برگزاری دومین کنگرۀ جهانی مقابله با جریان های افراطی و تکفیری که با حضور مرجع عالی قدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله) و شمار زیادی از علما و اندیشمندان جهان اسلام در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار گردید در نوع خود به عنوان مهمترین رویکرد علمای امت اسلامی در مقابله با جریان های تکفیری مورد توجه است.
گفتنی است در این کنگرۀ مهم که تنی چند از شخصیت های برجستۀ علمی و فرهنگی از حوزه های علیمه، دانشگاه ها و نیز با حضور علمای شیعه و اهل سنت از 25 کشور در موضوع تبیین رسالت و مسئولیت علمای اسلامی در مقابلۀ موثر با جریان های تروریستی تکفیری برگزار شد در عمل موج عظیم رسانه ای در فضای مجازی و دیگر حیطه های مرتبط را موجب گردید.
بنابراین واکاوی بیانات راهبردی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی و تشریح وضعیت موجود در جهان اسلام و نیز مطالبات معظم له ضرورت ایجاد عزم جدی امت اسلامی و علمای بلاد اسلامی برای مواجهۀ موثر با جریان های تکفیری را دوچندان کرده است که اهتمام ویژه رسانه های دیداری شنیداری و نوشتاری، یادآور توفیقات سیاستگذاران و مجریان برگزار کننده نخستین دورۀ کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» به شمار می آید که هوشیاری غاطبۀ مردم و نیاز سنجی مطلوب رسانه و نقش آفرینی این مولفۀ مهم در فضای قدرتمند مجازی و رفع بحران روز افزون در امت اسلامی، یکی از مطالبات بی شائبۀ علمای اسلام به ویژه مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی محسوب می شود ، از این رو بیانات معظم له درافتتاحیۀ دومین کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» بازتاب گسترده ای در رسانه های مجازی ایفا نمود که در ادامه گزیده ای از مهم ترین عناوین و سر تیتر های اخبار در رسانه های مجازی در موضوع بازنشر بیانات راهبردی معظم له در کنگرۀ مبارزه با تکفیری ها.. بیان می گردد.
مقابله با آموزه های تکفیری در گرو رسانه محوری
در وهلۀ نخست باید اذعان نمود بنابراهمیت این کنگرۀ مهم و نقش راهبردی حضرت آیت الله مکارم شیرازی در تبیین نقشۀ راه مبارزه و مقابله با جریان های تکفیری، بسیاری از رسانه های مجازی فارغ از هرگونه گرایش های حزبی جناحی و سیاسی ، بیانات و منویات معظم له را به نحو مطلوب تحت پوشش رسانه ای قرار دادند که حصول این مهم حاکی از نگاه ویژۀ معظم له در همگرایی مطلوب علمای اسلامی با مقولۀ رسانه در عرصۀ مجازی برای مقابله موثر و هدفمند با جریان های وهابی است، از این رو در روزهای اخیر و پس از بیانات معظم له در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» مهم ترین اخبار و اطلاعات در فضای مجاز ی به مواضع معظم له اختصاص یافته است.
نجات بشریت از جریان های تکفیری ها
بدیهی است جامعیت بیانات معظم له در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» آنچنان مشهود و مبرهن است که می توان از زوایای مختلف رویکرد شناسی مواضع ایشان را مورد تحلیل بررسی قرار داد، لذا رسانه های مجازی در طول برگزاری کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» از فرصت ایجاد شده به بهترین وجه در راستای بازتولید مواضع معظم له در چیستی زوایا و ابعاد مختلف مبارزه با جریان های تروریستی تکفیری بهره جستند ، به عنوان نمونه طرح «ضرورت نجات جوامع بشریت از خطر جریان های تکفیری»[1] با پوشش گستردۀ رسانه های مجازی مواجه گردید که بسط و گسترش این عنوان به نحو ویژه تحت پوشش رسانه ای خبرگزاری فارس، باشگاه خبرنگاران جوان، خبرگزاری بسیج... قرار گرفت.
هم چنین از جمله مهمترین بیانات تأثیر گذار در سخنان معظم له در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» می توان به عنوان«تکفیری ها بلای جهان اسلام و جهان بشریت«[2] اشاره نمود که خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، خبرگزاری قوه قضاییه(میزان)، پایگاه خبری قدس آنلاین،.. عنوان مذکور را در خروجی سایت خود منتشر کردند
بدیهی است سبقۀ تاریخی کلام ارزشمند معظم له درگسترۀ جهان شمولی تهدید های جریان های تکفیری را می توان در فراز دیگر از بیانات ایشان درکنگرۀ «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» مورد تأمل قرار داد، آنجا که فرمودند؛ «پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم رحمت برای همه عالمیان بود بر عکس تکفیری ها که مصداق «وحشه للعالمین» محسوب می شوند».[3] لذا خبرگزاری بین المللی قرآنی(ایکنا)،پایگاه خبری تحلیلی جام نیوز، پایگاه خبری شیعه نیوز... عنوان «تکفیری‌ها؛ مصداق وحشة للعالمین» را بر روی خروجی پایگاه های اینترنتی منتشر نمودند.
تکفیری‌ها؛ مصداق وحشة للعالم.
بی شک کارکرد هدایت بخشی و تنویر افکار عمومی و بیان مطالبات و دغد دغه مندی از سوی مراجع معظم تقلید بالأخص حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بیان راهکارهای مواجهه با آموزه های وهابیت و لزم مقابله با گروه های تکفیری باید به عنوان نقشۀ راه در رفع بحران های منظقه ای مورد توجه قرار گیرد، از این رو به جرأت می توان یکی از مهم ترین بیانات معظم له را در این فراز جستجو نمود که فرمودند:« وظایف علمای اسلام این است که دست در دست هم دهند و کاری کنند که ریشه این افکار انحرافی با منطق و استدلال سوزانده شود.»[4].
