مسأله 1063ـ هرگاه به خاطر يک حالت فوق العاده مانند بيمارى، غضب يا مصيبت موقّتاً گرفتار حالت کثرت شک شود بايد به شکّ خود اعتنا کرده و مطابق احکام آن رفتار کند.
مسأله 1059ـ هرگاه بعد از گذشتن وقت نماز شک کند که نماز را خوانده يا نه يا حتّى گمان کند نخوانده است، به شک اعتنا نکند، ولى هرگاه پيش از گذشتن وقت نماز شک کند، بايد نماز را به جا آورد، حتّى اگر گمان دارد نماز را خوانده کافى نيست.
مسأله 1058ـ هرگاه بعد از سلام نماز شک کند که نمازش صحيح بود يا نه خواه شک مربوط به عدد رکعتهاى نماز باشد يا شرايط نماز، مانند قبله و طهارت و يا اجزاى نماز مانند رکوع و سجود، به شکّ خود اعتنا نمى کند.
مسأله 1057ـ هرگاه شک کند که «سلام» نماز را گفته يا نه يا شک کند درست گفته يا نه چنانچه وارد نماز ديگرى شده، يا مشغول کارى است که نماز را به هم مى زند،و از حال نمازگزار بيرون رفته بايد به شکّ خود اعتنا نکند و اگر پيش از اينهاست بايد برگردد و سلام را بگويد.
مسأله 1056ـ هرگاه بعد از گذشتن محل، شک کند و طبق دستور، اعتنا نکرده و بگذرد، بعد متوجّه شود که آن عمل مشکوک را انجام نداده، هرگاه وارد رکن بعد نشده بايد برگردد و به جا آورد و اگر وارد رکن بعد شده نمازش صحيح است، مگر آن که آن جزء مشکوکى که ترک شده رکن باشد.
مسأله 1055ـ هرگاه قبل از گذشتن محل، شک کند و برگردد و به جا آورد، بعد معلوم شود آن جزء را انجام داده بود و بار دوم اضافه بوده، اگر رکن باشد نمازش باطل مى شود و اگر رکن نباشد صحيح است.
مسأله 1054ـ کسى که نشسته يا خوابيده نماز مى خواند هرگاه موقعى که حمد و تسبيحات مى خواند شک کند سجده يا تشهّد را به جا آورده يانه، بايد اعتنا نکند، امّا اگر پيش از آن که مشغول حمد و تسبيحات شود شک کند بايد به جا آورد.
مسأله 1053ـ اگر در حال برخاستن شک کند تشهّد را به جا آورده يا نه يا در حالى که به سجده مى رود شک کند رکوع را به جا آورده يا نه احتياط واجب آن است که برگردد و به جا آورد.
مسأله 1051ـ هرگاه در آيات حمد يا سوره شک کند، مثلاً موقعى که وارد آيه دوم شده شک کند آيه اوّل را خوانده يا نه يا وارد کلمه اى از يک آيه شده، شک کند کلمه قبل را خوانده بايد بنابر احتياط برگردد و آن را به قصد قربت به جا آورد و بعد دنبال آن را ادامه دهد.
مسأله 1050ـ هرگاه در اثناء نماز بعد از گذشتن محل چيزى، شک کند آن را به جا آورده يا نه مثل اين که بعد از داخل شدن در رکوع، شک در حمد و سوره کند و يا بعد از ورود در سجده شک در رکوع کند، در هيچ يک از اين موارد نبايد به شکّ خود اعتنا کند، خواه جزء بعدى رکن باشد يا غير رکن.
مسأله 1049ـ شکهايى که نبايد به آنها اعتنا کرد به شرح زير است:
1ـ شکّ بعد از محل
2ـ شکّ بعد از سلام
3ـ شکّ بعد از گذشتن وقت نماز
4ـ شکّ کثيرالشّک يعنى کسى که زياد شک مى کند.
5ـ شکّ امام و ماموم
6ـ شکّ در نمازهاى مستحبّى و شرح هر يک از اينها در مسائل آينده مى آيد.
