پاسخ به شبهات مطروحه درباره مسجد مقدس جمکران

سؤال:

حضور مبارک حضرت آیة الله العظمى مکارم شیرازى(دام ظله العالى)

با اهداء سلام و تحیت;

حضرتعالى سابقاً در معرفى مسجد جمکران مطالب ارزنده اى فرموده اید، خیل عاشقان امام زمان(علیه السلام)مصرانه درخواست دارند، معرفى جامعتر و بیشترى درباره این کانون بزرگ دینى بفرمایید تا هرگونه ابهام و وسوسه ناآگاهان را برطرف سازد.

جمعى از مقلدین جنابعالى

مهرماه 1385

جواب:

لازم مى دانم قبل از ورود به اصل بحث، مقدمه کوتاهى عرض کنم و آن اینکه:

مسجد جمکران از مواهب الهیه بر جهان شیعى است. کانونى است بسیار مبارک که عاشقان حضرت مهدى(علیه السلام) مخصوصاً جوانان پاکباز را از دور و نزدیک به سوى خود جذب کرده و مى کند.

هنگامى که به این خانه خدا توبه کنان و ثناگویان وارد مى شوند، همه چیز جز خدا و ولى او یعنى حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ را فراموش مى کنند.

مشاهده حالات این جوانان به هنگام راز و نیاز خالصانه با خدا و حجت او در این مکان مقدس انسان را به یاد زوار خانه خدا در سرزمین عرفات مى اندازد، با کوله بارى از اندوه و غم به آنجا مى آیند و با صفا و پاکى و امید و عشق به زندگى باز مى گردند.

ما به بعضى از رؤساى محترم دانشگاهها پیشنهاد کردیم در اینجا زائرسرایى عظیم بسازند و در شبهاى جمعه یا چهارشنبه اساتید محترم دانشگاه و دانشجویان عزیز را به نوبت اینجا بیاورند. مطمئن باشند در برابر سیل تهاجم فرهنگى دشمن آنها را بیمه مى کند.

به هر حال مسجد جمکران این استعداد را دارد که تبدیل به یک «قطب فرهنگى فعال» براى خنثى کردن شبیخون فرهنگى دشمنان اسلام و اهل بیت(علیهم السلام) مخصوصاً براى جوانان گردد، علاوه بر برکات مادى و معنوى که زائران پیوسته از آن مى گیرند.

تنها مشکل مهمى که این مسجد دارد این است که امکانات آن جوابگوى سیل عاشقان حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ نیست، زیرا استقبال زائران عزیز بیش از حد انتظار است و باید با کمکهاى مردمى و کمک دولت جمهورى اسلامى برنامه ریزى وسیعى شود تا وسائل آسایش زوار محترم فراهم گردد، و همه با خاطره خوبى از این کانون عبادت و اخلاص بازگردند.

و اما در مورد مسجد سه نکته شایان ذکر است:

1ـ از نظر علمى و تاریخى

برخلاف آنچه بعضى از ناآگاهان مى پندارند استناد بناى این مسجد به امر حضرت صاحب الامر ـ ارواحنا فداه ـ مربوط به یک «خواب» نیست، بلکه بیان دستور صریحى در حالت بیدارى است.

مرد صالح و پاک و با ایمانى به نام «حسن بن مثله» جمکرانى مى گوید: در شب 17 ماه مبارک رمضان سال 373 هـ . ق (بیش از یک هزار سال قبل) نصف شب بود، جمعى به در خانه من آمدند و مرا از خواب بیدار کردند و گفتند: «اجب الامام المهدى صاحب الزمان(علیه السلام) فانه یدعوک; دعوت امامت حضرت مهدى(علیه السلام) را اجابت کن تو را خوانده است».

او مى گوید: به خدمت حضرت رسیدم و اشاره به قطعه زمینى کردند و فرمودند: این مال ماست و مسجدى در آن بساز. سپس فرمود: به مردم بگو این مکان را گرامى بدارند و به آن توجه کنند.

آنگاه دستور دادند چهار رکعت نماز در آن بخوانند. دو رکعت نماز تحیت مسجد (با آداب مخصوص) و دو رکعت نماز که همان نماز معروف امام زمان(علیه السلام)(با آداب مخصوص آن) و در پایان این جمله را فرمودند: «فمن صلاهما فکانما صلى فى البیت العتیق; کسى که این دو نماز را بجا آورد مثل این است که در کعبه معظمه بجا آورده است».

این حدیث از کتاب «تاریخ قم» از کتاب «مونس الحزین فى معرفة الحق والیقین» که از تألیفات مرحوم صدوق است، نقل شده است که متن فارسى یا عربى آن (مطابق نقل صاحب الذریعة در دست بسیارى از بزرگان بوده است).

و اینکه بعضى مى گویند کتابى به نام «مونس الحزین» در ضمن کتب مرحوم صدوق یا فلان عالم بزرگ دیگر ذکر نشده، هیچ مشکلى ایجاد نمى کند، زیرا هیچ کس از مورخان نگفته اند کتابهاى مرحوم صدوق منحصراً فلان کتابها هستند.

