حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی شامگاه جمعه در برنامه چشمه معرفت که از شبکه یک سیما پخش شد، با بیان اینکه شب دهم رمضان مطابق روایات، مصادف با وفات حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها) است، اظهار کردند: این بانوی بزرگوار، تمام وجودش را فدای اسلام و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) کرد.
معظم له با تأکید بر اینکه حضرت خدیجه(سلام الله علیها) هرگز زمان پیروزی پیامبر را مشاهده نکرد، افزودند: ایشان در دوران سختی نبی مکرم اسلام بود و تمام این دوران را تحمل کرد؛ اگر حضرت خدیجه(سلام الله علیها) در کنار پیامبر نبود، پیامبر به آن همه توفیق دست نمی یافتند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه با بیان اینکه بحث ما به مناسبت بحث های اخلاقی صحیفه سجادیه به مسئله جوانان منتهی شد، اظهار کردند: باید بررسی کنیم در مقابل خطرهای مختلفی که سعادت جوانان را تهدید می کند و این سرمایه های مهم جامعه را از دست ما خارج می کند، چه اقداماتی انجام دهیم.
ایشان با بیان اینکه برای نجات جوانان باید به سه ضلع تربیتی «خانواده»، «نهادهای آموزشی»، و «رسانه و فضای مجازی» اهتمام داشت، تصریح کردند: هرکدام از اضلاع این مثلث، وظایفی در مقابل تربیت جوانان دارند تا اینکه جوانانی برومند، مفید و سعادتمند تحویل جامعه دهند.
*در عالم، حق یک طرفه وجود ندارد
معظم له در تبیین مقدمه بحث نقش خانواده در تربیت فرزندان به موضوع حق والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر اشاره کردند و گفتند: ما حق یک طرفه در عالم نداریم؛ امیرمؤمنان(ع) در نهج البلاغه می فرماید که هرکجا حقی از ناحیه کسی است، طرف مقابل هم حق دارد.
ایشان با بیان اینکه خداوند بر ما حق دارد و ما هم حق هدایت داریم، تصریح کردند: ما حق داریم خداوند ۱۲۴ هزار پیامبر و کتاب و پیام آسمانی برای ما بفرستد، پروردگار هم از ما حق طلب سپاسگزاری دارد.
معظم له افزودند: ما حق داریم از خدا روزی بخواهیم، پروردگار هم حق دارد از ما عبادت بخواهد.
*فرزندان نیز بر والدین حقوقی دارند
حضرت آیت الله العظمی مکارم تصریح کردند: بنابراین، حق دو طرفه است و اگر پدران و مادران خیال کنند که فقط آنان بر فرزندان حق دارند و فرزندان حقی ندارند، اشتباه بزرگی است؛ شاید حق فرزندان از حق والدین سنگین تر هم باشد.
ایشان افزودند: معمولاً پدران و مادرانی هستند که وقتی از دست فرزندان ناراحت می شوند، می گویند شما را عاق کردیم؛ «عاق» در لغت عرب یعنی پاره کردن یک پارچه یا یک لباس؛ «عاق» والدین یعنی اینکه فرزند، حق پدر و مادر را به جای نیاورده و آنان را آزار داده و نافرمانی کرده است.
معظم له افزوند: وقتی پدر به فرزند می گوید تو را عاق کردم، یعنی حق خود را به تو نمی بخشم.
*فرزندان هم می توانند والدین را عاق کنند
ایشان با تأکید بر اینکه وقتی والدین می توانند فرزندان را عاق کنند، فرزندان هم می توانند خانواده را عاق کنند، تصریح کردند: فرزندان می توانند بگویند شما حق ما را ادا نکردید؛ اگر ما را به موقع، درست تربیت کرده بودید، در مسیر خطا نبودیم و اگر از دوستان نااهل و ناباب پرهیز داده بودید، گرفتار اعتیاد نمی شدیم.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با بیان اینکه فرزندان می توانند در دنیا و آخرت، والدین خود را محاکمه کنند و مدعی شوند که حق آنان را ادا نکرده اند، ابراز کردند: بنابراین، پدران و مادران عزیز در این زمینه دقت داشته باشند و خیال نکنند فقط آنان طلبکارند.
*«هبۀ ذی رحم» لازم و غیرقابل بازگشت است
ایشان در ادامه به بیان مسئله شرعی «هبۀ ذی رحم» پرداختند و اظهار کردند: اگر پدر و مادر و برادر، چیزی را به یکی از فرزندان و خویشاوندان ببخشند و تحویل بدهند، نمی توانند از تصمیم خود بازگردند.
معظم له افزودند: بعضی به ما نامه می نویسند که پدر، یک خانه به ما واگذار کرد اما بعد آن را به فروش گذاشت و به شخص دیگری واگذار کرد؛ این کار حرام است، چراکه هبه ذی رحم، هبه لازم و غیرقابل بازگشت است.
ایشان تصریح کردند: اینکه پدر، هر روز برای دارایی خود یک تصمیم بگیرد و امروز آن را به یک فرد و فردا به شخص دیگری واگذار کند، کار صحیحی نیست؛ او می تواند بگوید این خانه را به فرزندم واگذار می کنم اما مادام الحیات حق استفاده داشته باشم و در این خانه سکونت کنم؛ یعنی منافعش را مادام الحیات برای خود حفظ کند.
*واگذاری مجدد هبۀ ذی رحم باطل است
حضرت آیت الله مکارم شیرازی با بیان اینکه افراد به مسئله شرعی «هبۀ ذی رحم» آگاه باشند، ابراز کردند: بسیاری از افراد برخلاف آن عمل کردند و ما در پاسخ به نامه ها تأکید می کنیم که اگر هبۀ ذی رحم را دوباره واگذار کردید، باطل است و به همان بار اول باید عمل کنید.
*نفقه متقابل والدین و فرزندان تا آخر عمر است
ایشان همچنین به تشریح مسئله شرعی «نفقه فرزندان» پرداختند و اظهار کردند: مادامی که فرزندان نیازمند هستند، نفقه برعهده پدر و مادر است؛ نفقه پدر و مادر هم مادامی که نیاز دارند، بر فرزندان است.
معظم له افزودند: اگر به عنوان مثال، پسر یا دختر به پنجاه سالگی رسیده و دست او خالی و نیازمند است، والدین اگر دارایی و توان مالی دارند، باید کمک کنند؛ والدین نگویند وقتی که فرزندان، صغیر بودند، نفقه بر ما لازم بود.
ایشان با بیان اینکه نفقه «والدین به فرزندان» و «فرزندان به والدین» تا آخر عمر است، تصربح کردند: تا آخر عمر اگر فرزندان نیازمند باشند و پدر و مادر توان داشته باشند، باید کمک کنند؛ اگر پدر و مادر نیز نیازمند شده و فرزندان توان دارند، باید تا آخر عمر به والدین کمک کنند.
