شاخصه ها و معیارهای راهبردی انتخابات از منظر معظم له

اصل مقولۀ انتخابات به عنوان مقدمه حفظ انقلاب آنچنان از اهمیت فوق العاده­ ای برخوردار است که ضرورت انتخاب بهترین ها از سوی مردم تنها با بصیرت کامل امکان پذیر می­ باشد،[1] لذا فضای انتخابات کشور برای انتخاب نماینده[2] باید سالم و آرام باشد.[3]

هم چنین باید گفت دو مسئله در انتخابات بسیار مهم و کلیدی است، یکی حضور پرشور و حداکثری مردم در پای صندوق های رای که دشمن نگوید، مردم نسبت به نظام و اسلام بی علاقه شده­ اند و دیگر این که مردم کسی را انتخاب کنند که برای دین و دنیایشان فعالیت کند.[4]

از این رو حضور در انتخابات یک تکلیف شرعی است، همانطور که حفظ ناموس، دین، کشور و نطام مقدس جمهوری اسلامی واجب است، بنابراین حضور در انتخابات مبانی فقهی و شرعی دارد،باید بدانند که مقدمه واجب واجب است. لذا فردی که می­ خواهد انتخاب گردد باید واجد شرایط خاصی باشد[5].

نگاهی اجمالی به مفهوم انتخابات

 باید اذعان نمود ماهیت انتخابات يك نوع ايجاد مسئوليت و وظيفه، و پست و مقام براى انتخاب شونده، و يا به تعبير ديگر نوعى توكيل در انجام كارى است، هر چند اين انتخاب وظائفى هم براى انتخاب كننده به دنبال دارد (مانند همه وكالتها).[6]

و به تعبير ديگر؛ انتخابات اعطاى مقام است، وشبيه توكيل است و در بسيارى از موارد انتخاب كنندگان حق فسخ دارند كه دسته جمعى شخص انتخاب شونده را از مقامش عزل كنند.[7]

ضرورت برگزاری انتخابات در نظام اسلامی

باید تأکید نمود در حكومت الهى که حكومت انبياء و امامان معصوم نيز جايگاه ويژه خود را دارد. آنان از طرف خداوند منصوب به اين حكومتند و تمام خير بندگان خدا را طالبند، هر چند آنها هم براى پيشرفت كار خود و جلب حمايت توده ‏هاى مردم در بسيارى از مواقع از بيعتشان بهره مى‏ گرفتند و با آن رسميت بيشترى به حكومت خود مى‏بخشيدند.[8] اين معنا در حكومت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و اميرمؤمنان عليه السلام به خوبى ديده مى ‏شود.[9]البته امروزه نمايندگانى كه از طريق انتخابات‏ براى مسئوليت‏ ها انتخاب می شوند عهده‏ دار عقد پيمان خواهند شد  و حضور آنها به منزله حضور جميع افرادى است كه در طرف پيمان هستند؛ ولى در گذشته كه چنين انتخاباتى نبود رؤساى قبايل و سرشناس‏ ها و افراد برجسته و معتبر آنها كه به صورت يك نوع انتخاب طبيعى در ميان آن گروه ظاهر شده بودند عهده‏ دار عقد پيمان مى‏ شدند،  به همين دليل امام علی عليه السلام در آغاز یکی از  پيمان ‏نامه ها مى‏ فرمايد[10]: «اين پيمان مورد قبول تمام اهل يمن و ربيعه است حاضران آنها و عاقل و جاهل را فرا مى‏ گيرد» و به اين ترتيب يك نوع پيمان الهى و مردمى محسوب مى‏شود و در واقع نوعى مردم سالارى دينى است.[11]

 با این تفاسیر می­ توان مدعی گردید حكومت دموكراسى كه ملت حاكم واقعى جامعه است، مسائل قانونى و اجرايى و قضايى نمایندگان از طريق انتخابات صورت می ­گیرد كه گاه انتخابات‏ بى‏ واسطه است و گاه با واسطه.[12] لذا  می ­توان اینگونه اذعان کرد که  شرکت در انتخابات وظیفه­ ای شرعی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی است و باید با قدرت و قوت در آن حضور پیدا کنیم تا کشور حفظ شود.[13]

