دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان
«اللَّهُمَّ لا تُؤاخِذْنى فيهِبِالْعَثَراتِ، وَأَقِلْنِى فيهِ مِنَ الْخَطايا وَالْهَفَواتِ، وَلا تَجْعَلْنىفيهِ غَرَضاً لِلْبَلايا وَالْأفاتِ، بِعِزَّتِكَ يا عِزَّ الْمُسْلِمين؛خدايا در اين ماه مرا بر لغزشهايم مؤاخذه مكن، و از اشتباهات و لغزش هايم درگذر، و هدف بلاها و آفت ها قرارم مده به عزّتت اى عزّت مسلمانان».[1]
ترسیم کیفیت نگاه انسان هنگام گناه کردن به خدا، تبیین مفهوم«اقاله»، توبه پذیر بودن خدا و ترسیم رابطه گناه و مصیبت از جمله نکات مهمی است که در دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان مورد اشاره قرار گرفته است.
خدایا با فضلت با ما رفتار کن نه عدلت!
روشن است كه هر انسانى به جز معصومان عليهم السلام در زندگى خود گرفتار لغزش يا لغزش هايى مى شوند.[2] در این میان اگر از خشم و غضبش ترسان بوديم، به عفو و رحمتش پناه مىبريم و اگر از عدالتش بيمناك شديم، به فضل و كرمش پناهنده مى شويم.[3]
زیرا عدل مركبى است نگران كننده، در حالى كه عفو مركبى است آرام بخش و از خداوند تقاضا مى كنیم كه مارا بر آن مركب آرام بخش سوار كند تا آسوده خاطر به جوار قرب او نائل آییم و فارغ البال از مجازات هاى دردناك، در سايه لطفش قرار گيریم، و اين همان مضمون جمله معروفى است كه به عنوان دعا در نمازها و غير نمازها خوانده مى شود: «إلهنا عاملنا بفضلك و لا تعاملنا بعدلك يا كريم».[4]
لذا موازنه اى ميان پاداش الهى و اعمال مؤمنان نيست، بلكه از آن افزون و بسيار برتر و بالاتر است، و در اين مرحله همه جا با فضل او روبرو هستيم و در كيفرش با عدل او.[5]
«اقاله» چیست؟
«إقاله» از مادّه «قيل» (بر وزن سيل) به معناى هر نوع چشم پوشى اطلاق شده است.[6]
خداوند بسیار توبه پذیر است
«توبه» در اصل به معنى بازگشت از گناه است (اين در صورتى است كه به شخص گنه كارى نسبت داده شود)، ولى در قرآن و روايات اسلامى بارها به خدا نسبت داده شده است، در اين صورت به معنى بازگشت به رحمت است، همان رحمتى كه به خاطر ارتكاب گناه از گنهكار سلب شده بود، پس از بازگشت او به خط عبادت و بندگى خدا، رحمت الهى به او باز مىگردد و به همين دليل يكى از نام هاى خدا، «توّاب» (يعنى بسياربازگشت كننده به رحمت يا بسيار توبه پذير) است.[7]
صد بار اگر توبه شکستی باز آی
ذكر وصف (توّاب) در قرآن کریم[8] به صورت صيغه مبالغه، اشاره به اين نكته است[9] كه اگر بندهاى يك يا چند بار گناه كرد و توبه را شكست مأيوس از عفو و رحمت او نگردد، چرا كه او توّاب يعنى بسيار توبه پذير است.[10]
بدیهی است هنگامى كه انسان اين در را به روى خود باز مى بينند، و درياى رحمت الهى را به حكم توّاب بودن خداوند، مواج مشاهده مى كنند، در پى بازگشت و اصلاح و جبران خواهند بود، و اين خود نردبان تكامل انسان محسوب مى شود.[11]
رابطه گناه و بلا
بی تردید گناهان آثار تخريبى فراوانى دارند كه نمى توان به سادگى از كنار آن گذشت،[12] از جمله آنکه بر اثر انحراف از حق و ارتكاب گناه، مجازات و كيفر و بلا دامان انسان را مى گيرد.[13]
امام صادق عليه السلام در روایتی می فرماید: «هنگامى كه چهار گناه شايع بشود چهار بلا دامنگير مردم مى شود: هنگامى كه «زنا» شايع شود زلزله ها آشكار مى گردد و هنگامى كه مردم از دادن زكات امساك كنند مرگ ومير در چهارپايان مى افتد و هنگامى كه حاكمان در قضا ستم كنند آسمان از باريدن باران بازمى ايستد و هنگامى كه پيمان ها شكسته شود مشركان بر مسلمين پيروز مى شوند».[14]،[15]
همانگونه كه در روايت ها نيز آمده است يكى از عوامل نزول بلا، شيوع برخى از گناهان بزرگ در ميان مردم است؛ چنانچه در دعاى كميل مى خوانيم: « اللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُنْزِلُ الْبَلاءَ ...؛ بارالها! آن گناهان مرا بيامرز كه موجب نزول بلا مى شود!».[16]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir
[1] كليات مفاتيح نوين ؛ ص814
[2] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج12 ؛ ص133.
[3] همان ؛ ج2 ؛ ص73.
[4] همان ؛ ج8 ؛ ص463.
[5] تفسير نمونه ؛ ج22 ؛ ص282.
[6] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج12 ؛ ص133.
[7] اخلاق در قرآن ؛ ج1 ؛ ص219.
[8] «اِنَّهُ هُوَ التَّوّابُ الرَّحیم»؛(سوره بقره؛ آیۀ 37).
[9] پيام قرآن ؛ ج4 ؛ ص372.
[10] همان؛ ص 373.
[11] همان.
[12] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله)، ص: 112.
[13] تفسير نمونه ؛ ج6 ؛ ص325.
[14] بحارالانوار، ج 76، ص 21، ح 13.
[15] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج15 ؛ ص691.
[16] پاسخ به پرسشهاى مذهبى ؛ ص64.
