بازخوانی حقیقت حماسۀ 9دی از منظر معظم له

بازخوانی حقیقت حماسۀ 9دی از منظر معظم له


کالبد شناسی مفهوم فتنه/ فتنه و آشوب و خون ریزی مجوی/ حماسه ۹ دی ؛ پتک جمهوریت بر دیکتاتوری اشرافیت/ حماسه 9 دي، روز بصيرت و ميثاق امت با ولايت/ حماسه 9 دی؛ تجلی پیوند عمیق امت و امامت/ حماسۀ 9دی؛ فتح الفتوح ملت در جنگ نرم/ حماسۀ9دی؛ کوری چشم فتنه گران ؛ رسوایی طراحان انقلاب مخملی/ حماسه 9 دی؛ روح تازه در کالبد نظام و انقلاب اسلامی‌

در عصری به سر می بریم  كه فتنه گران و فتنه جويان آن كم نيستند، بلكه چرخ زندگى دولت هاى استکباری بر محور فتنه و فساد دور مى زند.[1]

در این میان ودر سال 88، فتنه گران با طرح دروغ بزرگ تقلب در انتخابات؛ با منافقان كوردل و فرصت طلب همراه شدند  و با تخریب اموال مردم و به آتش كشیدن آنها؛ در صدد برآمدند تا چهره ملت مهربان و صلح طلب و پاكدل ما را در جهان خدشه دار کنند.[2]

این توطئه براندازانه در حالی اتفاق افتاد که در طول انقلاب؛ کمتر فتنه ای همچون فتنه اخیر دیده بودیم؛در واقع در طول 4دهه از حیات انقلاب شکوهمند اسلامی؛ ما شاهد فتنه ای به این بزرگی و پیچیدگی نبودیم، غرب گرایان، منافقین، لائیک ها، غیرمسلمانان و فرقه های ضاله در این فتنه بسیار فعال بودند.[3]

فتنه گرانی که  منافع نامشروع شان را در خطر دیدند، در برابر مردم موضع گرفتند و براى درهم كوبيدن شکوه انتخابات  سال 88، هرگونه نسبت ناروا به نظام وارد ساختند، دروغ ها و تهمت هایی زدند ،[4] به امام(ره) و مقام معظم رهبری توهین کردند ؛ در ميان مردم تفرقه انداخته و به مقدسات توهين کردند؛ حال آنکه  سران فتنه و حامیانشان در واقع آلت دست و مجرى اهداف بيگانگان بودند!! [5]

اما راهپیمایی عاشوراییان در روز نهم دی ماه88 که در سراسر کشور، بسیار باشکوه، پرشور، عظیم ، پرجوش و پرخروش انجام شد طومار فتنه‌گران داخلی و خارجی را در هم پیچید  .[6]

لذا آگاهی نسل‌ امروز از وقایع و رخدادهای آن حماسۀ بزرگ  یک نیاز مبرم و ضرورت است تا افراد با بررسی و مطالعه  حقیقت حماسۀ 9دی،ضمن آگاهی از وقایع فتنه88 ؛ بدانند که انقلاب ارزان به دست نیامده است؛ و هر چیزی را انسان ارزان به دست آورد ارزان از دست می‌دهد؛ ولی اگر گران به دست آورد به آسانی آن را از دست نمی‌دهد.[7]

کالبد شناسی مفهوم فتنه

با توجّه به اين كه «فِتْنِه» در اصل، به معناى قرار دادن طلا در كوره است، تا طلاى خوب و خالص، از ناخالص شناخته شود، به معناى هر گونه آزمايش و امتحان استعمال مى شود، و به معناى «دخول انسان در آتش» نيز آمده است، و گاه، به معناى بلا و عذاب و ناراحتى نیز ذکر شده است.[8]

لذا اصل «فتنه» در لغت چنان كه «راغب» در «مفردات» مى گويد: آن است كه طلا را در آتش بيفكنند و زير فشار حرارت قرار دهند، تا باطن آن آشكار گردد و معلوم شود خالص است يا ناخالص؟[9]