طرح این مواضع انقلابی و روشنگرانه در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» به تنهایی کافی بود تا بازتاب وسیع و گستردۀ رویکرد حیاتی ایشان با خیل خبرگزاری ها و پایگاه های خبری درانتشار مهمترین محور و راهبرد معظم له در جامعه توأم گردد، لذا عناوینی همچون « دنیا باید برای خشکاندن ریشه تفکر تکفیری بسیج شود»،« باید ریشه افکار و عقیده‌های انحرافی و غلط را سوزاند»،« راه مقابله با جریان تکفیری خشکاندن ریشه‌های عقاید آنهاست«،« راه خشکاندن تفکر تکفیری» ...به ترتیب در خبرگزاری صدا و سیما،خبرگزاری فارس، خبرگزاری دانشجوۀخبرگزاری ایرنا...و نیز در بسیاری از دیگر خبرگزاری ها و پایگاه های خبری و تحلیلی موردبازنشر و بازتولید رسانه ای قرار گرفت.
بازتاب رسانه ای توصیۀ معظم له به علمای وهابی
از جمله دیگر شاخصه های مهم و کلیدی در بیانات معظم له در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» می توان به پیشنهادهای چندگانۀ ایشان و توصیۀ معظم له به علمای وهابی و به تبع آن دولتمردان رژیم سعودی اشاره نمود که بازتاب این خبر در نوع خود به شدت فضای مجازی را تحت الشعاع این رویکرد معظم له در عتاب علمای وهابی قرار داد، لذا حذف آموزه های وهابیت درکتب درسی رژیم سعودی[5] و نیز اجتناب از تکفیر اهل قبله[6] از جمله مطالبات و توصیه های معظم له برای علمای وهابی بود که در جمع علمای اسلامی بیان گردید.
لذا حجم گسترده ای از خبرگزاری ها و پایگاه های خبری تحلیلی این پیشنهادها و توصیه های مهم معظم له به علمای وهابی را در حجم وسیع منتشر کردند، به عنوان نمونه خروجی پایگاه خبری تحلیلی تابناک عنوان «توصیه آيت‌الله مکارم‌شيرازي به علمای وهابی» را برگزید، هم چنین وبسايت خبري-تحليلي مشرق نيوز، پایگاه شیعه نیوز، و بسیاری از سایت های ایتنرنتی این فرازمهم را در فضای مجازی منتشر نمودند.
بازخورد تأسیس شبکه تلویزیونی برای مقابله با جریان های تکفیری
باید اذعان نمود ورود عالمانه معظم له ورویکرد استراتژیک ایشان در طرح احداث شبکه ماهواره ای برای مقابله علمی و رسانه ای با آموزه های خشن و متحجرانۀ وهابیت و گروه ها و جریان های تکفیری به نوبۀ خود حاکی از عمق دغدغه مندی مرجع عالیقدر جهان تشیع در بهره گیری از تکنولوژی و فن آوری نوظهور و بهره گیری از آن برای ایجاد وحدت اسلامی و ارتقای اهداف متعالی اسلام نبوی(ص) است، لذا معظم له در کنگره «خطر جريان‌هاي تكفيري در دنياي امروز» فرمودند؛ پیشنهاد ما راه اندازی شبکه ای تلویزیونی به زبان های مختلف برای مقابله علمی و فرهنگی با این پدیده خطرناک است ... تا ماهیت واقعی شعارهای به ظاهر فریبنده و جذاب تکفیری ها آشکار شود»[7].
تردیدی نیست که پیشنهاد مهم و کلیدی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در کنگره و تأکیدات مستمر معظم له بر لزوم بهره گیری از فن آوری ه و تکنولوژی ارتباطی نوین، به شدت مورد استقبال اصحاب رسانه قرار گرفته است، به گونه ای که برخی رسانه های مجازی علیرغم آنکه صرفا از کارکردهای حزبی و جناحی و سیاسی برخوردارند و بعضاً از امر اطلاع رسانی وقایع و اخبار مهم کنگره غفلت ورزیدند، لیکن با همۀ این اوصاف از سوی برخی رسانه ه خبر ضرورت تأسیس شبکه ماهواره ای در مقابله با جریان های تکفیری در فضای مجازی به شدت مورد استقبال واقع گردید، به عنوان نمونه پايگاه خبري «تيک»، (TIK.ir) سایت اینترنتی ،خبرآنلاین، سايت خبری فردا نیوز به نقل از خبرگزاری بین المللی شیعه،(شفقنا) ،پیشنهاد مهم آیت الله العظمی مکارم شیرازی برای «تاسیس شبکه تلویزیونی ضد تکفیر»[8]را رسماً در فضای مجازی منتشر کردند.
لازم به ذکر است بیانات جامع و متقن معظم له در کنگره در نوع خود می تواند موجبات رفع بسیاری از چالش ها و رهایی از پیامدهای جبران ناپذیر منبعث از آموزه های تکفیری را فراهم سازد لذا بر اصحاب رسانه فرض است در راستای بازنشر هدفمند کلام معظم له اقدام نمایند که در این صورت مقولۀ بازتولید منویات مرجعیت دینی به ویژه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله) در امت اسلامی تسهیل خواهد شد و نقش آفرینی علمای اسلامی در نابودی جریان های تکفیری در سریع ترین زمان ممکن محقق خواهد شد.
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه) makarem.ir
[1] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در کنگرۀ بین المللی «خطر جریانهای تکفیری در دنیای امروز؛ مسئولیت علمای جهان اسلام»، 8/11/1394، makarem.ir.
[2] همان.
[3] همان.
[4] همان.
[5] همان.
[6] همان.
[7] همان.
[8] همان.
