الزامات و بایسته های پویایی نسل جوان از منظر معظم له

بی شک در نظام اسلامی برخی آسیب های اجتماعی و ديگر چالش ها دامن گیرجوانان شده است، لیکن بايد ريشه ‏يابى كرد، اگر بيكارى گريبانگير نسل جوان‏ شده، بايد ريشه‏ يابى كرد و سپس به دنبال معالجه رفت.[1] هم چنین بایدگفت؛ انرژی جوانی بسیار شگفت انگیز است و به نیرویی هدایت­گر و مراقب نیاز دارد. «همان طور که اگر سیلاب های عظیم و پراکنده، به وسیله سدهای بزرگ مهار شود و در مجرای معیّن وحساب شده ای به جریان بیفتد، می توان توربین های عظیم برق را به گردش درآورد، کشوری را روشن و سرزمین های وسیعی را سرسبز و خرم گرداند، همچنین این نیروی خلاق جوانی که در وجود جوانان نهفته است هم، می تواند جامعه هایی را روشن و محیط های بزرگی را آباد کند.[2]که در ادامه مهمترین راهبردهای تحقق این مسأله از نظر مخاطبان خواهد گذشت.

اضمحلال  فکری جوانان؛  توطئۀ دشمنان اسلام

بدیهی است در دنياى امروز دست‏هاى مرموز دشمنان‏ حق و عدالت براى مسموم ساختن افكار نسل جوان‏ به وفور قابل مشاهده است ، ^[3] با اندک تأمل می توان دریافت كه در عصر کنونی  وسائل تبليغاتى دشمن كه از مجهزترين و نيرومندترين وسائل تبليغاتى جهان است كوشش مى‏ كنند تا پايه‏ هاى عقائد اسلامى را در افكار مسلمين، مخصوصاً نسل جوان‏^[4]ويران سازند، آنها در اين راه از هر گونه وسيله و هر كس در لباس­هاى« دانشمند، خاورشناس، مورخ، عالم علوم طبيعى، روزنامه ‏نگار و حتى بازيگران سينما» استفاده مى‏ كنند.^[5]

لذا هدف  دشمنان اسلام این است که می خواهند نسل جوان را از ما بگیرند،^[6] و نقشه دشمنان خارجی در این زمینه کاملاً حساب شده است زیرا هرگاه جامعه، مخصوصاً نسل جوان در امواج فساد غرق شود هرگونه مقاومت در برابر هجوم بیگانه درهم شکسته خواهد شد و راه برای سلطه آن ها هموار می گردد.^[7]

هم چنین محاسبه دشمنان داخلی نیز همین گونه است، آن ها بهترین راه برای براندازی نظام را بی تفاوتی مردم نسبت به دین و ارزش های دینی دیده اند.^[8]

حال آنکه جوانان حامیان انقلاب و مبارزان در مقابل دشمن هستند، اما دشمنان می خواهند اینها را از ما بگیرند، امروز دشمن در صدد سست کردن اعتقادات مذهبی جوانان در جامعه است .^[9]لذا ما باید در این خصوص هوشیار باشیم و قدر جوانان را بدانیم.^[10]

بنابراین باید این پرسش کلیدی را مطرح نمود که آیا وقت آن نرسیده است که برنامه دقیقی برای مبارزه با این تهاجم دشمنان تنظیم کنیم، این جانب از این بیمناکم که تجربه تلخ اندلس بار دیگر در کشور ما تکرار شود و مقاومت ها از میان برود و دشمن بر همه چیز مسلط گردد.^[11]

بدین ترتیب باید هشدار داد  اگر دشمن در این زمینه موفق شود، دیگر چیزی از انقلاب و اسلام برای کشور باقی نمی ماند .^[12]

مدرنیته و تخریب مبانی اخلاقی جوانان

متأسفانه اخیراً حرکت تخریب مبانی اخلاقی و فساد جوانان دیده می شود که ممکن است این سیل بنیان کن همه چیز را با خود ببرد، از گسترش مواد مخدر گرفته تا پخش امواج بسیار مستهجن و بدآموز به صورت رایگان یا بسیار ارزان، و فعال شدن سایت های بسیار بدآموز اینترنتی و ماهواره ها و مطبوعات طرفدار آن ها و مسئله بدحجابی که به سوی بی حجابی پیش می روند و تشکیل مجالس جشن عروسی به صورت زمان طاغوت یا بدتر از آن و حتی آلوده کردن بعضی از مجالس عزاداری با آهنگ های ترانه ها و مانند آن ، و مع الاسف فضا را به صورتی درآورده اند که امر به معروف و نهی از منکر عملاً در آن بسیار مشکل شده است و یک حالت انفعالی و مرعوبیت خطرناک جای آن را گرفته است.[13]