از این رو «فتنه» ممكن است به معناى «رنج و عذاب» باشد، و ممكن است به معناى «آزمايش»، همان گونه كه در غالب موارد در قرآن به اين معنا آمده است،بدین نحو که  و وسيله اى براى آزمايش اين ستمگران شد.[10]

البته «فِتْنَه » مفهوم وسيعى دارد كه هر گونه اعمال فشار را شامل مى شود، لذا گاهى در قرآن كلمه فتنه به شرك و بت پرستى كه انواع محدوديت ها و فشارها را براى جامعه در بر دارد گفته شده است.[11]

با این تفاسیر منظور از «فتنه » همان دلباختگى به چيزى است، يعنى نتيجه دلباختگى آنها به شرك و بت پرستى كه پرده اى بر روى انديشه و خِرَد آنها افكنده، لیکن در قيامت كه پرده ها كنار مى رود، متوجّه خطاى بزرگ خود می­شوند، و از اعمال خود بيزارى می­جويند و به كلى انكار می­كنند.[12]

همچنين به فشارهايى كه از ناحيه دشمنان براى جلوگيرى از گسترش دعوت اسلام و به منظور خفه كردن نداى حق طلبان و حتى باز گرداندن مؤمنان به سوى كفر به عمل مى آيد «فتنه» اطلاق شده است .[13] بر این اساس می توان منحرف ساختن از دين و آئين بر اثر تهديد و ارعاب و شكنجه و يا ایجاد هر گونه توليد ناراحتى و درد سر، اعم از دينى و غير دينى را فتنه نامید.[14]

از سوی دیگر فتنه همان شرك و كفر است ؛ زیرا مراد از «فتنه» جنگ بر ضد مسلمانان است كه اگر به گروه منافق، پيشنهاد شود، به زودى اجابت كرده و با فتنه جويان همكارى مى كنند.[15]

فتنه و آشوب و خون‌‌ریزی مجوی

گفتنى است در اسلام نوعى امنيت پيش بينى شده كه در هيچ قانونى از قوانين دنيا وجود ندارد؛[16] اسلام مى خواهد در جامعه اسلامى امنيت كامل حكم فرما باشد؛ نه تنها مردم نسبت به يكديگر تهاجم نكنند؛ بلكه از نظر زبان و از آن بالاتر از نظر انديشه و فكر يكديگر نيز در امان باشند و هر كسى احساس كند ديگرى در منطقه افكار خود، تيرهاى تهمت را به سوى او نشانه گيرى نمى كند و اين امنيتى است در بالاترين سطح، كه جز در يك جامعه مؤمن و داراى قوانين اسلامى امكان پذير نيست.[17]

بنابراين ايجاد ناامنى و فساد در سطح جامعه چيزى بالاتر از خونريزى است؛ چرا كه هم سرچشمه خون ريزى مى شود و هم مفاسد ديگر.[18] اینگونه است که قرآن حتى ناامنى را از كُشت و كتشار بدتر مى شمرد، و مى گويد: «و الْفتنة اشدُّ مِنَ الْقَتْلِ ؛فتنه از كشتار هم بدتر است»[19][20]

از این جهت اسلام تا آن حد به امنيت داخلى جوامع اسلامى اهميت داده است كه توسل به زور و نيروى نظامى را در اختلاف و كشمكش هاى داخلى، در صورتى كه شيوه هاى مسالمت آميز اثر بخش واقع نشود تجويز كرده است. [21]

با این تفاسیر «فتنه » به معناى بلاها و مصائب اجتماعى است كه دامن همه را مى گيرد، و مفهوم آن اين است: افراد جامعه نه تنها موظفند وظايف خود را انجام دهند بلكه موظفند ديگران را هم به انجام وظيفه وا دارند زيرا اختلاف و پراكندگى و ناهماهنگى در مسائل اجتماعى موجب شكست برنامه ها خواهد شد و دود آن در چشم همه مى رود.[22]