تفاوت انتخابات(دموکراسی) غربی و انتخابات اسلامی

در تبیین این مسأله مهم باید گفت در دموکراسی غربی که حکومت انتخاباتی است، خط قرمزی وجود ندارد و نامزدهای انتخاباتی با زد و بند، پول های هنگفت و تبلیغات گسترده­ ای که  انجام می­ دهند که آفات آن را باید در میان  گروه هایی همچون سیاه پوستان آمریکایی جستجو نمود که باید در کنار خیابان ها بخوابند که در نهایت صاحبات زرو زور بر مسند قدرت تکیه می­ زنند؛ اما در دموکراسی اسلامی، خط قرمز وجود دارد و از بسیاری از کارها باید پرهیز کرد.[14]لیاقت برای حضور در مجلس، انتخاب افراد شایسته، عدم زد و بند با ثروتمندان محلی، عدم دروغ و وعده های نادرست، عدم تخریب دیگران، عدم اسراف و تبذیر، عدم ایجاد یأس در مردم، عدم غلو و ... از جمله خط قرمزهای دموکراسی و انتخابات اسلامی است که باید به آن توجه داشت.[15]

شاخصه های انتخابات اسلامی

با این اوصاف باید تصریح نمود انتخابات باید به گونه­ ای باشد که در شأن جمهوری اسلامی باشد.[16] بلكه مردم بايد بر اساس معيارهاى برخواسته از نظام ارزشى اسلام همچون تقوا، ايمان، علم، دانش، سابقه مبارزاتى، حضور در ميدان‏ هاى جهاد و شهادت و مانند آن، فرد مورد نظر خود را انتخاب كنند.[17]

بی تردید نباید کارهایی که درانتخابات جوامع غربی با هدف کسب منافع شخصی و جناحی انجام می­ گیرد، در نظام اسلامی رخ دهد، زیرا این گونه کارها خلاف شرع است و با اخلاص و اخلاق سیاسی منافات دارد. مردم نیز باید بدانند افرادی که هزینه های هنگفتی برای انتخابات صرف می­ کنند و تنها منافع شخصی را در نظر دارند، اخلاصی در کارشان نیست و به آن ها باید سوء ظن داشته باشند.[18]

هم چنین نباید در عرصه انتخابات، فرهنگ غربی و وعده های توخالی و عوام فریبی حاکم  باشد؛ بلکه باید اصول اسلامی در تبلیغات و برنامه ها و هزینه ها رعایت شود و افراد مراعات این مسائل را بکنند.[19]

باید مراقب بود تبلیغات از شکل اسلامی به شکل غربی منحرف نگردد ، به عنوان نمونه  ‌آسیب تدلیس و مسائل را بر خلاف واقع نشان دادن ، اسراف و تبذیر به نحوی که اگر افرادی خودشان و ستادهای انتخاباتی شان پول های زیادی خرج کنند، این پرسش را برای مردم ایجاد می­ کند که به راستی  این پول ها را از کجا آورده­ اند، و نیز غلو و افراط گویی همه و همه از جمله آسیب های انتخاباتی جوامع غربی است که باید از آنها اجتناب نمود.[20]

هم چنین باید اذعان کرد در جامعه ­ای که  نقاط مثبت و منفی در آن مشاهده می­ شود باید واقعیات را مطرح کرد، اما سیاه نمایی و بسط و  گسترش یأس و  نا امیدی غیر قابل پذیرش است.

قانون مداری مهمترین مولّفه در انتخابات اسلامی

بدیهی است قانون شکنی از جمله چالش های انتخابات است، در حکومت اسلامی قوانین احترام شرعی دارد؛ چراکه از فیلتر شورای نگهبان می­گذرد و ماهیت و رنگ اسلامی دارد ، یقیناً  وقتی قانونی تصویب شد احترام حکم شرعی را دارد و نباید با آن مخالفت کرد، قانون هایی که مسیر صحیح را طی کرده و جنبه مشروعیت پیدا کرده باید رعایت شود و شکستن آن درست نیست و نباید در برابر آن نق زد و بهانه گیری کرد.[21]

من بیم دارم که برخی از کاندیداهایی که جامع الشرایط نیستند و عدم احراز صلاحیت شامل آنها گردید شروع کنند به سم پاشی بر علیه نهادهای قانونی؛‌ که این رویکرد درست نیست که اگر مساله­ای برخلاف میل ما بود قبول نکنیم و مسائلی که مطابق میل ما است را قبول کنیم؛ این قانون گرایی نمی­شود و با چنین وضعیتی سنگ روی سنگ بند نمی­ شود.[22]