حال اگر این جریان فقط اخلاق جامعه را هدف قرار می داد یک مصبیت بزرگ بود ولی مهم تر از آن این که قرائن و شواهد نشان می دهد که تمام این ها در راستای مذهب زدایی و عریان سازی از اعتقادات دینی و عقب زدن اسلام از متن جامعه است که یک فاجعه محسوب می شود.[14]

به عنوان نمونه  با توجه به افزایش استفاده جوانان از تلفن های همراه، وظیفه متولیان امر نسبت به این موضوع بسیار سنگین تر شده تا در مقابل این موج، خدای نکرده نوجوانان و جوانان به گمراهی کشیده نشوند. [15]

دشمن سعی دارد با انواع ترفندها همچون ایجاد شبهات، ترویج مفاسد اخلاقی و تهاجم فرهنگی و اعتیاد جوانان کشور را تحت تاثیرقرار دهد[16] و با متمرکز کردن روی این حربه بر روی نسل جوان ما می خواهد آن ها را از اسلام و قرآن جدا کند [17]و این امر می­ طلبد که دستگاه های مسئول از جوانان غافل نشوند.[18]

امروز راه‌ها به سوی فساد زیاد شده است، جوانان باید هوشیار باشند و در انتخاب درست دقت کنند.  [19] چه اسرافى از اين بالاتر كه انسان مهمترين سرمايه وجود خود يعنى‏ عمر و سلامت و جوانى‏ و نيروها را بيهوده در راه فساد و گناه‏[20]و  عصيان و يا در مسير به دست آوردن متاع بى‏ ارزش و ناپايدار اين دنيا به هدر دهد، و در برابر اين سرمايه چيزى عايد او نشود.[21]زیرا ادامه اين تحريكات دائمى بهترين فصول زندگى يعنى‏ دوران جوانى‏ را بر باد مى‏دهد و اعصاب جوانان را در هم مى‏ كوبد.[22]

لذا باید برای حل مشکلات دانش آموزان از تمام برنامه ها بهره جست تا مانع افزایش مفاسد اجتماعی شویم[23]وهمه باید سعی کنیم نسل جوان را در مقابل وسوسه های شیطان صفتان بیمه کنیم. [24]

لزوم تهذیب و خود سازی

انجام  عبادت ، و در خودسازى‏ كوشيدن، و به غير خدا نينديشيدن، تحول عظيمى در روح انسان پديد مى ‏آورد، [25] لذا حضور جوانان مومن دانشجو برای تهذیب و خودسازی، نگرش درگذشته و تصمیم برای آینده، مساله بسیار مهمی است آن هم در دنیایی که آلوده شده است.[26]

شکی نیست دشمنان اسلام و انقلاب تبلیغ می کنند که جوانان از دین و معارف الهی فاصله گرفته اند که این حضور پر شور جوانان در مناسک عبادی هم چون اعتکاف جواب دندان شکنی برای آنان است که بحمدالله نسل جوان ما مومن و معتقد هستند.[27]

هم چنین شایسته است جوانان فاصله خود را با نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و تفسیر آیات قرآن کم کنند، زیرا بالا رفتن علم و دانش باعث تشخیص راه زندگی سعادتمند خواهد شد. تمسک به فرهنگ اسلام علوی و پرهیز از مجالس آلوده و دوستان ناباب، اخلاق و عقاید اسلامی را  در میان جوانان حفظ می کند[28]

بنابراین تا جوانان با ایمان هستند انقلاب بیمه است، اما پناه بر خدا از روزی که شیاطین نفوذ کنند.[29]

اميدواريم جوانان‏ عزيز ما، مخصوصا دانشجويان درامور معنوی، كه وسيله مؤثرى براى قرب پروردگار است، نسبت به ديگران پيشگام باشند.[30]

شادی سالم ضرورت حیاتی برای جوانان

به گفته برخی تفريح و سرگرمى همچون سرويس كردن و روغن كارى نمودن چرخهاى يك ماشين است گرچه اين ماشين يك ساعت متوقف براى اين كار مى‏شود، ولى بعدا قدرت و توان و نيروى جديدى پيدا مى‏ كند كه چند برابر آن را جبران خواهد كرد، به علاوه بر عمر ماشين خواهد افزود.[31]

لیکن مهم اين است كه سرگرمى و تفريح،«سالم»باشد و گرنه مشكلى را كه حل نمى ‏كند بلكه بر مشكل­ ها مى ‏افزايد، چه بسيار تفريحات ناسالمى كه روح و اعصاب انسان را چنان مى ‏كوبد كه قدرت كار و فعاليت را تا مدتى از او مى‏ گيرد و يا لا اقل بازده كار او را به حد اقل مى‏ رساند.[32]

لذا در بين جوانان عده‏اى وجود دارند كه روحشان مرده است؛ معتادند، گرفتارند، افسرده ‏اند و خلاصه اثرى از شور و نشاط جوانى در آنها نيست، همان‏گونه كه در بين پيران كسانى هستند كه روحى زنده و با نشاط دارند، اينها قلب و روحشان جوان‏ است، هر چند سنشان زياد باشد. [33]

با این اوصاف باید گفت از ديدگاه اسلام هدف‏ وسيله‏ را توجيه نمى‏ كند؛ يعنى براى رسيدن به هدف مقدس، نمى‏ توان از مقدمات نامقدس سود جست، بلكه بايد با وسائلى مقدس، به هدف مقدس نائل شد[34] لذا  نکند خدایی ناکرده برای خنداندن مردم کارهای خلاف شرع انجام شود، مبادا صحنه های بدحجابی نشان داده شود و طنزها لغو و بیهوده باشد، همه برنامه ها را می‌توان هدفدار کرد.[35]

ارتقای آموزه های اسلامی در کتب آموزشی

نباید فراموش نمود برخی عوامل نفوذی در گوشه و کنار کشور سعی در حذف ماهیت اسلامی از کتاب های دانش آموزان دارند که مسئولان باید در این زمینه دقت لازم را به کار بندند. [36]

خوشبختانه فرهنگ اسلام بسیار غنی است و مدیران می توانند با بهره گیری هر چه بیشتر از معارف اسلامی، جوانان را در برابر تبلیغات منفی دشمنان بیمه کنند. [37]

هم چنین از سوی دیگرعلاقه شديد نسل جوان‏ به اين گونه كتاب­ها، نشانه بارزى است از زنده بودن روح حقيقت‏ جويى در آنها. لذا بايد نياز حق‏ طلبى و ايمان به معنويت و سعادت را در اين طبقه باور داشت.[38]

از این رو هر چه بر تعداد کتابخانه ها، مدارس، حوزه های علمیه و سفرهای علمی افزوده شود، سطح علمی و دینی جوانان افزایش خواهد یافت و به همان نسبت هم جوانان از مفاسد و انحرافات دور می شوند.[39]

لزوم ارتباط جوانان باعالمان دین

گفتنی است سایت های شیطنت آمیز ضد اسلامی و ضد شیعی در فضای مجازی فعال هستند و شبهه افکنی می کنند^[40] که جوانان بايد به هوش باشند و خود را از لغزشگاه‏ ها دور نگه دارند، همان گونه كه مسئولين نيز بايد احساس مسئوليت كرده و براى حفظ و تقويت ارتباط جوانان با خداوند نهايت كوشش خود را به كار گيرند. چون اگر نسل جوان‏ از دست برود فقط جهان آخرت از دست نمى‏ رود، بلكه دنيا نيز از دست مى‏ رود.^[41]

 در این شرایط جوانان باید سؤالات خود را با عالم دینی در میان بگذارند، چون این شبهات با ساده ترین استدلال های علمی و فلسفی، جواب های روشن دارندو ما به برکت اهل بیت علیهم السلام می گوییم و معتقدیم که سؤال و شبهه بدون جوابی در هیچ یک از مسایل دینی اسلام وجود ندارد.^[42]

به عنوان نمونه ضرورت گسترش افکار و اندیشه های امام خمینی قدس سره و انس بیشتر جوانان با این اندیشه ها برای مقابله با شبهات دشمنان بسیار مفید و موثر خواهد بود.^[43]

از سوی دیگر تصویر فاصله علما  با مردم و نسل جوان بايد کاهش یابد^[44] و براى كم كردن اين فاصله‏ ، نسل جوان‏ باید بتوانند بيش از پيش با آثار بزرگ اسلامى آشنا گردند؛ از زلال جان پرورش سيراب گردند و راه زندگى را بيابند و مفاهيم و ارزش‏هاى اسلامى را بهتر ارزيابى كنند.^[45]

جوان و دوست یابی صحیح و سالم

بی شک انسان بدون دوست و رفیق نمی تواند زندگی کند و در روایات آمده است که رفیق از بهترین نزدیکان انسان است، اما رفیق خوب و بد تفاوت دارد.^[46]

دوستى و رفاقت را مى‏توان يكى از شاخ و برگ‏هاى درخت اجتماع به حساب آورد كه رنج و تعب را مى‏ برد، به روح و روان نشاط مى‏ بخشد و هنگام گرفتارى بسيارى از مشكلات بدين وسيله حل مى‏ شود.^[47]

لیکن دین مبین اسلام در انتخاب دوست و رفیق بسیار سخت گیر است و تاکید می کند که در این راستا باید مراقب بود چرا که سرنوشت انسان را در بخش هایی دوستان می سازند. ^[48] لذا ما بايد در انتخاب‏ دوست سختگير باشيم. بايد كسانى را برگزينيم كه ديدنشان ما را به ياد خدا بيندازد، ما را دعوت به تقوا و اطاعت از خدا و تلاش براى رضاى حق كند.^[49]

به ویژه آنکه با توجه به این که در حال حاضر اسباب آلودگی جوانان به گناه بیشتر شده است نسل جوان باید حساسیت بیشتری در انتخاب دوست داشته باشند.[50] هم چنین ما باید جوانان را برای انتخاب دوست خوب راهنمایی، کنیم چون دوست خوب در سرنوشت انسان تاثیرگذار است.^[51]

متأسفانه برخی به خاطر دوست و رفیق ناباب و وسوسه های آنها به مواد مخدر آلوده و گرفتار مشکلات بسیاری شده و برخی نیز به همین دلیل به دار آویخته شده‌اند.^[52]
بسیاری از باندهای سرقت و ناهنجاری نیز به واسطه همین دوستان ناباب شکل می‌گیرد برای همین جوانان باید در انتخاب دوست حساسیت فوق العاده‌ای داشته باشند و بدانند که یک دوست تا چه میزان می‌تواند در سرنوشت انسان اثرگذار باشد.^[53]
اشتغال ضرورت بنیادین برای پویایی نسل جوان

به یقین هنگامی که مسئله بیکاری جوانان مطرح می شود ابعاد فاجعه نیز روشن تر می گردد.[54] زیرا امروزه برخی 10 الی 20 پست و مقام برای خود گرفته اند؛ این درحالی است که بسیاری از جوانان لایق، بیکارند![55] حال آنکه این گونه اقدامات، باعث ایجاد کینه و بدبینی در جامعه می شود.[56]

قطعاً کسی که 10 الی 15 شغل را هم زمان دارد، از حرص و طمع و روحیه انحصار طلبی اوست که این یکی از بدترین رذایل اخلاقی است. که منشأ این تفکر، فقط به فکر گروه خویش بودن است؛ این افراد فکر می کنند باید گروه خودشان، شغل های بیشتری را در اختیار داشته باشند؛ حال آن که باید از چنین فردی پرسید: آیا باید همه منافع برای شما باشد؟.[57]

لازم به ذکر است امروزه شعارهاى زيادى در استفاده كردن از نيروى جوانان داده مى‏شود و متأسفانه به گونه ‏اى تبليغ شده كه بعضى تصور مى ‏كنند بايد بزرگسالان را از صحنه حكومت و اجتماع كنار گذاشت در حالى كه آنها مجموعه‏ هاى عظيمى از تجاربند. حق مطلب اين است كه تجربه‏ هاى پرارزش بزرگسالان بايد با نيرو و نشاط جوانان آميخته شود تا موفقيت قطعى حاصل شود؛ به طور قطع و يقين نه تنها مى‏توان به نيروى جوان‏ قناعت كرد و نه تنها به تجارب بزرگسالان، بلكه اين دو مكمل يكديگرند.[58]

ازدواج؛ شاخصۀ کلیدی پویایی جوانان

باید اذعان نمود خداوند ازدواج را به صورت یک فریضه جمعی شمرده است، و قرآن، ازدواج را مایه آرامش انسان قرار داده است ، آرامشی که تنها در بعد فردی خلاصه نمی‌شود بلکه به تبع آن آرامش در عرصه اجتماعی نیز تحقق می یابد.[59] لذا دولت، مسؤولان، مردم و خانواده ها همه باید دست به دست هم دهند تا مشکل ازدواج جوانان حل شود.[60]زیرا ازدواج و همسر گزینى موجب شکفته شدن استعدادهاى نهفته است و افراد متأهّل بهتر از افراد مجرّد فکر مى‌کنند و جوانى که در کانون وجود او آتش شهوت زبانه مى کشد و وسیله مشروع براى اطفاى آن ندارد، نمى تواند صحیح و آرام فکر کند؟این حقیقتى است که برخى از روانشناسان نیز به آن اعتراف کرده­ اند.[61]

بنابراین به نظر می رسد سازمانی دارای سرمایه‌های کافی و اختیارات لازم باید در کشور وجود داشته باشد تا مسئله ازدواج ساماندهی شود.[62]امیدواریم خداوند به همه گوش شنوا بدهد و ما ورای شعارهایی که داده می شود تصمیم و عمل نیز باشد حتی اگر یک سازمان مجهزی دارای سرمایه های کافی و اختیارات لازم برای مساله ازدواج جوانان فراهم کنند که هم تسهیلات بدهند و هم آموزش های لازم را به آنها ارائه کنند، بسیار مفید و بجا خواهد بود.[63]
هم چنین در جامعه گروهى عهده‏ دار كمك به پسران جوان‏ نيازمند ازدواج‏ شوند، جوانانى كه سن ازدواج آنها فرا رسيده ولى ضعف امكانات مالى اجازه ازدواج را به آنها نمى‏ دهد.[64]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت؛ سرمایه اصلی یک کشور منابع و امکانات نیستند بلکه نیرو و منابع انسانی است[65] لذا  جوانان، امید آینده کشور و نظام اسلامی هستند، این جوانان بودند که توانستند انقلاب اسلامی را به پیروزی رسانده و در دوران هشت سال دفاع مقدس سربلند باشند .[66]  

از سوی دیگر باید به جوانان این مرز و بوم گفت؛ ضایع کردن فرصت مایه غم، اندوه و ناراحتی است و نباید فرصت سوزی کرد. [67]بعضی از اسباب و وسایل فرصت ها در اختیار ما است، اما بعضی ها از اختیار ما خارج است این اسباب همیشه برای انسان فراهم نمی شود و نباید آن را به راحتی از دست داد .[68]

اگر فرصت جوانی از دست برود برگشت ندارد و دوران جوانی، زمان فراهم بودن فرصت ها است که باید مغتنم شمرد. [69]
اگر چه جوان قلبش پاک است و ریشه خوب، بد، عالم و یا جاهل بودن در جوانی نهادینه می­ شود و جوان آمادگی برای پذیرش دارد و می تواند از عمرش به خوبی استفاده کند ولی باید مواظب بود این فرصت به غفلت نگذرد.[70]

در حال حاضر نیز باید مجلس و دولت با برنامه ریزی مناسبی برای حصول اهداف و حل مشکلات جوانان را یاری کنند.[71]

بايد تصورات موهوم گذشته را به كنارى نهاد. بايد چشم دوخت به آينده‏اى روشن و روحانى و براى نسل‏ جوان‏ اين عصر، تمامى نيروها و استعدادها را به كار بست.[72]

اميد است اين خدمت ناچيز مقبول درگاه حضرت احديت و موجب خشنودى حضرت ولى عصر امام زمان (روحى له الفداء) باشد و باعث بيدارى و آگاهى همگان مخصوصاً نسل‏ جوان‏ و تحصيل كرده گردد.[73]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه) makarem.ir