حماسه ۹ دی‌ ؛ پتک جمهوریت بر دیکتاتوری اشرافیت

گفتنی است پايه هاى حكومت اسلامی بايد بر دوش مردم باشد، و با مشاركت عموم تحقق يابد، البته حكومت بايد چهارچوبه اى از حق داشته باشد اما در پياده كردن اين چهارچوب از نيروى جامعه كمك گيرد. و معنى جمهورى اسلامى که  از دو كلمه«جمهورى» و«اسلامى»تركيب يافته نيز همين است و به تعبير ديگر اصول از مكتب گرفته مى شود و اجرا با مشاركت مردم است.[23]

لذا مردم بر اساس معيارهاى برخواسته از نظام ارزشى اسلام همچون تقوا، ايمان، علم، دانش، سابقه مبارزاتى، حضور در ميدان هاى جهاد و شهادت و مانند آن، فرد مورد نظر خود را انتخاب كنند.[24]

هم چنین مردم به عنوان حاميان حكومت، و بازوهاى دولت اسلامى، و نيز به عنوان نظارت، و امر به معروف و نهى از منكر، و نصيحت و ارشاد، در حكومت نقش دارند.[25]

از این رو وقتی  استبداد رأى و ترجيح دادن تمايلات شخصى بر منافع مردم در میان باشد؛[26] وقتی فتنه انگیزی و  فساد اجتماعى در جامعه شعله ور شود و سبب قتل و كشتارها در اجتماع مى شود،[27] در این صورت مردم باید در راستای مبارزه  با افكار منحط و خرافات و سنن غلط جامعه به پا خیزند[28]

بدین ترتیب  مردم در حماسۀ 9دی  برای رفع ظلم علیه نظام و گرفتن حق خود به پا خواستند[29]و ماهیت پلید بدعت گذاران و توطئه گران و كسانى كه بر ضدّ مصالح مسلمين نقشه [30]مى كشیدند را بر ملا ساختند.[31] و اینگونه بود که اشراف بى ايمان به عنوان مصداق واقعی جماعت «مستكبر» از توده هاى زحمت كش با ايمان جامعه سیلی محکمی خوردند[32]

حماسۀ عظیم 9دی نشان داد که مردم به عنوان جمهوریت نظام اسلامی همیشه در صحنه هستند و اینکه برخی از آینده نگرانی دارند بدانند که دیگر نگران نباشند؛ زیرا پایه ها نظام، قانون اساسی و ولایت در این کشور بسیار مستحکم است و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.[33]

حماسه 9 دي، روز بصيرت و ميثاق امت با ولايت

در سال 88 شاهد بودیم فتنه گران به امام(ره) و مقام معظم رهبری توهین کردند؛ حال آنکه  هتك حرمت نسبت به ساحت مقدس امام راحل (قدس) و مقام معظم رهبری، هتك و اهانت به تمام ارزش‌های انقلاب، اهانت به خون شهدای انقلاب و شهدای جنگ تحمیلی و اهانت به تمام ملت ایران است.[34]

لذا تمام وفاداران به انقلاب باید این جریان را محكوم كنند، و اجازه ندهند سدها یكی پس از دیگری شكسته شود و قداست‌ها از بین برود و نسبت به انقلاب و نظام سستی و وهنی حاصل شود؛[35] بی شک هرگونه فرافكنی و مخالفت با ولایت فقیه و رهبری، سست كردن پایه های نظام است و باید ریشه چنین تفكرات و فعالیت هائی برچیده شود.[36]

اینچنین است که مردم در آن حماسۀ بزرگ ؛ پيمودن جاده بصيرت در افق تبعیت از  ولایت را به منصۀ ظهور رساندند.[37] همانگونه که  مدیریت رهبر معظم انقلاب در مهار فتنه 88 نیز به گونه ای کامل و جامع بود که بر همۀ چالش ها و بحران ها فائق آمد.[38]