بنابراین هنگامى که عالم بزرگى از معاصران صدوق (یعنى نویسنده تاریخ قم) این کتاب را به صدوق نسبت مى دهد، باید بپذیریم. این حدیث مشمول احادیث من بلغ است که در منابع معروف شیعه و اهل سنت آمده، و بزرگان فقها آن را پذیرفته اند، هر چند بعضى آن را کافى براى قصد ورود مى دانند و بعضى به قصد رجاء معتقدند (شرح این بحث علمى را جداگانه خواهیم داد).

2ـ از نظر محتوا

قطع نظر از این روایت نورانى، این مسجد بى شک یکى از مساجد باشکوه و پرارزش است.

اعمالى که در آن انجام مى شود مرکب از چهار چیز است:

الف) نماز تحیت مسجد که مرحوم صاحب جواهر آن را در جلد نهم و یازدهم مشروحاً آورده است.

و طبق این روایت به طور کامل با هفت سوره توحید و هفت مرتبه ذکر رکوع و سجود خوانده مى شود.

ب) نماز معروف حضرت ولى عصر(علیه السلام) با یکصد مرتبه تکرار آیه «ایاک نعبد و ایاک نستعین» که انسان را به اوج عظمت توحید مى رساند.

همان نمازى که علماى بزرگوارى همچون علامه مجلسى، شیخ حر عاملى، کفعمى و فضل بن الحسن الطبرسى در کتابهاى خود نقل کرده اند.

ج) تسبیح حضرت زهرا(علیها السلام) که طبق روایات از مصادیق ذکر کثیرى است که قرآن بر آن دعوت فرمود (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کَثِیراً)(احزاب، 41).

عالم بزرگوار و فقیه نامدار صاحب جواهر در جلد 10، آن را برترین اذکار و بهترین تعقیبات شمرده و روایات زیادى در فضیلت آن نقل کرده است.

د) یکصد مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد آن هم در حال سجده، همان ذکر پربرکتى که روایات متواتره درباره اهمیت آن وارد شده و بعضى از بزرگان، کتاب مستقل درباره برکات صلوات بر پیامبر و اهل بیتش نوشته اند و نماز بدون آن نماز نیست.

آیا این اعمال هرگاه به قصد قربت مطلقه خوانده شود، جاى بحث دارد، حتى جمعى از فقهاى بزرگ فتوا داده اند به قصد ورود نیز مى توان خواند، همانگونه که یکى از مراجع محترم فعلى گفتند: من حاضر بودم که کسى از حضرت آیة الله العظمى بروجردى سؤال کرد، آیا مى توان اعمال مسجد جمکران را به قصد ورود انجام داد، ایشان کمى مکث کردند و فرمودند: آرى! مى توان به قصد ورود انجام داد.

این در حالى است که احاطه فقهى و رجالى آن مرحوم بر کسى پوشیده نیست.

3ـ از نظر فرهنگى

مردم جهان از پیروان هر مذهب و مسلکى مى کوشند عده اى را هر چند یکصد نفر باشند دور خود جمع کنند و مذهب خود را تبلیغ کنند.

در حالى که مسجد جمکران هر سال حدود 14 میلیون نفر را به طور طبیعى به سوى خود جذب مى کند و زمینه را براى هرگونه کار فرهنگى فراهم مى سازد.

آیا نباید خدا را بر این موهبت عظمى شکر کرد. آیا هیچ عقلى اجازه تضعیف این کانون مقدس را مى دهد؟ آیا تضعیف این کانون هدایت مشروعیت دارد؟

مسئولین فرهنگى مسجد گزارش مى دهند که هر سال صدها عنوان کتاب از طرف مسجد (مجموعاً حدود یک میلیون نسخه) چاپ و به بهاى ارزان در اختیار علاقه مندان به اسلام و عاشقان حضرت مهدى(علیه السلام)مخصوصاً جوانان گذارده مى شود.

در هر ماه حدود 30 هزار سؤال دینى بوسیله راهنمایان حوزوى براى برادران، و 16 هزار بوسیله خواهران فاضله حوزوى پاسخ داده مى شود و این هنوز اول راه است!

ما هم با استفاده از این فرصت در نظر داریم یکى از مهمترین مراکز شیعه شناسى را به خواست خدا و با عنایات حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ در کنار این کانون مقدس به وجود آوریم که مقدمات آن فراهم شده است.

آیا مجموع این مسائل به نفع جهان تشیع نیست؟

مبارزه با مسائل خرافى

آرى! ممکن است بعضى از عوام به سبب ناآگاهى بعضى از مسائل خرافى را در کنار این کانون مقدس ترویج کنند، به یقین باید مراقب آن بود. مراجع تقلید و مسئولین محترم مسجد مراقب این امور بوده و هستند تا بهانه اى بدست هیچ کس نیفتد.

در پایان خالص ترین درود ما نثار آقایى باد که دستور نخستین را براى بناى این مسجد عظیم داد که به مصداق (کَشَجَرَة طَیِّبَة أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِى السَّمَاءِ تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِین بِإِذْنِ رَبِّهَا) هر کس در هر زمان مى تواند از میوه هاى معنوى آن بهره مند گردد و درود بر رهروان راهش.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته