بازخوانی کارکردها و دستاوردهای نیروی انتظامی از منظر معظم له

اسلام دینی اجتماعی است و مسائل اجتماعی در آن از اهمیت بسیاری برخوردار است به نحوی که حتی عبادات این دین مبین نیز روح اجتماعی دارد،[1]  در این میان اهتمام به انتظام امور و نظم حكومت و دولت و جامعه امری ضروری است،[2] زیرا عقل و دین حکم می کنند که پس از تشكيل نظام سياسى، ايجاد قوای  انتظامی  در راستاى پيشگيرى از هرج و مرج وانسجام و تحقّق پيشرفت امور در دستور کار قرار گیرد.[3] از این رو والى حكومت، اگر در نصب نيروهاى انتظامى، برای اداره زندگى مردم كوتاهى كند، و واقعه اى اتفاق بيافتد، همه آن را به سوء تدبير والى، و كوتاهى او در اداره امور جامعه نسبت مى دهند.[4]

لذا  حکومت وظیفه دارد هزينه های مورد نیاز قوای  انتظامى ر فراهم کند؛[5]همانگونه که مسئولیت نیروی انتظامی در تحقق این امور بسیار سنگین است.[6]

صیانت از ارزش‌های اسلامی؛ رسالت راهبردی نیروی انتظامی

از جمله ويژگى حكومت اسلامی احیاء و صیانت از ارزش هاى اسلامى است[7]؛ لذا ائمّه اهل بيت عليهم السلام هر زمان فرصتى دست مى داد، براى تبيين احكام و معارف و حلّ مشكل امّت اسلامى و صيانت از شريعت اسلامی، تلاش مى كردند.[8]

در این زمینه  اخیراً یکى از مسئولین محترم خطاب به نیروى انتظامى سخنى گفتند که به هیچ وجه مناسب نبود، آن مسئول گفته بود که وظیفه نیروى انتظامى اجراى قانون است نه اجراى اسلام. این سخن از سه جهت دارای اثر منفى است.[9]

نخست این‌که معلوم مى‌شود قوانین ما چیزى غیر از قوانین اسلامى است در حالى که همه آنها بر گرفته از اسلام است و همه افراد اعم از پلیس و غیر پلیس موظف به اجراى قوانین اسلام هستند، حتى وظیفه امر به معروف و نهى از منکر بنا به تصریح قرآن مجید و اجماع مسلمین وظیفه همگان است.[10]

دیگر این‌که این‌گونه سخنان روحیه نیروى انتظامى را تضعیف مى‌کند و زحماتى را که براى تهذیب اخلاق و مبارزه با منکرات متحمل شده‌اند نادیده گرفته می‌شود و آنها را در اجراى قوانین اسلامى سست مى‌سازد.[11]

و از همه مهم‌تر چراغ سبزى است که به افراد آلوده به انواع مفاسد اخلاقى و مجالس کثیف و مانند آن داده مى‌شود که از این به بعد آزاد هستید و پلیس کارى به شما ندارد، افراد فاسد بدون این سخنان هم طوفان مى‌کنند واى اگر چراغ سبزى هم به آنها نشان داده شود.[12]

حال آنکه در قوانين مذهبى مانند قوانين اسلام هم دائره نظارت بسيار گسترده است به نحوی که محدوده نظارت نيروهاى انتظامى ،از جمله بازوهای نظارتی قوانین اسلام را شامل می شود؛[13] با این تفاسیر امیدواریم نصیحت دوستانه ما را بپذیرند و بعد از این چنین سخنانى را تکرار ننمایند.[14]

جامعه محوری و مردم گرایی نیروی انتظامی؛زمینه ساز  تقویت بنیان نظام اسلامی

بدیهی است ماهیت جمهوری اسلامی متشکل از دو رکن جمهوریت و اسلامیت است که این دو در کنار هم پیام‌‌های بسیاری دارد.[15]حال در بعد جمهوریت مردم باید در تمام سطوح حکومتی چه مستقیم و چه غیرمستقیم سهیم باشند.[16]
لذا حكومت اسلامى مسئوليتى سنگین در تقویت ارتباط با مردم دارد[17]؛ در این میان ارتباط نیروی انتظامی با مردم بیشتر از سایر نهادها است و این جای شکر دارد و نشانه تقویت بنیه‌های حکومت و نظام جمهوری اسلامی است.[18]

 از این رو اینکه نیروی انتظامی بیشتر از سایر ارگان و نیروها با مردم در ارتباط است و این ارتباط دائمی و شبانه‌روزی است  نشان دهندۀ موقعیت حساس نیروی انتظامی در نظام اسلامی است.[19]

با این اوصاف نیروی انتظامی باید مصالح مردم و جامعه را در اولویت قرار دهد و استقلال خود را به‌طور کامل حفظ کند.[20]

نیروی انتظامی؛ مظهر امنیت جمهوری اسلامی

بدیهی است  امنیت پایه اصلی و مهمترین موضوع هر کشور است و  بدون امنیت هیچ امری سامان نمی گیرد.[21]این عنصر مهم و کلیدی دارای شاخه هایی متعدد از قبیل امنیت اخلاقی، امنیت اجتماعی، امنیت سیاسی و امنیت قضایی است.[22]

گفتنی است امنیت زمینه ساز پیشرفت در عرصه های مختلف سیاسی و اقتصادی است و اگر امنیت حاصل نشود همه چیز به هم می ریزد. [23] لذا تأمل در قرآن مجید به ویژه داستان ابراهیم خلیل(علیه السلام)، نشان می دهد امنیت اولین حرف را می زند، زیرا وقتی حضرت ابراهیم(علیه السلام) وارد سرزمین مکه شد از خداوند برای شهر مکه ابتدا طلب امنیت کرد و بعد روزی و امکانات دیگر را طلب نمود.[24]

بدین ترتیب قرآن کریم نیز بر این نکته تاکید کرده که ابتدا باید یک امنیتی در جامعه پدید آید تا دیگر ابعاد جامعه پیشرفت کند و رسالت نیروی انتظامی  نیز در این راستا قابل تعریف است[25]

با این تفاسیر می توان مدعی شد مهمترین وظیفه نیروی انتظامی حفظ و تأمین امنیت جامعه است،لذا آن نهاد انقلابی و ارزشی، وظیفه بسیار حساسی را به عهده دارد، زیرا امنیت جامعه حرف اول را می زند و اگر امنیت نباشد، اقتصاد، آموزش و پرورش و آرامش هم نیست. [26] حال آنکه  آرامش تنها در جامعه‌ای که از شرایط مطلوب امنیتی برخوردار است محقق می‌شود.[27]

بر این اساس نیروی انتظامی در همه شئون اجتماعی همچون، اقتصادی، فرهنگی. آموزشی و ... از جایگاه حساس و تأثیرگذار برخوردار است ؛[28]حساسیت این مسأله وقتی بیشتر می شود که بدانیم علیرغم وجود دشمنی­های بیگانگان، نظام اسلامی از امنیت بالایی برخوردار است که این دستاوردی بسیار ارزشمند است.[29]

تلاش ناجا در تحقق امنیت و صیانت از جان مردم ستودنی است

نباید فراموش کرد عوامل نا امنی در عصر ما نسبت به گذشته بیشتر شده و سیاست های مخرب روی عوامل نا امنی تاثیرگذاشته است و اگر دشمنان و معاندان بتوانند در جامعه ایجاد نا امنی کنند خواهند توانست اهداف خود را عملیاتی نمایند.[30]

لیکن خوشبختانه با وجود مسیرهایی که دشمنان کشور می‌توانند از آن راه‌ها کشور را ناامن کنند، با تلاش و زحمات دستگاه‌های امنیتی به‌ویژه نیروی انتظامی در حوزه امنیتی، نگرانی وجود ندارد.[31] زیرا  نقش و رسالت مهم نیروی انتظامی وتلاش ها و خدمات آنان در تحقق و تامین امنیت،[32] حاکی از این است که فعالیت‌های بسیار خوبی در این سال‌ها برای ارتقای امنیت کشور در حوزه‌های مختلف صورت گرفته است.[33]

لذا باید  از تلاش نیروی انتظامی در تأمین امنیت کشور تقدیر و تشکر کرد[34]  به ویژه آنکه نیروی انتظامی در جامعه سابقه خوبی دارد و مردم به آن اعتماد دارند.[35]

آری تلاش نیروی انتظامی در ایجاد امنیت کامل در کشور ستودنی و کارنامه آن نهاد ارزشی، مطلوب و  قابل قبول است،[36] لیکن نیروی انتظامی باید آمادگی های لازم را داشته باشد و با تقسیم کار رسالت خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.[37]

البته باید دانست  اگر سایر نهادها و مردم در مسأله امنیت همکاری نکنند امنیت برقرار نخواهد شد، نیروی انتظامی یک وظیفه به عهده دارد و به دنبال آن دستگاه قضایی نیز وظایفی دارد و اگر دستگاه قضایی فعال نباشد، زحمات نیروی انتظامی هم بر باد خواهد رفت.[38]

ارتقای امنیت اجتماعی و اخلاقی ؛مهترین وظیفۀ نیروی انتظامی

وقتی سخن از جمهوری اسلامی گفته می‌شود به این معنا است که این جمهوری دارای جسم و جان است، جسم به معنای همان بعد مادی و جان به معنای بعد اعتقادی و اخلاقی است ، بنابراین نیرو ی انتظامی باید تلاش کند تا تمامی ابعاد را حفظ کند،[39]به ویژه آنکه  نیروی انتظامی هم وظیفه امنیت فیزیکی را به عهده دارد و هم وظیفه امنیت روانی[40].

بدیهی است اگر در جامعه اسلامی امنیت اخلاقی نباشد اسلامیت آن بی محتواست، هیچ فردی هم نمی تواند با این مسأله مخالفت کند مگر مؤمن و معتقد به اسلامیت نظام اسلامی نباشد[41]؛ لذا  ارتقای اخلاق و فرهنگ از جمله وظایف ذاتی نیروی انتظامی و همه دستگاه‌ها ی مرتبط با ساحت  اخلاق و فرهنگ در جامعۀ اسلامی است.[42]

بنابراین با توجه به حساسیت و اهمیت «امنیت اخلاقی»،[43] ضرورت مقابله بیش از پیش نیروی انتظامی و مقابله با مفاسد اخلاقی آشکار می شود؛  اگر چه جرائم پیچیده شده اما توسط پلیس قابل حل است و حضور نیروی انتظامی در سطح جامعه به عنوان آمر به معروف و ناهی از منکر تأثیر بسزایی در کاهش جرائم دارد.[44]

البته اخیرا حرکتی در نیروی انتظامی دیده شده که از نظر مردم حرکت مبارکی است مشروط به اینکه این حرکت را خنثی نکنند و با دستوراتی اینها را از بین نبرند.[45]

برای برون رفت از برخی حاشیه سازی ها علیه نیروی انتظامی، باید یک هماهنگی کاملی در این زمینه‌ صورت گیرد و مردم باور کنند که نیروی انتظامی هم ضامن انتظام و امنیتظاهری است و هم امنیت اخلاقی؛ زیرا وظیفه نیروی انتظامی فقط کنترل چراغ قرمز و سبقت غیر مجاز نیست و باید بقیه وظایف ناجا را هم بپذیرند.[46] در این زمینه مسئولان، مخصوصاً به سخنان رهبر انقلاب که خطاب به نیروى انتظامى فرمودند گوش فرا دهند، که تأکید کردند : حفظ آرامش‌هاى روحى و اخلاقى جامعه مهم‌تر از آرامش جسمانى آنهاست.[47]

البته امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ اسلام در جامعه ضروری است و در این عرصه نباید تنها منتظر گشت ارشاد و نیروی انتظامی بود بلکه، هر کس باید بر حسب وظیفه عمل کند و با برخورد مؤدبانه و محترمانه،‌ این فریضه الهی را در جامعه جاری سازد.[48]

لزوم شدت عمل نیروی انتظامی در برخورد با هنجارشکنان و مخلان امنیت اخلاقی و اجتماعی

گفتنی است قرآن مجيد در مقابل فتنه و فساد اجتماعى برخورد شديدى كرده است؛ زيرا زندگى در چنان جامعه اى بسيار مشكل است. و لذا براى تحصيل يا حفظ امنيّت جامعه بايد هر بهايى را پرداخت. تا آنجا كه اسلام به خاطر آن اجازه جنگ با اخلال گران امنيّت اجتماعى را صادر مى كند.[49]

دستورهاى اسلامى بيش از هرچيز كوشش خود را روى اين مسئله متمركز مى كند كه اصولًا جرم و جنايتى در جامعه رخ ندهد، و تمام تدابير ممكن را براى تربيت اخلاقى افراد از طريق توجّه آنها به خدا و معنويّت يا ترس از مجازات هاى رستاخيز، و تشويق به پاداش هاى نيكوكاران، به عمل آورده است.[50]

ولى با اين حال اگر على رغم همه اين كوشش ها جرم و جنايتى رخ دهد، به عنوان مثال در «مجازات اعدام» در مورد مرتكبين قتل عمد و يا اجراى مجازات هاى ديگر از قبیل مجازات متجاوزان ، ستمگران وهتاکان نوامیس مردم، [51]؛ اسلام، حفظ جامعه  را بر حفظ مجرم و گناهكار ترجیح می دهد؛تجربه نيز نشان مى دهد كه فراموش كردن شدّت عمل در مورد اين گونه اشخاص، به توسعه فساد و سلب امنيّت اجتماعى كمك مى كند.[52]ممكن است بعضى بر پاره اى از قوانين جزايى اسلام خرده گيرى كنند و آن را خشن بشمارند، در حالى كه به هيچ وجه چنين نيست.[53]

بلکه شدّت عمل تنها در مواردى است كه جنبه حياتى دارد و امنيّت اخلاقى و اجتماعى ملّتى به خطر مى افتد، و نظير آن در همه قوانين جهان وجود دارد، منتها ممكن است بعضى از جوامع مسائلى از قبيل مبارزه با بى عفّتى و فحشا را جزو مسائل حياتى نشمرند و موضوعات ديگرى را به جاى آن قرار دهند و حال آن كه قوانين اسلامى با موشكافى مخصوص خود اين مسائل را جزو حياتى ترين موضوعات شمرده است.[54] ناگفته پيدا است شدت عمل فوق العاده اى كه اسلام به خرج داده،براى حفظ خونهاى بى گناهان و جلوگيرى از حملات و تجاوزهاى افراد قلدر و زورمند و جانى و چاقوكش و آدمكش به جان و مال و نواميس مردم بى گناه است [55]

با این تفاسیر شدت عمل نیروی انتظامی کشوردر  برخورد با مفاسد اخلاقی از جمله مهمترین مطالبات مردم متدین و انقلابی به شمار می آید؛ باید جلوی مفاسد اخلاقی گرفته شود، همانگونه که مقام معظم رهبری نیز بر این مسأله تأکید و تصریح دارند .[56]

 تأسف آور است بعضی از مخالفین با مغالطه گری خیال می کنند مسأله امنیت اخلاقی این است که دائماً با مردم درگیری ایجاد شود، هیچ کس معتقد نیست که باید با مردم درگیری ایجاد شود اینها بهانه است، در مسأله امنیت اخلاقی شرط اول حکمت، موعظه و جدال احسن و منطقی است که قرآن صریحاً دستور داده است. [57]

لیکن  عده ای وقتی اسم امنیت اخلاقی به میان می آید حواشی آن را برجسته می کنند که این کار ناپسندی است، البته در هر جامعه ای اقلیتی هستند که به هیچ چیز پایبند نیستند که در همه جا با آنها برخورد می شود. [58]

اخیرا در رسانه ها خبری منتشر شده بود مبنی بر اینکه نیروی انتظامی تصمیم گرفته است با مفاسد اخلاقی  و با برنامه های ضد اخلاقی مبارزه جدیدی بکند؛ ما این رویکرد را طلیعه مبارکی می دانیم و به کسانی که در این امر مشارکت دارند تبریک می گوییم و به برخی از کسانی که سابقا وقتی این صحبت ها و مسائل پیش آمد و سعی کردند آن را متزلزل کنند، هشدار می دهیم.[59]

امیدواریم این معضل اجتماعی با این تصمیمی که از سوی نیروی انتظامی گرفته شده است با همکاری علما، روحانیان، دولت و صدا و سیما حل شود.[60]

سخن آخر

در خاتمه ضمن تبریک هفته نیروی انتظامی به فرمانده محترم ناجا و کارکنان خدوم و زحمتکش این نیرو در سراسرکشور، باید گفت: خداوند به شما توفیق داده متولی مهمترین ارکان جامعه هستید و تولیت این رکن اساسی جامعه اسلامی به دست شما سپرده شده است. این خدمت مهمی برای نظام است که هر قدر شکر این نعمت را بدانید به‌جاست.[61]

بی شک نیروی انتظامی کارنامه خوبی در کشور ما دارد و امید است این کارنامه درخشان تر شود.[62] هم چنین خدمات ، دستاوردهاو افتخارات نیروی انتظامی به مردم و نظام اسلامی آنچنان ارزشمند و عظیم است[63] که به عنوان یک عبادت در نامه اعمال ثبت و ضبط می‌شود[64] و ذخیره یوم المعاد آنان خواهد بود.[65]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه) makarem.ir