حماسه 9 دی؛ تجلی پیوند عمیق امت و امامت

بی شک امامت ، در جهت جانشينى از نبوّت، در راستاى حراست از ايمان و انتظام بخشيدن به امور فردى و اجتماعى جامعه (زندگى مردم) مقرّر گشته است و تحقّق آن در ميان امّت يك مسأله لازم اجتماعى است.[39]

لذا مسأله امامت تنها مسأله ديروز ما نيست، مسأله امروز جهان اسلام و مسأله رهبرى امت است كه عامل بقاء و استمرار نبوت، و مسأله سرنوشت اسلام است.[40]،[41]

حال  روز عاشورای88 در حالی که مردم کشور ما از کوچک و بزرگ، مرد و زن در آتش عشق حسینی می‌سوختند و ناله‌های عاشقانه سر می‌دادند و در هر کوی و برزن به سوگ نشسته بودند و با نظم و خلوص نیت مشغول عزاداری و نوحه‌سرایی بودند، گروهی از مغرضان به بعضی از خیابان‌های تهران ریختند و قداست مراسم حسینی را که عامل وحدت صفوف همه ملت است شکستند، نخست به شعارهای سیاسی ساختار‌شکن پرداختند و سپس اقدام به تخریب اموال و آتش‌زدن آنها کردند.[42]

فتنه گران جدایی حکومت را از اسلام تبلیغ کردند و حتی نسبت به مقام شامخ سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(علیه السلام) و عزادارانش اهانت کرده‌اند.[43]

این کار جدا از زشت‌ترین و منفورترین کارهاست و ما شدیداً آن را محکوم می‌کنیم و انتظار داریم هر چه سریع‌تر مرتکبان آن محاکمه و مجازات شود تا حریم والای امامان ملعبه دست افراد آلوده و جنایتکار نگردد.[44]

بی تردید این کار زشت به تحریک دشمنان کشور انجام‌گرفته است که در این صورت جرم آن نیز سنگین‌تر می‌شود.[45]

بنابراین همۀ شهروندان را به هوشیاری در برابر توطئه‌های دشمنان و حفظ حریم مقدسات دعوت می‌کنیم و مجدداً مجازات سریع فتنه گران خبیث را از مسئولان انتظار داریم.[46]

انتظار ما این است که اولا تمام جناح‌های سیاسی معتقد به نظام اسلامی این ساختار‌شکنی‌ و هتک احترام را تقبیح و محکوم کنند زیرا دشمن در کمین نشسته و سلاح خود را تیز کرده و پیوسته تهدید می‌کند آیا عقل اجازه می‌دهد که دشمن را شاد کنیم؟[47]

لیکن در عمل دیدیم این امت متدین ایران اسلامی بود که  در حماسه 9دی از  طريق پيوند ناگسستنی با امامت، توانست انقلابى سازنده و بارور براى ريشه كن ساختن هر گونه هتک حرمت نسبت به ساحت پاک ائمه اطهار رقم زند و اینگونه آمادگى و تعليمات انقلابى را به نسل هاى آينده منتقل سازد.[48]

حماسۀ 9دی؛ فتح الفتوح ملت در جنگ نرم

بدیهی است  مقام‌های آمریکایی همیشه به دنبال براندازی نظام اسلامی بودند و تحریم‌های این کشور علیه ایران هم در این راستا است، لذاهر روز و هر شب رئیس جمهور آمریکا و بقیه مقام‌های این کشور یک چیزی را در خصوص ایران می‌گویند، این به دلیل عظمت ایران است، حضور ایران در منطقه مزاحمتی برای آمریکا است، چون این کشور می‌خواهد منطقه را زیر پوشش خودش قرار بدهد، ایران به سوریه و عراق کمک کرد و اگر این کمک‌ها نبود، این دو کشور امروز شکل دیگری داشتند.[49]

