اهداف سه‌گانه رضا خان از کشف حجاب از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

روز 17 دی‌ماه 1314، در اذهان تاریخی مردم، به عنوان یکی از ننگین‌ ترین روزهای تاریخ رژیم پهلوی شناخته می شود؛ چرا که در این روز، قانون منع حجاب در ایران به اجرا درآمد.

فارغ از این که اجرای اینگونه سیاست های پلید، توسط رضا خان چه تبعاتی به دنبال داشت، هدف شناسی این اقدام استمعاری، به نوبۀ خود از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو، این نوشتار می‌کوشد با بهره گیری از اندیشه های حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی که «از آغاز جریان مبارزه با استبداد و استعمار، همواره در صف مقدم این حرکت قرار داشته»،[1] به این پرسش پاسخ دهد كه به راستی رضاخان و دولت های استعماری از اجرای قانون كشف حجاب در ایران به دنبال چه اهدافی بوده اند.

رضاخان؛ مجری سیاست گام به گام اسلام زدایی در ایران

وقتی انگلستان، رضاخان را در سال 1304 هـ ش، بر رأس کشور گمارد، بنا شد سیاست غربی ‌ها را اجرایی کند؛ و از آنجا که قدرت های استعماری، اسلام و به خصوص اسلام تشیع را مزاحم و مخالف خود می‌دانستند؛[2] لذا رضاخان مأمور شد تا نقشه ‌های غرب را برای از بین بردن اسلام را عملی سازد، این ستیز با اسلام، از مبارزه با حجاب آغاز شد.[3]

نقشه ی سلطه گران در بی حجابی زنان ایرانی، از آن جهت است که حجاب جزو ضرورت‌ های اسلام است،[4] و همه مذاهب اسلامى آن را قبول دارند.[5]

 هر كس با مسلمين مقدارى معاشرت داشته باشد، مى ‏فهمد مسلمانان به آن پايبند هستند.[6] لذا اهمیت این مساله، برای دشمنان اسلام محرز شده بود؛[7] از این رو آنان برای مبارزه با اسلام به سراغ مبارزه با حجاب در کشورهای اسلامی رفتند؛ [8] زیرا از طریق آن می توانستند، مقدمات حذف اسلام را فراهم کنند.[9]

بدین ترتیب یکی از کار هایی که به رضاخان دستور دادند کشف حجاب بود.[10] و البته رضا شاه، چقدر به زنان مملکت ما ظلم کرد تا دستور غربی ها را برای دور شدن مسلمانان از اسلام اجرایی کند.[11]

کشف حجاب با سرنیزه و تجدد آمرانۀ رضاخان

 در دوران رژیم ستم‏شاهى ، [به بهانۀ تجدد] به راحتى قوانين اسلام را زير پا ‏نهادند، و گفتند فرامين الهى دِمُدِه شده و قوانين و مصوبات غرب مُد شده است، لذا قانون بى حجابى را در ايران رضاخانى به اجرا در آوردند.[12]

[رضا شاه] نیز به علت احساس حقارت و خودباختگى ‏ در برابر غربي ها در سبك لباس‏ پوشيدن با آن كه هر قومى به حكم وضع جغرافيايى و آب و هوا سنن ملّى خود ناچارند لباس‏ و غذاى خاصّى داشته باشند منتظر دستورات غرب بود![13]

در این میان [کشف حجاب در ایران] در امتداد «سیاست تغییر لباس»^[14] و گام دیگر نفوذ غربی ها در زمان رضاخان بود.^[15]

در همان زمان مرحله به مرحله پیش رفتند به این معنی که اول با طرح تغییر لباس وارد شدند و بعد وارد مرحله کشف حجاب شدند،[16] لذا رضاخان برای کشف حجاب در کشور، به رؤسا و افراد تراز اول شهر های مختلف دستور به حضور همسران بی‌حجاب خود در مجالس داد و در مقابل مخالفت علما با این اقدام، ‌‌نهایت خشونت را اعمال نموده و ضمن هتک حرمت بانوان محجبه در خیابان‌ ها، علمای مخالف را به زندان افکند یا تبعیدشان کرد.[17]

مراحل دیگر تا آنجا که در این راه در نهایت حمام خون در مسجد گوهرشاد به راه انداخت و بسیاری را شهید و مجروح نمود،[18] زیرا مردم [در برابر کشف حجاب رضاخانی] مقاومت کردند.^[19]

متأسفانه امروزه آثار اين‏ «بيمارى» يا لااقل‏ «نقطه ضعف روانى» سايه شوم خود را بر [جامعه] افكنده،[20] و ما از همان زمان که رضاخان تحمیل کرد باید لباس ها و کلاه ها تغییر کند.^[21] تاکنون غالباً از پوشيدن‏ لباس هاى ملّى و محلّى خود خجالت مى‏كشيم و آن را نشانه عقب افتادگى مى‏دانيم، به عكس سعى داريم از انواع مدهاى زشت و زيبا و احياناً مضحك و بد تركيب و بى‏قواره ‏به نام «مدهاى اروپايى و آمريكايى» تقليد نماييم.[22] در حالی که امروز عرب ها، پاکستانی ها و هندی ها لباس ملی دارند.^[23]

تأسف آور تر اینکه اخيراً بر زبان برخی افتاده كه ما می‌خواهيم همانند تركيه باشيم؛ در حالی که در تركيه فرهنگ آتاتورك حاكم بوده اما همان‌ ها هم اخيراً دارند به سمت ما می‌آيند و فهميده ‌اند اين فرهنگ درست نبوده و دارند برمی‌گردند و دولتمردانشان بر حجاب تأكيد می‌كنند و زنان به سوی فرهنگ اسلامی برمی‌گردند و آن وقت ما می‌گوئيم می‌خواهيم به فرهنگ رضاخانی برگرديم؟![24]

به راستی ما صد ها هزار شهيد داديم كه برگرديم به فرهنگ رضاخانی و آتاتورك يا فرهنگ اسلامی؟ الان همه مردم منطقه تحت تأثير انقلاب اسلامی هستند، دولت‌ هايی كه در اين كشور ها بر سر كار می‌آيند رو به ارزش‌ ها و حجاب می‌آورند ولی يك عده ‌ای می‌خواهند حركت وارونه داشته باشند.[25]

کشف حجاب؛ طرحی استعماری برای ترویج فحشا و بی‌ بندوباری

حجاب براى حفظ شخصيت زن، و جلوگيرى از انحراف جوانان، و (ممانعت از) گسترش فساد در جامعه اسلامى است.[26] لذا يكى از عوامل آلودگى به عمل منافى عفّت، بى‏ حجابى‏ و برهنگى و حتّى بد حجابى زنان است.[27]رضا شاه نیز زنان را مجبور به كشف حجاب كرد؛[28] تا با برداشتن حجاب‏، مقدّمه برهنگى، آزادى جنسى و بى بند و بارى فراهم گردد.[29]

سخن آخر: (شکست سیاست کشف حجاب در دوران رضاخان)

به راستی رضا خان چقدر به زنان مملکت ما ظلم کرد؛[30]حتی عده زیادی را در مسجد گوهرشاد در این راه شهید کردند؛ ولی مردم تسلیم نشدند و علیه رضاخان قیام کردند و حجاب اصیل را برگرداندند.[31]

همه تلاش رضاخان برای کشف حجاب، تنها وی و سلسله ‌اش را بیش از پیش در نزد مردم منفور کرد و در ‌‌نهایت انگلیس مجبور شد دست نشانده شکست خورده خود را به نقطه دورافتاده ‌ای تبعید کند.[32]

و اینچنین رضا خان در اجرای قانون بی حجابی با شكست کامل مواجه شد؛ زيرا در محاسبات خود محبت اين مردم را به اهل‏بيت عليهم‏السّلام و تلالُؤ انوار ولايت آنها را در نظر نگرفته بود، همان نور ولايتی كه در 22 بهمن 1357 متجلى شد و مبدأ تحولى عظيم در سطح جهانى گرديد.[33]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

منابع:

1. بیانات معظم له

2. اسرار عقب ماندگى شرق