ویژگی های نامزد اصلح از منظر معظم له

بدیهی است «انتخاب اصلح»، تعبير سربسته اى است كه به صورت يك «عنوان كلّى» قابل پياده كردن نيست، بلكه، بايد با يك تحليل دقيق جزئيّات و شكل عملى آن را پيدا كرد.[1]
لذا  انتخابات بايد بر طبق علم و آگاهى انجام گيرد؛[2] زیرا مسأله انتخابات يك نوع ايجاد مسئوليت و وظيفه، براى انتخاب كننده به دنبال دارد، [3] در حقیقت انتخابات اعطاى مقام است،[4]لذااين انتخاب وظائفى براى انتخاب كننده به دنبال دارد.[5]
با این تفاسیر انتخاب کنندگان باید مسائل مربوط به انتخابات و شرايط و ویژگی های انتخاب اصلح برای ریاست جمهورى را در نظر بگیرند.[6]
تعهد به اسلام ؛ شاخصۀ کلیدی در انتخاب نامزد اصلح
در تبیین این مسأله باید به داستان انتخاب طالوت در قرآن اشاره کرد، طالوت، تنها فرمانده لشگر نبود بلكه زمامدار كشور هم بود،[7] البته طالوت جوانى از يك قبيله گمنام بنى اسرائيل و از نظر مالى يك كشاورز ساده بود،[8] لذا  برخی انگیزه‌های غیر الهی، مانند نَسَب عالی و ثروت فراوان را ملاک انتخاب فرمانده و رهبر می‌دانستند؛. از اينجا مخالفت شروع شد، گروهى گفتند: « قالوا أنى يكون له الملك علينا و نحن أحق بالملك منه و لم يؤت سعة من المال؛[9] چگونه او بر ما حكومت داشته باشد با اين كه ما از او شايسته تريم، و او ثروت زيادى ندارد»[10]
ولی پیامبرشان در مورد انتخاب طالوت به آنان گفت‌؛« إن الله اصطفاه عليكم و زاده بسطة في العلم و الجسم»[11]؛طالوت» از همه شايسته تر است؛ چرا كه خدا سهم بيش ترى از علم و قدرت به او داده است».[12]
اين پاسخ محكم، ناآگاهان بنى اسرائيل را بيدار كرد و به آنها نشان داد كه در معيارهاى گزينش فرمانده، سخت در اشتباهند؛ شخصيت نياكان، شهر و قبيله، ثروت و امكانات مادى، هرگز رمز پيروزى در ميدان نبرد نيست؛ و در مسأله گزينش فرمانده يا مدير نمى تواند نقش اصلى داشته باشد.[13]
پایبندی به آرمان های انقلاب؛ مهمترین ویژگی کاندیدای اصلح
گفتنی است امروز فراموشی یاد و آرمان های شهدا از جمله آفات و تهدیدات فراروی انقلاب اسلامی است،[14] لیکن ملت ایران لحظه ای ازآرمان های امام راحل عقب نشینی نکرده است بلکه مسئولان نظام باید قدرانقلاب و مردم را بدانند[15].
لذا باید فرد اصلح و مومن به ریاست جمهوری انتخاب شود؛[16] تا در راه هدف و آرمان پاك و آميخته با قهرمانى و فداكارى و شهامت از هیچ کوششی فروگذار نکند. [17]
از این رو باید نامزدی برای تصدی وکالت مردم قدم به قوه اجرایی بگذاردکه مورد اعتماد، امین و حافظ ناموس و کیان و آرمان های انقلاب باشد.[18]
رعایت اخلاق و تقوای انتخاباتی، مولفۀ بنیادین در شناخت کاندیدای اصلح
يكى از مهم ترين چيزهايى كه در سرنوشت اجتماع تأثيرگذار است، نظام ارزشى آن جامعه است. بی شک اگر در جامعه اى شخصيت در علم و تقوا و ايمان بود مردم هم به سوى آن ارزش هاى معنوى سوق پيدا مى كنند.[19]
با این اوصاف کاندیدای اصلح غیر از شرایط قانونی، شرایط و ویژگی خاص شرعی و دینی هم باید داشته باشدکه از جمله ویژگی‌های دینی، وجود تقوا درآن نامزد انتخاباتی است.[20]
«تقوا» در همه ابعاد و در مفهوم وسيعش، از جمله تقوا در برابر مخالفان، از جمله شاخصه های مهم اخلاق اسلامى است[21] که در نتیجه تأثير حسن اخلاق در جلب و جذب مردم غیر قابل انکار خواهد بود و نشان دهندۀ موفقیت یک مدير متخلق به اخلاق الهى است ، که در نهایت دلهاى رميده را در اطراف خود جمع و متحد مى سازد، اتحادى كه مايه پيشرفت و تكامل جامعه ها است.[22]
 لذا مردم به کسانی که اهل تخریب و بی تقوایی هستند رای نمی دهند و آنها را نمی بخشند[23]؛ زیرا سياست منهاى تقوا و پرهيزكارى و ايمان غیر قابل پذیرش است.[24]
در تبیین ضرورت بهره گیری از تقوا در عرصه های سیاست و... باید به کلام نورانی حضرت على عليه السلام تمسک جست که مسير سياست خود را به وضوح ترسيم مى كند و با صراحت مى گويد ابزار سياست من، تقوا و فرار به سوى خدا و قدم برداشتن در مسيرى كه او مشخص ساخته و انجام تكليفى كه او براى ما تعيين كرده است، مى باشد.[25]
و یا آن حضرت خطاب به سياست معاويه كه مملو از دروغ و عوام فريبى و مكر و حيله بوده، اشاره مى كند و مى فرمايد: «من از او به فنون اين گونه سياست ها آشناترم؛ اما تقوا و پرهيزگارى و ترس از خدا هرگز به من اجازه نمى دهد كه اين روش جنايت آلود را برگزينم».[26]
در واقع امام عليه السلام اشاره به اين نكته مهم مى كند كه سياست بر دو گونه است: سياست بى قيدوشرط و آميخته با انواع گناه و در يك كلمه سياست شيطانى، و سياست و تدبير آميخته با تقوا و پرهيزكارى .[27]
گونه اول هيچ حد و مرز اخلاقى و دينى و انسانى و وجدانى را به رسميت نمى شناسد اما قسم دوم سياستى است كه در چهارچوب ارزشهاى الهى و وجدانى و انسانى قرار دارد؛ و خطوط قرمزى براى خود قائل است كه از آن فراتر نمى رود.[28]
با این اوصاف باید به کسی رای داده شود که اهل تقوا و از همه جهات مورد اطمینان باشد و اهل تخریب کردن دیگران و زد و بند نباشد.[29]
امانت داری و فساد ستیزی؛ اصل انکار ناپذیر در انتخاب نامزد اصلح
گفتنی است حقوق‌های نجومی، اختلاس و رانت‌خواری‌ها بلای جامعه شده است،[30] حال آنکه  اسلام تمام خطوطى را كه منتهى به فساد مالى شود تحريم نموده است.[31]
مى توان جريان مال و سرمايه را از نگاه دين به جريان خون در بدن تشبيه كرد كه بايد به صورت متوازن در سراسر بدن جريان داشته باشد به گونه اى كه اگر خون در گوشه اى از بدن متراكم شود، باعث بيمارى و فساد، و كم خونى در ساير قسمت ها مى شود. تراكم سرمايه در دست طبقه اى خاص، موجب فقر و نادارى در طبقات ديگر است، اين همان فساد مالى و اقتصادى است كه اسلام به شدت از آن نهى كرده است.[32]
با این تفاسیر کاندیدای اصلح برای انتخابات ریاست جمهوری باید امین ،پاکدامن و پاک دست باشد.[33]
کاندیدای اصلح و ضرورت تلاش برای سعادت گرایی دنیا و آخرت مردم
بی تردید همۀ تلاش انسان ها باید بر این مسأله متمرکز باشد که دنيا و آخرت خود را آباد كرده و سامان بخشند.[34]
در تبیین این مدعا باید گفت انسان و عقل و فهم او، توان وضع صحيح اين قوانين و مقررات را به اعتقاد ما ندارد زيرا او موجودى است كه به همان اندازه كه امكان صلاح و فلاح دارد استعداد فساد و طغيان نيز دارد، «إن الإنسان ليطغى أن رآه استغنى»[35] و ظلم و جهالت و حرص و طمع ورزى به اموال و حقوق ديگران و عدم قناعت به حق خويش را نيز داراست و با اين وصف چگونه ممكن است دينى كه هدايت انسان به سمت سعادت دنيا و آخرت هدف اوست تنظيم نظامات اجتماعى را به تنهايى به خود انسان بسپارد و بر همه دست آوردهاى عقل و تجربيات او در زمينه ساخت و سامان زندگى اجتماعى صحه بگذارد؟![36]
حال آنکه در دین مبین اسلام همه افراد نسبت به هم مسئول هستند و امر به معروف و نهی از منکر نیز به همین لحاظ قرار داده است. متاسفانه عده ای می گویند نباید در جامعه امر به  معروف و نهی از منکر وجود داشته باشد، ولی ما می‌گوییم عده ای از افراد جامعه نیازمند به راهنمایی هستند و اگر آنها را رها کنیم در حقیقت درهای جهنم را به رویشان باز گذاشته‌ایم. [37]
با این تفاسیر می گویم از جمله ویژگی های دینی کاندیدای اصلح این است که مدیر و مدبر باشد، آگاه باشد، خلاصه کسی باشد که هم دنیای مردم و هم دین مردم را حفظ کند. هم کشور را حفظ کند هم مکتب را حفظ کند.[38]
اتکاء به رضایت الهی و اجتناب از حزب گرایی و باندبازی
بدیهی است حضور کاندیداها در انتخابات باید تنها براى جلب رضايت پروردگار باشد، نه براى ريا و خودنمايى، يا جلب آراى ديگران در انتخابات ، يا تعريف و تمجيد مردم، يا به قصد جمع كردن مريد و مشترى، و امورى از اين قبيل، بلكه تنها و تنها به منظور جلب رضاى الهى باشد.[39]
لذا مردم، آگاهانه وارد این عرصه سرنوشت ساز شوند تا کاندیداهای اصلح انتخاب شود.[40]
مردم گرایی؛ شاخصۀ کلیدی کاندیدای اصلح
بی تردید مهمترين پشتوانه كار مديران در پيشبرد اهداف بزرگ خود، حمايتهاى مردمى و علاقه قلبى مردم به آنها است؛ و اين پشتوانه در صورتى محفوظ مى ماند كه رابطه خود را با مردم از طرق مختلف مخصوصا از طريق تماس مستقيم حفظ كنند.[41]
لذا مدير یک نهاد نباید رابطه خود را به كلى از مردم قطع كند و اخبار تنها از طريق مشاوران و مأموران اطلاعاتى كه هم جائز الخطا هستند وهم امكان اعمال نظر شخصى درباره همه آنها هميشه وجود دارد به آنها برسد.[42]
زیرا ارتباط مستقيم مسئولان با مردم، هم محبت او را در دلها زياد مى كند، و هم افكار عمومى را براى كمك به پيشبرد اهداف براى او بسيج مى نمايد، و هم اطلاعات واقعى دست اول را دراختيار او مى گذارد.[43]
اصولا هيچ تكيه گاهى براى زمامداران، مديران و فرماندهان مهمتر از تكيه گاه مردمى نيست كه اگر باشد كارها به سهولت و سرعت پيش مى رود و اگر نباشد تلاش ها كم اثر و بيهوده است.
طريق به دست آوردن اين پايگاه علاوه بر موارد مذکور، نیازمند دلسوزى و صداقت و خيرخواهى براى مردم است.[44]
كوتاه سخن اين كه، پشتوانه مردمى و حمايت توده هاى جمعيت مخلص، كيمياى عجيبى در مسأله زمامدارى و مديريت اجرایی یک جامعه است؛ و راه به دست آوردن اين كيميا آن است كه انسان براى آنها خدمت و دلسوزى كند، صداقت به خرج دهد، و رابطه هميشگى داشته باشد.[45]
و به يقين آن كس كه پايگاه مردمى محكم تر و بيشترى داشته باشد برگزيده مى شود و چون همكارى و هم يارى عموم با او بيشتر است براى اين منصب اصلح مى باشد.[46]
سخن آخر
در خاتمه باید گفت رییس جمهور باید کسی باشد که همه این مولفه ها را بتواند انجام دهد. شخصی که همه این مصادیق را داشته باشد انتخاب اصلح است.[47]
البته اینجانب نسبت به هیچ‌ یک از نامزدهای محترم انتخابات ریاست جمهوری اظهارنظر و توصیه‌ای نمی کنم،[48]بلکه ما کليات را بيان می کنيم و اميدواريم برای همه کسانی که می خواهند در انتخابات شرکت کنند دستور العمل مفيدی باشد.[49]
لیکن توصیه ام  به همه مردم عزیز حضور هر چه با شکوه‌تر در انتخابات پیش رو است و از آنها می‌خواهم به نامزدی که اصلح بودن آن شرعاً برایشان ثابت شده است رای دهند. [50]
امیدوارم خداوند به ما ملت ایران توفیق دهد تا بیش از گذشته در صحنه انتخابات کاملا حاضر شویم و در انتخاب اصلح کوشا باشیم.[51]
 

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

[1] مديريت و فرماندهى در اسلام ؛ ص127.
[2] پيام قرآن ؛ ج 2 ؛ ص57.
[3] يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ ؛ ص296.
[4] همان ؛ ص297.
[5] تفسير نمونه، ج 22، ص: 72.
[6] استفتاءات جديد ؛ ج 3 ؛ ص565.
[7] برگزيده تفسير نمونه ؛ ج 1 ؛ ص222.
[8] تفسير نمونه ؛ ج 2 ؛ ص237.
[9]سورۀ بقره؛ آيه 247.
[10] برگزيده تفسير نمونه ؛ ج 1 ؛ ص223.
[11] سورۀ بقره، آيه 247.
[12] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 6 ؛ ص505.
[13] مديريت و فرماندهى در اسلام ؛ ص135.
[14] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های مشارکت روحانیت در دفاع مقدس؛4/4/1394.
[15] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار خانواده طلاب وروحانيون حافظ قرآن کریم ؛ مدرسه اميرالمومنين(ع)؛ 22/11/1394.
[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛11/12/1390.
[17] معاد و جهان پس از مرگ ؛ ص30.
[18] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛11/12/1390.
[19] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله) ؛ ص159.
[20] متن پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به سوالات فقهی مخاطبان؛رادیو معارف؛19/3/1392.
[21] برگزيده تفسير نمونه ؛ ج 2 ؛ ص614.
[22] اخلاق در قرآن ؛ ج 1 ؛ ص50.
[23] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 3/12/1390.
[24] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 2 ؛ ص32.
[25] همان؛ ج 2 ؛ ص76.
[26] همان ؛ ج 7 ؛ ص751.
[27] همان ؛ ص754.
[28] همان.
[29] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 10/12/1390.
[30] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس؛22/9/1395.
[31] دائرة المعارف فقه مقارن ؛ ج 2 ؛ ص437.
[32] همان.
[33] متن پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به سوالات فقهی مخاطبان؛رادیو معارف؛19/3/1392.
[34] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 13 ؛ ص49.
[35] سورۀ علق؛آیۀ6-7.
[36] دائرة المعارف فقه مقارن ؛ ج 1 ؛ ص69.
[37] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛7/3/1393.
[38] متن پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به سوالات فقهی مخاطبان؛رادیو معارف؛19/3/1392.
[39] از تو سوال مى كنند(مجموعه سوالات قرآنى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله) ؛ ص50.
[40] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛9/12/1386.
[41] مديريت و فرماندهى در اسلام ؛ ص156.
[42] همان.
[43] همان.
[44] همان.
[45] همان.
[46] پيام قرآن، ج 10، ص: 141.
[47] متن پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به سوالات فقهی مخاطبان؛رادیو معارف؛19/3/1392.
[48] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 22/1/1396.
[49] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 9/3/1392.
[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 24/2/1396.
[51] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛مسجد اعظم قم؛ 10/12/1390.