حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی شامگاه یکشنبه در برنامه چشمه معرفت که از شبکه یک سیما پخش شد، در ادامه پرداختن به بحث مسائل مستحدثه، به موضوع بانکداری اشاره کردند و گفتند: در زمان ائمه معصومین(علیهم السلام)، بانک وجود نداشته و قرن ها بعد از آن هم نبوده اما در قرن ما مسئله بانکداری به وجود آمده است.
ایشان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا مسائل مربوط به بانکداری در اسلام پیش بینی شده است، تصریح کردند: بله سلسله قواعد و قوانین کلی داریم که پاسخگوی سؤالات مربوط به بانکداری است.
معظم له در ادامه به خدمات مطلوب بانک ها اشاره کردند و افزودند: بانک در زمان فعلی یک ضرورت است؛ بانک چندین کار انجام می دهد که مورد نیاز است؛ نخستین کار بانک ها، حفظ اموال مردم است؛ در گذشته اگر مردم می خواستند اموال خود را حفظ کنند، در درون دیوار و زیر زمین و ... پنهان می کردند و با وجود این دچار ترس و نگرانی از سرقت آن بودند اما امروز اموال را کم یا زیاد در حساب خود در بانک می گذارند و جای آن محفوظ و فکر آنان راحت است.
ایشان با بیان اینکه بانک ها می توانند به مسائل اقتصادی و تولیدی شکل بدهند، تصریح کردند: هرکسی سرمایه کوچکی دارد اما نمی تواند با آن یک شغل اقتصادی ایجاد کند؛ بنابراین، این سرمایه کوچک را در حساب سپرده بانک می گذارد و این پول ها جمع می شود و تبدیل به ثروت عظیمی می شود که با آن می توان کارهای اجتماعی و عمرانی و صنعتی انجام داد و از درآمد آن، بخشی را به سپرده گذار بدهند و بخشی هم برای فعالیت های بانک ها باشد.
معظم له افزودند: این کار مهمی است که سرمایه های کوچک، سرگردان نشود و تبدیل به سرمایه بزرگ شود و کار اقتصادی مهم با آن انجام شود.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی تصریح کردند: همچنین، اشخاصی هستند که مدیریت دارند اما سرمایه برای ایجاد اشتغال ندارند؛ یعنی توانایی اداره یک کارخانه و باغداری و دامداری و تجارت دارند اما پول ندارند؛ این افراد از بانک ها به صورت عقود شریعه از بانک، وام می گیرند و کار از آنان و سرمایه از بانک می شود که بعد، درآمد آن را تقسیم می کنند؛ بنا نیست اگر کسی مدیریت دارد اما سرمایه ندارد، معطل بماند. این هم یکی دیگر از خدماتی است که بانک ها می توانند انجام دهند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با بیان اینکه یکی دیگر از خدماتی که بانک ها می توانند انجام دهند اعطای وام قرض الحسنه است، افزودند: پول مردم در حساب جاری است و بانک ها بخشی از پول مردم را به خود مردم وام قرض الحسنه دهند؛ سرمایه خود بانک ها غالباً به صورت ساختمان هاست اما اموال مردم در نزد بانک هاست که بخشی از آن را به مردم وام قرض الحسنه بدهند.
*ما نباید از بانک های رباخوار غربی تقلید کنیم
ایشان در ادامه با اشاره به نظر اسلام درباره بانکداری، اظهار کردند: اسلام تأکید می کند رباخواری حرام است و همه بانک های غربی رباخوار هستند و ما نباید از بانک های غربی تقلید کنیم؛ رباخواری جامعه را به تباهی می کشد و باعث فاصله طبقاتی می شود، بعضی ضعیف و بعضی قوی می شوند؛ همانطور که در غرب فاصله طبقاتی فوق العاده زیاد است و در آمریکا هنوز افراد زیادی کارتن خواب هستند در حالی که بعضی ثروت بسیاری دارند.
*بانکداری رباخوار در اسلام ممنوع است
معظم له با اشاره به تأکید اسلام مبنی بر اینکه بانکداری رباخوار ممنوع است و جایز نیست، اظهار کردند: بانک ها باید مطابق هشت نوع عقود شرعیه نظیر مضاربه و مشارکت عمل کنند. اگر مطابق عقود شرعیه عمل کنند، هم شکوفایی اقتصادی است و هم مردم به جایی می رسند و از سرمایه های خود استفاده می کنند اما اگر بانک ها عمل نکنند، باز همان بانک رباخوار غربی و باعث بدبختی می شود.
*بانک ها به وظایف شرعی خود عمل نمی کنند
ایشان با ابراز تأسف از اینکه بعضی از بانک ها به وظایف شرعی عمل نمی کنند، فرمودند: بعضی از آنها می گویند شما می خواهی با من برای فلان برنامه صنعتی مشارکت کنی، برو یک فاکتور صوری بیاور که این میزان وام می خواهی و من به تو می دهم و سود من را هم بده و کاری نداشته باش؛ در حالی که واقعاً نمی خواهد کار صنعتی راه اندازی کند و به دنبال مثلاً خرید جهیزیه یا وسیله ازدواج یا سفر برای زیارت عتبات عالیات است؛ این رباخواری آشکار است و بانکداری اسلامی را خراب می کند.
*کارمزد قرض الحسنه فقط برای یک سال است نه چندسال!
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با اشاره به تخلفاتی که درباره وام قرض الحسنه می شود، اظهار کردند: ما گفتیم از آنجا که قرض الحسنه هزینه کارمند، آب و برق و محل استیجاری دارد، کارمزد نهایت ۴ درصد بگیرند و اگر بیشتر باشد هزینه نیست و سود رباخواری است؛ اکنون بعضی از بانک ها می گویند ما کارمزد ۴درصدی می گیریم، در حالی که سال اول ۴درصد، سال دوم هم از مبلغ باقی مانده باز ۴درصد و اگر اقساط پنج ساله باشد، ۲۰ درصد می شود که این رباخواری آشکار است؛ وقتی ما می گوییم ۴ درصد یعنی برای تمام این پنج سال، نه اینکه هرسال ۴ درصد کارمزد بگیرید و در نهایت ۲۰درصد بشود؛ این یکی از کارهای خلافی است که در بانک ها انجام می شود.
*جریمه دیرکرد بسیاری از افراد را به خاک سیاه نشاند
ایشان با بیان اینکه یکی دیگر از کارهای خلافی که افرادی را به خاک سیاه نشانده، اخذ جریمه های دیرکرد است؛ گفتند: اسلام می گوید اگر بدهکار ورشکست شد و نتوانست بدهد، نمی توان او را جریمه کرد اما بانک ها جریمه می کنند؛ به عنوان مثال، اصل وام صد میلیون تومان و جریمه آن یک میلیارد تومان می شود؛ از این طریق، خانه ها از دست افراد می رود و به خاک سیاه می نشیند.
*تا مسئله بانکداری در این مملکت حل نشود، مشکلات اقتصادی پابرجاست
معظم له با تأکید بر اینکه بنده معتقدم هنوز مسئله بانکداری در این کشور حل نشده است، گفتند: بانک تسهیلاتی از ۱۸ درصد تا ۲۸ درصد می دهد، وقتی شخصی بخواهد ۲۸ درصد سود به بانک بدهد در حالی که خودش سود ۱۰ درصد داشته باشد، ورشکست می شود؛ باید فکری برای بانک ها کرد و تا مسئله بانک در این مملکت حل نشود، اقتصاد ما همچنان نابه‌سامان خواهد بود.
اینشان در پایان خاطرنشان کردند: در کنار بانک ها، بعضی افراد رفتند صندوق های قرض الحسنه تشکیل دادند که بسیار کار خوبی است و در این کار خیر به خصوص در ماه مبارک رمضان شرکت کنید و بتوانید افرادی را از مشکلات نجات دهید.
