در آستانه ی فرارسیدن ایام سوگواری و عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام، لزوم واکاوی چیستی فلسفه ی برپایی مراسم عزا در مصائب حضرت سید الشهدا علیه السلام بیش از پیش احساس می گردد، از این رو در این نگاشته مهمترین مولّفه های کلیدی در این مسأله با بهره گیری از اندیشه های ارزشمند حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدّ ظلّه به مخاطبان ارائه می گردد.
تأکید روایات در برپایی مجلس عزاداری امام حسین علیه السلام
به يقين تأكيد و توصيه اى كه در روايات نسبت به برپا نمودن مجالس عزا و گريه بر مصائب امام حسين عليه السلام وارد شده است، نسبت به هيچ يك از امامان معصوم عليهم السلام حتّى وجود مقدّس پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم وارد نشده است. گويا در اين مسئله سرّى نهفته است كه ائمّه اطهار عليهم السلام اين همه آن را مورد تأكيد و سفارش قرار داده اند.[1]
حفظ مكتب اهل بيت عليهم السلام
در تبیین چیستی تأکیدات بی شائبه ی ائمه معصومین علیهم السلام به لزوم برپایی عزاداری امام حسین علیه السلام باید گفت؛ به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزاى امام حسين عليه السلام عامل فوق العاده نيرومندى براى بيدارى مردم است و راه و رسمى است كه آن حضرت آن را به پيروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقاى اسلام باشد.[2]
هم چنین اهمّيّت برپايى اين مجالس و رمز تأكيد ائمّه اطهار عليهم السلام بر حفظ آن، آنگاه روشنتر مى شود كه ملاحظه كنيم شيعيان در عصر صدور اين روايات به شدّت در انزوا به سر مى بردند و تحت فشارهاى گوناگون حكومت امويان و عبّاسيان چنان گرفتار بودند كه قدرت بر انجام كوچكترين فعّاليّت و حركت سياسى و اجتماعى نداشتند و چيزى نمانده بود كه به كلّى منقرض شوند ولى مجالس عزاى امام حسين عليه السلام آنان را نجات داد و در پناه آن، تشكّل و انسجام تازه اى يافتند و به صورت قدرتى چشمگير در صحنه جامعه اسلامى ظاهر شده و باقى ماندند.[3]
به همين دليل، برپايى اين مجالس در روايات به عنوان «احياى امر اهل بيت عليهم السلام» تعبير شده است. امام صادق عليه السلام در مورد اين گونه مجالس فرمودند: «إِنَّ تِلْكَ الْمَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْيُوا أمْرَنا؛ اين گونه مجالس (شما) را دوست دارم، از اين طريق مكتب ما را زنده بداريد!».[4]،[5]
وحدت امت اسلامی
بی شک تأكيد ائمّه اطهار عليهم السلام به ضرورت برگزارى مراسم عزادارى حسينى عليه السلام، بر مبنای «وحدت مردم» استوار می باشد، به گونه اى كه امروزه در ايّام شهادتش ميليون ها انسان با اختلاف طبقات و نژاد و مذهب در هر كوى و برزن به عزادارى آن حضرت بپاخاسته و گرد بيرق حسينى اجتماع مى كنند.
هر ملّتى براى بقا و موفّقيّت خويش محتاج به عامل وحدت و اجتماع است. بدون شک بهترين عامل وحدت پيروان اهل بيت عليهم السلام كه با كمترين زحمت و كمترين هزينه مىتواند توده هاى ميليونى را حول يك محور جمع كند، همين مراسم عزادارى حسينى است.[6]
احیاء اهداف امام حسین علیه السلام در ظلم ستیزی
بدیهی است از جمله اهداف و عوامل برپایی عزادارى، زنده نگهداشتن تاريخ امام حسين عليه السلام و هدف او، يعنى مبارزه با ظلم و ذلّت است، لذا بايد عزادارى به گونه ای محقق گردد كه همگان را به اهداف آن پيشواى بزرگ آشنا سازد که عزادارى، حمايت از مكتب امام حسين عليه السلام در ظلم ستيزى و اعلام برائت و بيزارى از ظالمان از جمله شاخصه های وجودی برپایی مراسم سوگواری امام حسین علیه السلام است.
پیوند عاطفه و بصیرت؛ مقوّم مقوله ی استکبار ستیزی
باید اذعان نمود برپایی مراسم سوگواری و عزاداری بر مبنای گريه بيانگر عواطف و عشق به بنيانگذار اين مكتب است كه درس شجاعت و ايمان و ظلم ستيزى را به ما آموخت. مگر مى شود رابطه عميقِ عاطفى باشد، و قطره هاى اشك در مصائب آنها جارى نشود، لذا گريه ها به خاطر ظلم هايى است كه دشمنان بر آنها روا داشتند و در واقع اعلان جنگ با دشمنان ايشان، و به تعبير ديگر با ظالمان و ستمگران دنياست. علاوه بر اين، صحنه هاى كربلا چنان بوده است كه هر كس كمترين عاطفه اى داشته باشد، با شنيدن آن متأثر مى شود اين همان رابطه و پيوند عاطفى است.[7]
سخن آخر
اصل عزادارى كه باعث بيدارى و آگاهى امّت اسلامى و داراى جنبه ظلم ستيزى است در واقع مكتبى است براى پرورش صفات برجسته انسانى، از این رو باید گفت عاشورا يك «حادثه» نبود بلكه يك «جريان تاريخى» بود. جريان مبارزه حق و باطل، عدالت و ظلم به نحوی و اين مبارزه در همه اعصار و قرون ادامه دارد و عاشوراى حسينى درس لازم را براى پيروزى حق بر باطل به طرفداران حق مى دهد و شعار«هيهات منا الذّله» بيانگر اين جهاد پرارزش است و ما از اين درس در طول تاريخ استفاده فراوان برده ايم.[8]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم:
معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
جهت مشاهده تصاویر مرتبط کلیک کنید
جهت مشاهده کلیپ های مرتبط کلیک کنید
[1] عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها ؛ ص66.
[2] عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها، ص: 70.
[3] همان.
[4] وسائل الشيعة، ج 10، ص 391- 392، ح 2.
[5] عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها، ص: 71.
[6] عاشورا ريشه ها، انگيزهها، رويدادها، پيامدها، ص: 72.
[7] احكام عزادارى، ص: 31.
[8] احكام عزادارى، ص: 32.
