبير و اذان بلند است به بركت آن نماز و اذان است و چه زيباست كه در اين سال‏ ها، دسته‏جات عزادارى به هنگام ظهر عاشورا در هر كوى و برزن و هر مكانى هستند، توقف ‏كنند و نماز بجا ‏آورند.[49]

سخن آخر:

به يقين اين مراسم عظيم باشرايط فوق، خارى در چشم دشمنان و سبب تقويت اسلام و مسلمين است.[50]

موفّقيّت همه عزيزان را در سايه الطاف الهى و عنايات خاصّه سالار شهيدان كربلا عليه السلام مسألت داريم.[51]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

منابع:

1.احکام عزاداری

2. بیانات معظم له