این دستاورد بزرگ نشان می دهد ایران امنیت بی‌نظیری دارد و وقوع برخی حوادث در گوشه و کنار در کلیت امنیت کشور اثری ندارد.[50] لذا نقشه دشمنان،عدم ساخت بمب اتم از سوی ایران نیست؛ بلکه آنان به دنبال براندازی در ایران اسلامی هستند؛ پس هوشیاری و بیداری فوق العاده لازم است.[51]

در این میان  دشمن از فضای مجازی برای ضربه‌زدن به کشورمان استفاده می‌کند؛ همچنان که در فتنه 88 عده زیادی به وسیله فضای مجازی علیه کشورمان اقدام می‌کردند.[52]

لیکن حقیقت حماسۀ مردم در 9دی شکست خفت بار دشمنان ایران بود؛ دشمنان خارجی بدانند فعالیت برای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران فایده ای ندارد.[53]

 لذا خطاب به قدرت های برانداز می گوئیم پولهایتان را بجای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران صرف کارتن خواب های آمریکا و لندن کنید تا سرپناهی برای آن ها درست کنید؛ زیرا با گذشت چهاردهه از انقلاب اسلامی، هنوز پایه های نظام مستحکم و بدون تزلزل است.[54]

آری حماسۀ 9دی نشان داد؛ فرزندان انقلاب هرگز اجازه نخواهند داد که آنان به این نقشه شوم خود برسند؛ کما اینکه تا به حال هم اجازه نداده و در آینده نیز اجازه نخواهند داد؛ اما هوشیاری و بیداری در این راه لازم است.[55]

با توجه به  توطئه های آتی دشمنان و تحولات آینده ؛ باید خود را آماده فاز جدیدی کنیم، آنها فکر می کردند کار تمام است، اما پس از حماسۀ 9دی ، فهمیدند اول کار است.[56]

حماسۀ9دی؛ کوری چشم فتنه گران ؛ رسوایی طراحان انقلاب مخملی

بدیهی است حوادث پیش آمده در سال 88 فتنه ای بزرگ بود[57] این فتنه به اندازه اى عظيم و سنگين بود كه غبار آن براى نابود كردن خواص بی بصیرت كافى بود  و برخی افراد و چهره های بی بصیرت،  هنگامى كه در مسير آن قرار گرفتند در هم كوبيده شدند .[58]

 لیکن حضور وصف نشدنی  مردم در راهپیمایی نه دی ،چشم فتنه و فتنه گران  را کور کرد؛ البته لزوم هوشیاری برای برخورد با امواج جدید فتنه نیز انکار ناپذیر است.[59]

 حوادث پیش آمده فراتر از مسایل انتخاباتی بود و معلوم می شود حساب کار از دست آنها نیز در رفته است؛آنچه امروز می بینیم مبارزه با اسلام و نفی حکومت دینی است و نباید اینها را به حساب دعوای انتخاباتی بگذاریم؛ آنها تصور می کردند انقلاب مخملی پیش می رود اما فهمیدند اینگونه نیست و مردم ما هشیار و آگاه هستند.[60]

سخن آخر:(حماسه 9 دی؛ روح تازه در کالبد نظام و انقلاب اسلامی)

در خاتمه باید گفت حضور پرشور مردم در راهپیمایی روز 9 دی 1388، روح دیگری به انقلاب و کشور ما داد؛ راهپیمایی 9 دی، افزون بر جمعیت بسیار، از نظر کیفیت پرخروش بود و این حادثه عظیم تاریخی، برای ما منافع خوبی داشت.[61]

امروز نيز حكومت اسلامى سر جنگ با كسى ندارد، و تا جنگ بر او تحميل نشود با كسى پيكار نمى كند، ولى  فتنه گرى و ايجاد رعب و وحشت و تضييق و فشار و سلب آزادى از سوى فتنه گران داخلی و خارجی  را نوعى اعلام جنگ [62] مى داند و خود را موظّف به دفاع مى شمرد.[63]زیرا  بايددر مقابل تحرّكات دشمن حساسيّت به خرج داد؛ و آمادگى رزمى را به خصوص در شرايط حسّاس حفظ كرد، و قبل از غافلگير شدن ضربه را به دشمن توطئه گر وارد سازد.[64]