ضرورت مشارکت حدأکثری در انتخابات

لازم به ذکر است  مشاركت مردمى، بعنوان بازوى حكومت لازم است. لذا شركت مردم در انتخابات‏ مختلف، ضرورى و سرنوشت ساز است[23]، زیرا انتخابات سالم و پرشور از خواسته های نظام و انقلاب اسلامی  است و هرچه حضور مردم در انتخابات افزایش یابد در عرصه بین المللی، ایران اسلامی سرافراز و قوی عمل خواهد کرد. [24]از این رو به مردم توصیه می­ کنیم که در انتخابات حضور باشکوه و پرشوری داشته باشند. [25]

از سوی دیگر اشخاص باید با قدرت بخشیدن به کشور، دشمنان را ناامید کنند؛ همانطوری که در راهپیمایی 22 بهمن امسال پشت دشمن را لرزاندیم؛ باید مجدد این کار را در انتخابات انجام دهیم.[26]گرچه  علی رغم اینکه مشکلاتی از جمله تورم که مشکلاتی برای مردم ایجاد کرده وجود دارد و باید حل شود، لیکن  مردم آن جایی که باید حضور داشته باشند حضور دارند و کارها و عرصه های سرنوشت ساز را رها نمی­ کنند و اگر امسال نیز استقبال و آرامش خوب باشد با حضور پر شور مردم، روز انتخابات روز عزای دشمنان نظام اسلامی خواهد بود.[27]

لذا باید گفت حضور پرشور مردم در انتخابات موضوعیت دارد و همه باید در صحنه حاضر شوند، برای تحقق این مهم نباید تنگ نظری نشان داد و همان گونه که رهبر بزرگوار انقلاب تاکید کردند باید افرادی که معتقد به انقلاب و نظام هستند ولو اینکه سلیقه آنان موافق ما نیست را دعوت به حضور کرد.[28] زیرا بدون استثنا مملکت برای همه است و سلیقه های مختلف اعلام کاندیداتوری کرده­اند؛ عدم شرکت در انتخابات بی اعتنایی به کشور و مردم است. مطمئناً اگر مردم حضور پرشور داشته باشند نقشه های دشمنان نقش بر آب می­ شود لذا عقل و شرع می­ گوید؛ برای صیانت از نظام حضور مردم بسیارموثر است [29] از این رو ملت مسلمان ایران شرکت در انتخابات را یک عبادت بدانند و دعا می­ کنم که آینده خوبی در پیش روی ملت ایران باشد.[30]

ضرورت انتخاب کاندیدای  اصلح

شکی نیست که ‌مردم باید افراد را بشناسند تا سبک و سنگین کرده و اصلح را انتخاب کنند و این فرع بر این است که اشخاص برای جامعه شناخته شوند و تبلیغات درست داشته باشند.[31].

بسيار مى ‏شود كه انسان در زندگى شخصى و رهبران، در زندگى اجتماعى بر سر دو راهى قرار مى ‏گيرند در اين گونه موارد بايد شجاعت انتخاب اصلح‏ را داشته باشند،[32] لذا باید فردی اصلح و مومن به مجلس راه پیدا کند و نماینده­ای باید برای تصدی وکالت مردم قدم به مجلس بگذارد که مورد اعتماد و امین و حافظ ناموس و کیان و آرمان های انقلاب باشد. [33]

به تعبير ديگر می­توان اینگونه تعبیر نمود، از نظر فقه اسلامى هرگز نباید با وجود «اصلح‏» به سراغ «صالح» رفت و يا با وجود «صالح» نباید به سراغ «غير صالح» رفت[34]، در حقيقت اصل «انتخاب اصلح‏» يكى از اصولى‏ترين شرايط براى انتخاب مديران است[35]،گاهى صالح و اصلح‏ فاصله زيادى دارند، كه اگر اصلح‏ را رها كنند و سراغ صالح بروند عرف مى ‏گويد خيانت است.[36]

بنابراین اگر صالحى باشد و اصلحى، بايد سراغ اصلح‏ رفت[37] سفارش اینجانب به جناح ها و کاندیداهای مجلس این است که  انتخابات را با خودخواهی آسیب پذیر نکنید بلکه کاندیداهای مجلس به نفع افراد اصلح کنار بروند[38]

