مسأله 2419ـ امر به معروف و نهى از منکر مراتبى دارد که بعضى از اين مراتب، احتياج به اجازه حاکم شرع ندارد و بعضى دارد، آنچه احتياج به اجازه حاکم شرع ندارد همان امر به معروف با زبان و دل و نصيحت کردن يا اعراض و بى اعتنايى و ترک مراوده نمودن است و اگر تأثير نکرد جايز است با کلمات تند و خشن که خالى از گناه باشد يا با توسّل به زور، به اين طريق که جلو فرد گنهکار را بگيرد، يا وسايل گناه را از دسترس او خارج سازد، اقدام نمايد ولى اگر براى امر به معروف و نهى از منکر لازم شود که متوسّل به ضرب و جرح يا اتلاف اموال و بالاتر از آن گردد در اين صورت هيچ کس بدون اجازه حاکم شرع حقّ اقدام ندارد، بلکه بايد اصل کار و مقدار و اندازه آن طبق ضوابط اسلامى با نظر حاکم شرع تعيين گردد.
مسأله 2414ـ امر به معروف و نهى از منکر بر تمام افراد عاقل و بالغ با شرايط زير واجب است: 1ـ کسى که مى خواهد امر و نهى کند بايد يقين داشته باشد که طرف مقابل مشغول انجام حرام يا ترک واجبى است. 2ـ احتمال دهد که امر و نهى او اثردارد، خواه اثر فورى داشته باشد يا غير فورى، کامل يا ناقص، بنابراين اگر بداند هيچ اثر نمى کند واجب نيست. 3ـ در امر و نهى او مفسده و ضررى نباشد، پس اگر بداند يا خوف اين باشد که امر يا نهى او، ضرر جانى يا عرضى و آبرويى يا مالى قابل توجّه نسبت به او يا بعضى از مؤمنين مى رساند واجب نيست، ولى اگر معروف و منکر از امورى باشد که شارع مقدّس اسلام اهمّيّت زيادى به آن مى دهد (مانند حفظ اسلام و قرآن و استقلال ممالک اسلامى، يا حفظ احکام ضرورى اسلام)، بايد اعتنا به ضرر نکند و با بذل جان و مال در حفظ آنها بکوشد.
در صورتی که به شخصی رأی داده شود و بعداً ایشان آن طور که باید به احکام اسلامی عمل نکند و موجب نارضایتی گردد ، آیا فرد رأی دهنده، در محضر خداوند متعال مسئول خواهد بود یا خیر ؟
آيا افراد مى‌توانند در مقام امر به معروف و نهى از منكر، به عنوان دفاع از كيان اسلام و حفظ نظام
اسلامى از دستبرد افراد داخلى، و جلوگيرى از تهاجمات فرهنگى يا سياسى به دين، و همين‌طورمنظور حفظ ارزش‌هاى اسلامى، مرتكب قتل يا جرح شوند؟ اگر شخصى در مقام امر به معروف و نهى از منكر مرتكب قتل شخصى شود، آيا قتل عمد به شمار مى‌رود، يا مقتول مهدورالدم محسوب مى شود و چيزى بر عهده قاتل نيست؟
دین اسلام صله ی رحم را واجب کرده اما مواردی است که اقوام موازین شرعی را رعایت نمی کنند، آیا ما می توانیم برای این که امر به معروف و نهی از منکر نماییم، ارتباط خود را با آنها قطع نماییم و این واجب را انجام ندهیم؟
در بعضی موارد با وجود مفاسد مختلف، انسان هر طور که فکر مى کند مى بیند شرایط امر به معروف و نهى از منکر موجود نیست; یعنى احتمال تأثیر نمى رود، و یا هر چه تذکر می دهیم بعضا دوباره مشاهده می کنیم که تاثیری در رفتار فرد نداشته از طرفى در احادیث و روایات آمده است که: «در صورت عمل ننمودن اشخاص به این دو فریضه الهى امکان نزول عذاب مى رود» وظیفه ما را در این گونه موارد بیان فرمایید.
