شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان از منظر معظم له

شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان از منظر معظم له


دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان/اهمیت یتیم‌ نوازی در قرآن و روایات/ضرورت توجه عاطفی به یتیمان/ اطعام نیازمندان ؛ جایگاه ابرار و نیکان/مفهوم سلام/افشای سلام ؛ آداب زیبای اسلامی در روابط اجتماعی/ همنشين تو از تو بِه بايد/ اقرار به عبوديّت‌

دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان

‏«اللهُمَّ ارْزُقْنى‏ فيهِ‏رَحْمَةَ الْأَيْتامِ، وَاطْعامَ الطَّعامِ، وَافْشآءَ السَّلامِ، وَصُحْبَةَ الْكِرامِ، بِطَوْلِكَ يا مَلْجَا الْأمِلينَ‏؛ خدايا در اين ماه مهربانى بر يتيمان و خوراندن طعام، سلام گفتن گسترده، همنشينى بزرگان را روزيم كن،به قدرتت اى پناه آرزومندان»‏.[1]

بیان اهمیت و فضیلت یتیم نوازی، ترسیم بهترین روش یتیم نوازی،بیان فضیلت اکرام و اطعام، مفهوم شناسی سلام و تبیین کارکردهای آن، لزوم دقت در انتخاب دوست و همنشین و توصیف قدرت و نعمت های خداوند از جمله مهمترین نکات دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان به شمار می آید.

اهمیت یتیم‌ نوازی در قرآن و روایات

قرآن مجيد به يتيمان اهميّت فوق العاده ‏اى داده است و در بيش از 20 آيه ، موضوعاتی هم چون «احتياط و دقّت در اموال يتيمان‏[2]،تشبیه خوردن مال يتيم به خوردن آتش! [3]، تأکید بر جنبه ‏هاى عاطفى و معنوى برخورد با يتيمان در قالب اكرام يتيمان،[4]‏ مورد توجه قرار گرفته است.[5]

هم چنین در روايات اسلامى نیز سرشار از سفارشات مختلف نسبت به يتيمان و كودكان بى‏سرپرست است، از جمله پيامبر گرامى اسلام حضرت محمّد صلى الله عليه و آله فرمودند:««مَنْ كَفَّلَ يَتيماً وَكَفَّلَ نَفَقَتَهُ كُنْتُ انَا وَهُوَ فِى الْجَنَّةِ كَهاتَيْن‏؛ من و كسى كه سرپرستى يتيمى را بر عهده بگيرد و مخارجش را تأمين نمايد، در بهشت همچون دو انگشت سبابه و اشاره در كنار هم هستيم».[6]

ضرورت توجه عاطفی به یتیمان

بی تردید نيازمندى كودك يتيم‏، منحصر به خوراك و پوشاك نيست، بلكه پاسخ گفتن به عواطف و احساسات قلبى او مهمتر است و در ساختمان آينده او فوق العاده مؤثر است،[7] چرا که بيشترين رنج يتيم‏ از دست دادن كانون عاطفه و غذاى روح است، و تغذيه جسمى در مرحله بعد قرار دارد.[8]

اطعام نیازمندان ؛ جایگاه ابرار و نیکان

فراز «وَاطْعامَ الطَّعامِ؛ خوراندن طعام»، در این دعای شریف نشان می دهد در ماه مبارک رمضان لزوم توجه به نیازمندان ، ایتام و اطعام فقرا از جمله دستورات مورد تاکید اسلام است.[9] تا آنجا كه اطعام آنها يكى از كارهاى برجسته «ابرار» شمرده شده است.[10]

مفهوم سلام

سلام تحيت بزرگ اسلامى است[11]که و در اصل به معنی سلام اللَّه عليكم است، يعنى خداوند تو را به سلامت دارد، و در امن و امان باشى به همين جهت سلام كردن يك نوع اعلام دوستى و صلح و ترك مخاصمه و جنگ محسوب مى ‏شود.[12]

افشای سلام ؛ آداب زیبای اسلامی در روابط اجتماعی

در احاديث وارد شده كه سواره بر پياده، و آنها كه مركب گران قيمت ترى دارند به كسانى كه مركب ارزانتر دارند، سلام كنند، و گويا اين دستور يك نوع مبارزه با تكبر ناشى از ثروت و موقعيت هاى خاص مادى است.[13]

همنشين تو از تو بِه بايد

در فرازی از دعا می خوانیم:«وَصُحْبَةَ الْكِرامِ؛ همنشينى بزرگان»[14] که نشان می دهد هر شخصی که براى خود دوست و همنشينى مى‏طلبد باید همنشينش كسى باشد كه موجب افزايش خوبى شود. به تعبیر شاعر:[15]

همنشين تو از تو بِه‏ بايد                            تا تو را عقل و دين بيفزايد

سخن آخر:( اقرار به عبوديّت)

در خاتمه عرضه می داریم: «بِطَوْلِكَ يا مَلْجَا الْأمِلينَ؛ به قدرتت اى پناه آرزومندان»،[16] «طول‏» به معناى نعمت‏ است كه امتداد چيزى را بيان مى‏كند چرا که نعمت ها، امتداد وجودى بخشنده نعمت‏ است.[17]

هم چنین فراز «یا مَلْجَا الْأمِلينَ؛ اى پناه آرزومندان» مویّد تعبیر قرآنی است:«قل إني لن يجيرني من الله أحد و لن أجد من دونه ملتحدا؛[18] بگو اگر من نيز بر خلاف فرمان حق رفتار كنم هيچكس مرا در برابر او پناه نمى‏دهد، و ملجا و پناهگاهى جز او نمى‏يابم»؛ به اين ترتيب نه كسى مى‏تواند به من پناه دهد نه چيزى مى‏تواند پناهگاه واقع شود اين سخنان اعتراف به عبوديت‏ كامل در پيشگاه خداوند است.[19]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

 

[1] كليات مفاتيح نوين ؛ ص814.

[2] سوره انعام؛ آیۀ152.

[3] سوره نساء ؛آيه 10.

[4] سورۀ فجر؛ آيه 17 و 18.

[5] از تو سوال مى كنند(مجموعه سوالات قرآنى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله) ؛ ص118.

[6] سفينةالبحار، ج 8، ص 740.

[7] تفسير نمونه ؛ ج‏3 ؛ ص278.

[8] همان ؛ ج‏27 ؛ ص359.

[9] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در رسانۀ ملی؛1395/03/29.

[10] برگزیده تفسیر نمونه ؛ ج‏5 ؛ ص356.

[11] تفسير نمونه ؛ ج‏4 ؛ ص43.

[12] همان.

[13] همان؛ ج‏4 ؛ ص45.

[14] كليات مفاتيح نوين ؛ ص814

[15] انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى ؛ ص426.

[16] كليات مفاتيح نوين ؛ ص814.

[17] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏3 ؛ ص334

[18] سورۀ جن؛آیۀ22.

[19] تفسير نمونه ؛ ج‏25 ؛ ص131

captcha