مسأله 1048ـ اگر يکى از شکهاى باطل در اثناء نماز براى انسان پيش آيد نمى تواند نماز را بشکند، بلکه بايد اوّل مقدارى فکر کند اگر شک پابرجا شود، نماز را رها کند.
مسأله 1047ـ شکهاى هشتگانه اى که نماز را باطل مى کند به شرح زير است:
1ـ شک در رکعتهاى نماز دو رکعتى مانند نماز صبح و نماز مسافر، ولى شک در نمازهاى مستحب دو رکعتى نماز را باطل نمى کند.
2ـ شک در رکعتهاى نماز سه رکعتى (مغرب).
3ـ شک در نماز چهار رکعتى هرگاه يک طرف شک ،يک باشد، مثل اين که شک کند يک رکعت خوانده يا سه رکعت.
4ـ شک در نمازهاى چهار رکعتى پيش از تمام شدن سجده دوم در حالى که يک طرف شک دو باشد (مانند شک دو و سه قبل از اتمام دو سجده).
5ـ شک بين دو و پنج يا بيشتر از پنج.
6ـ شک بين سه و شش يا بيشتر (البتّه اين شکها کمتر اتّفاق مى افتد ولى در عين حال بايد حکم آن روشن شود).
7ـ شک بين چهار و شش يا بيشتر، ولى در اينجا احتياط واجب آن است که مانند شک چهار و پنج عمل کند، يعنى بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد و سپس نماز را دوباره بخواند.
8ـ شک در عدد رکعتهاى نماز که اصلاً نداند چند رکعت خوانده است.
مسأله 1046ـ شکيّات نماز 23 قسم است:
1ـ شکهايى که نماز را باطل مى کند و آن 8 قسم است.
2ـ شکهايى که نبايد به آن اعتنا کرد و آن 6 قسم است.
3ـ شکهاى صحيح و آن 9 قسم است که شرح همه آنها در مسائل آينده به خواست خدا مى آيد.
مسأله 878ـ هرگاه شک کند که تکبيرة الاحرام را گفته يا نه، چنانچه مشغول خواندن حمد شده است به شک خود اعتنا نکند واگر چيزى نخوانده بايد تکبير را بگويد و هرگاه مى داند تکبيرة الاحرام را گفته امّا شک دارد که صحيح گفته است يا نه، اگر اين شک بعد از گفتن تکبير پيدا شود اعتنا نکند.
مسأله 855ـ هرگاه پيش از گفتن اقامه شک کند که اذان را گفته يا نه، اذان را بگويد، ولى اگر مشغول اقامه شود و شک کند، اعتنا به شک نکند، ولى اگر در جمله هاى اذان و اقامه شک کند احتياط آن است که برگردد و به جا آورد.
مسأله 686ـ هرگاه بعد از نماز شک کند نماز را در وقت خوانده يا نه، نماز او صحيح است، به شرط آن که هنگام شروع نماز غافل از وقت نباشد ولى اگر در بين نماز شک کند، نماز او باطل است و بايد پس از دخول وقت اعاده کند.
مسأله 657ـ بعد از فراغت از تيمّم اگر شک کند که درست انجام داده يا نه، اعتنا نکند و اگر در اثنا شک کند احتياط واجب آن است که برگردد و قسمت مشکوک را دوباره انجام دهد.
مسأله 117ـ کسى که در جامعه اسلامى زندگى مى کند و از اعتقادات او خبر نداريم، پاک است و جستجو و تفتيش لازم نيست و نيز در جوامع غير اسلامى چنانچه افرادى باشند که معلوم نباشد مسلمان هستند يا کافر، پاکند.
مسأله 519ـ هرگاه کسى اقدام به غسل يا کفن و نماز و دفن ميّت کرده و ندانيم صحيح به جا آورده يا باطل، بايد بگوييم صحيح بوده، امّا اگر يقين داريم باطل انجام داده است بايد دوباره انجام دهيم.
مسأله 487ـ هرگاه شک کند چيزى از او ساقط شده يا نه، يا چيزى که ساقط شده اگر مى ماند انسان مى شد يا نه، خونى که از او خارج مى شود خون نفاس نيست، و لازم نيست جستجو کند.