هم چنین مردم نیز باید  آگاهانه وارد این عرصه سرنوشت ساز شوند تا کاندیداهای اصلح انتخاب شوند[39] زیرا اگر بی حساب و کتاب وارد انتخاب شده و  گرفتار حب و بغض ها و جناح گرایی گردند قطعاً در تخلفات  آن فرد منتخب، شریک اعمال او در آن چهار سال خواهند شد، لذا در یک کلام می­ گوییم فرد اصلح را انتخاب كنيد.[40]

تقوا ورزی و تمکین رأی شورای نگهبان مهمترین شاخصۀ فرد اصلح

بدیهی است نخستین شرط  در فرد اصلح این است که باید تقوا و دیانت در سطح بالا داشته باشد تا بتواند منافع مردم و کشور را حفظ کند و خدایی ناکرده در اختیار جناح یا گروه خاصی قرار ندهد، به مردم و نظام خیانت نکند، ‌قوم و خویش پرستی نکند.[41]

لذا کاندیداهای محترم تقوا را رعایت و از تخریب یکدیگر اجتناب کنند، به ویژه بعد از اینکه شورای محترم  نگهبان تصمیم گرفت نباید اقدامی بر خلاف رأی و نظر این شورا  انجام دهند.[42] زیرا مردم به کسانی که اهل تخریب و بی تقوایی هستند رای نمی­ دهند و آنها را نمی­ بخشند.[43]

پرهیز از وعده گرایی

قول ها و وعده های بی حساب و کتاب دادن درست نیست، دروغ نباید گفت، مردم وقتی می­بینند کسی بی حساب و کتاب وعده تو خالی می دهد می فهمند این فرد بی تقواست و به او رای نمی­ دهند. [44]

اجتناب از تنش زایی

نامزدهای انتخابات  و حامیان آن ها در ستادهای تبلیغاتی شان باید مراقبت کنند تا فضای انتخابات خالی از تنش باشد؛ زیرا اگر تقوای اسلام را رعایت کنیم، هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد.[45] انتخابات باید خالی از تنش و درگیری باشد و جوانان ما نباید در فضای به وجود آمده در برابر هم قرار گیرند.[46]

اخیرا در فضای مجازی تخریب هایی آغاز شده که بر مبنای انتخابات آمریکایی است و باید از آن دوری کرد،نباید کاری کنیم که انتخابات، سرچشمه اختلافات و عداوت ها در آینده شود و با اتمام انتخابات، کینه ها در سینه ها باقی بماند.[47]

ساده زیستی و اجتناب از اسراف

بی شک کسانی که بخواهند برای جلب آرای مردم پول و خرج های بی حساب و کتاب کنند مردم می ­فهمند و مراقب هستند و به کسی رأی می دهند که به آنها خدمت کنند نه آنهایی که کیسه بدوزند و بخواهند سهمی برآی آینده خود تامین کنند، باید توجه داشت که خرج های بی حساب و کتاب مردم را به شک می­اندازد. [48]

اخیرا برخی از نامزدها با بعضی از ثروتمندان محلی زد و بند کرده ­اند که این حرکت، انحراف از اصول اسلامی و از جمله گناهان کبیره است.[49]

ملت شریف ایران مراقب باشند سرنوشت نظام و کشورشان را با هیچ چیز مبادله نکنند.[50]

سخن آخر

در خاتمه باید تأکید کرد  ان شاءلله بعد از اینکه مردم به خوبی در 22 بهمن امتحان دادند در این انتخابات نیز این چنین خواهد بود و در صحنه حضور پیدا خواهند کرد. [51]

بی تردید مردم در موعد مورد نظر انتخابات، در میدان آزمون جدیدی قرار می گیرند که امیدوارم  همگان  مصمم تر و متحد تراز همیشه، پای صندوق های رای رفته و رای خود را به صندوق ها بیاندازند [52] و با حضور پرشور در پای صندوق های رای بار دیگر دشمنان را ناکام سازند و امید آنها را به یاس تبدیل کنند.[53]