از این جهت مسلمانان بايد بيدار باشند. و فتنه جويان و فتنه گران را بشناسند، و آنها را از صف دوستان خود خارج كنند، و با دوستان و كشورهاى اسلامى متّحد شوند، و توطئه فتنه گران را خنثى سازند.[65]

البته بعد از حماسۀ 9دی من هیچ نگران نیستم و مردم باید امیدوار باشند، هیچ کس نباید مایوس شود همه بدانند خواب های دشمن تعبیر نمی شود.[66]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir


[1] از تو سوال مى كنند(مجموعه سوالات قرآنى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله) ؛ ص89.

[2] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار قائم  مقام و اعضای حزب مؤتلفه اسلامی؛10/10/1388.

[3] همان.

[4] پيام قرآن ؛ ج 7 ؛ ص145.

[5] پيام قرآن، ج 7، ص: 146.

[6]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی انتظامی سراسر کشور؛14/10/1388.

[7] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از اعضای مرکز اسناد ملی انقلاب اسلامی؛17/7/1393.

[8] لغات در تفسير نمونه ؛ ص415.

[9] همان.

[10] همان.

[11] همان.

[12] همان.

[13] همان.

[14] همان.

[15] همان.

[16] پيام قرآن ؛ ج 8 ؛ ص287.

[17] همان؛ ص 288.

[18] همان؛ ص287.

[19]  سوره بقره؛ آيه 191.

[20] پيام قرآن ؛ ج 8 ؛ ص287.

[21]همان؛ ص 288.

[22] برگزيده تفسير نمونه ؛ ج 2 ؛ ص143.

[23] تفسير نمونه ؛ ج 19 ؛ ص263.

[24] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله) ؛ ص162.

[25] استفتاءات جديد ؛ ج 3 ؛ ص546.

[26] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 9 ؛ ص73.

[27] تفسير نمونه ؛ ج 2 ؛ ص23.

[28] برگزيده تفسير نمونه ؛ ج 1 ؛ ص589.

[29] اخلاق در قرآن ؛ ج 3 ؛ ص124.

[30] همان.

[31] همان؛ ص 125.

[32] تفسير نمونه ؛ ج 6 ؛ ص238.

[33] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی انتظامی سراسر کشور؛14/10/1388.

[34]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛21/9/1388.

[35]  همان.

[36]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛15/7/1388.

[37] تفسير نمونه ؛ ج 12 ؛ ص308.

[38]   بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛15/7/1388.

[39] دائرة المعارف فقه مقارن ؛ ج 1 ؛ ص537.

[40]  امامت و رهبرى؛ ص 13.

[41] پيام قرآن ؛ ج 9 ؛ ص19.

[42]  متن بیانیه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛8/10/1388.

[43]  همان.

[44] متن بیانیه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛8/2/1396.

[45] همان.

[46] همان.

[47]  متن بیانیه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛8/10/1388.

[48] حكومت جهانى مهدى (عج) ؛ ص229.

[49] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار فرمانده انتظامی استان قم؛ 20/4/1396.

[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1/7/1394.

[51] همان.

[52] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار وزیر ارتباطات ؛2/6/1395.

[53] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی انتظامی سراسر کشور؛14/10/1388.

[54] همان.

[55] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1/7/1394.

[56] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار قائم  مقام و اعضای حزب مؤتلفه اسلامی؛10/10/1388.

[57] همان.

[58] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 6 ؛ ص33.

[59] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار قائم  مقام و اعضای حزب مؤتلفه اسلامی؛10/10/1388.

[60] همان.

[61] همان.

[62] پيام قرآن ؛ ج 10 ؛ ص321.

[63] همان؛ص 322.

[64] همان.

[65] از تو سوال مى كنند(مجموعه سوالات قرآنى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله)، ص: 90.

[66] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار قائم  مقام و اعضای حزب مؤتلفه اسلامی؛10/10/1388.

captcha