هم چنین نباید از این چالش کلیدی غفلت نمود که مشکل بیکاری ،تورم  و رکود..واقعا غوغا می­ کند، در بسیاری از مسائل این مشکل، مردم را تحت فشار قرار داده است و نباید ساده از کنار آن گذشت.، لذا همه مسؤولان را به خدمت بیش از پیش و توجه به رفع مشکلات مردم  از جمله حل مشکل بیکاری و رفع بحران رکود و تورم  توصیه می­ کنم[54] امیدواریم همگان اعم از کاندیداها، ستادها و حامیان نامزدهای انتخاباتی  اصول اسلامی را رعایت کنند تا خداوند عنایت کند و با ورود افراد اصلح به مجلس مشکلات مردم رفع شده، نقاط ضعف برطرف شود و نقاط قوت تقویت گردد.[55]

من همه کسانی که واقعاً به انتخابات سالم و پرشور و آینده خوبی برای کشور می ­اندیشند دعا می­ کنم.[56] و امیدواریم انتخابات پرشور و حماسی توام با آرامش در کشور برگزار شود و دشمنان اسلام و انقلاب هرچه بیشتر نسبت به توطئه های شومی که برای ضربه زدن به نظام مقدس جمهوری اسلامی طراحی کرده ­اند، مایوس و دلسرد شوند. [57]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه)  makarem.ir
 

[1]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،1386/12/23.

[2] نماينده‏، كسى كه از طرف شخصى اختيار انجام كارى را داشته باشد.( احكام خانواده ؛ ص511).

[3] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ، درس خارج فقه ، مسجد اعظم، ، 1388/3/13.

[4] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ، درس خارج فقه ، مسجد اعظم،24/1/1388.

[5] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ، درس خارج فقه ، مسجد اعظم،1392/08/03.

[6] تفسير نمونه ؛ ج‏22 ؛ ص72.

[7] همان.

[8] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏10 ؛ ص407.

[9] همان.

[10] پيام امام امير المومنين عليه السلام، ج‏11، ص: 414.

[11] پيام امام امير المومنين عليه السلام، ج‏11، ص: 415.

[12] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏10 ؛ ص407.

[13] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج اصول ؛مسجد اعظم قم؛1394/11/28.

[14] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج اصول ؛مسجد اعظم قم؛1394/11/28.

[15] همان.

[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ ویژه نامه منشور اخلاقی انتخابات، اسفند 1386.

[17] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله) ؛ ص161.

[18] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ ویژه نامه منشور اخلاقی انتخابات، اسفند 1386.

[19] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار دبیرکل و اعضای شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی؛1392/01/.

[20] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه ؛مسجد اعظم قم،25/2/1394.

[21] همان.

[22] همان.

[23] والاترين بندگان، ص: 164.

[24] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛ 16/3/1388.

[25] همان.

[26] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛1394/11/29.

[27] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 1390/12/3.

[28] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار دبیرکل و اعضای شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی؛1392/01/18.

[29]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛1390/12/10.

[30] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛1392/03/25.

[31] بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 1392/2/25.

[32] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏2 ؛ ص614.

[33]  بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی؛ 1390/12/10.

[34] مديريت و فرماندهى در اسلام ؛ ص50.

[35] مديريت و فرماندهى در اسلام ؛ ص127.

[36] كتاب النكاح ؛ ج‏2 ؛ ص34.

[37] همان.

  [38] بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی؛1386/11/13.

[39] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛1386/12/09.

[40] استفتاءات جديد ؛ ج‏1 ؛ ص301.

[41] بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی ؛ درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛ 1392/3/8.

[42] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛1390/12/3.

[43] همان.

[44] همان.

[45] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ؛مسجد اعظم قم؛1388/03/16.

[46] همان.

[47] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج اصول ؛مسجد اعظم قم؛1394/11/29.

[48] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، درس خارج فقه ؛ مسجد اعظم قم؛1390/12/3.

[49] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج اصول ؛مسجد اعظم قم؛1394/11/29.

[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ به استفتایی در مورد تبلیغات انتخاباتی،

1390/04/16.

[51] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1390/12/3.

[52] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1392/03/08.

[53] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1390/12/3.

[54]   بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1390/12/17.

[55] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛1392/02/25.

[56]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی  در دیدار رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی؛1392/02/04.

[57] بیانات حضرت آیت الله العظمی  مکارم شیرازی، در دیدار استاندار قم و اعضای ستاد  انتخابات  استان؛  1390/12/9.