اگر مأموم در رکوع یا سجده نماز جماعت به دلیل گرفتگی صدا نتواند ذکر بگوید و امام از رکوع یا سجده برخیزد آیا ذکر نگفتن مأموم به دلیل گفته‌شده نماز را باطل نمی کند؟
مسأله 1304ـ اگر در عدد رکعات شک کند و نداند چند رکعت خوانده و فکرش به جايى نرسد، نماز باطل است، ولى اگر در عدد رکوعها شک کند بنابر کمتر مى گذارد و اگر از محل گذشته يعنى وارد سجده شده باشد اعتنا نمى کند.
مسأله 1302ـ مستحبّ است در هر رکعت قبل از خم شدن براى سجده «سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» وَ «اللّهُ اَکْبَرُ» بگويد و نيز قبل از هر رکوع و بعد از آن تکبير بگويد.
مسأله 1282ـ هرگاه مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طورى باشد که اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مى رسد بايد برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هرگاه مى داند به چيزى از قرائت امام نمى رسد احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1262ـ اگر خيال مى کرد امام در رکعت اوّل يا دوم است و حمد و سوره را نخواند و بعد از رکوع فهميد که رکعت سوم و چهارم بوده، نمازش صحيح است، ولى اگر پيش از رکوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در رکوع، خود را به امام برساند.
مسأله 1259ـ هرگاه در رکعت سوّم يا چهارم به امام اقتدا کند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد فقط حمد را بخواند و خود را در رکوع به امام برساند ولی در هر حال باید حمد و سوره را آهسته بخواند.
مسأله 1258ـ اگر امام در رکعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمى رسد، بنابر احتياط واجب بايد صبر کند تا امام به رکوع برود بعد اقتدا کند.
مسأله 1257ـ کسى که در رکعت دوم امام اقتدا مى کند، بايد در رکعت دوم نماز خودش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد و خود را به امام برساند و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد يک مرتبه بگويد و در رکوع خود را به امام برساند.
مسأله 1253ـ اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و پيش از آن که به اندازه رکوع خم شود امام سر از رکوع بردارد، نيّت فرادى مى کند و نمازش صحيح است و اعاده ندارد.
مسأله 1251ـ اگر موقعى که امام در رکوع است به او اقتدا کند و به رکوع رود و به رکوع امام برسد نماز او صحيح است، خواه امام ذکر رکوع را گفته باشد يا نه و رکعت اوّل او حساب مى شود، امّا اگر به رکوع امام نرسد نمازش را بطور فرادى تمام کند و بنابر احتياط واجب اعاده نمايد، همچنين اگر شک کند به رکوع امام رسيده يا نه.
مسأله 1053ـ اگر در حال برخاستن شک کند تشهّد را به جا آورده يا نه يا در حالى که به سجده مى رود شک کند رکوع را به جا آورده يا نه احتياط واجب آن است که برگردد و به جا آورد.
مسأله 923ـ اگر در رکوع يا بعد از آن شک کند که تسبيحات را خوانده يا نه، اعتنا به شک نکند، امّا اگر هنوز به اندازه رکوع خم نشده احتياط واجب آن است که برگردد و بخواند.
مسأله 946ـ در رکوع واجب است ذکر بگويد، ذکر رکوع بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سُبْحَانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است. ذکر سجده نيز واجب است و احتياط آن است که حدّاقل سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رِبِّىَ الْأَعْلى وَ بِحَمْدِهِ» بگويد و هرچه بيشتر بگويد بهتر است.
مسأله 942ـ مستحبّ است پيش از رفتن به رکوع در حالى که راست ايستاده «اللّهُ اَکْبَرُ» بگويد و در حال رکوع زانوها را عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد، گردن را بکشد و مساوى پشت نگه دارد و ميان دو قدم نگاه کند و بعد از آن که از رکوع برخاست و راست ايستاددرحالى که بدن آرام است بگويد: «سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ».
مسأله 941ـ هرگاه رکوع را فراموش کند و پيش از سجده اوّل يا ميان دو سجده، يا قبل از آن که پيشانى براى سجده دوم به زمين رسد متوجّه شود، بايد برگردد و بايستد و بعد به رکوع رود.
مسأله 940ـ بعد از تمام شدن رکوع، واجب است راست بايستد و بعد از آرام گرفتن بدن به سجده رود و اگر عمداً اين کار را ترک کند نمازش باطل است، امّا اگر از روى سهو باشد اشکالى ندارد.
مسأله 938ـ هرگاه کسى بر اثر پيرى خميده شده، يا به خاطر بيمارى يا به علّت ديگر به حالتى شبيه رکوع درآمده، بايد در موقع نماز آن قدر که مى تواند کمر را براى قرائت راست کند و اگر نمى تواند قدرى کمر را قبل از رکوع راست کند سپس به حال رکوع در آيد و اگر آن هم ممکن نشود براى انجام رکوع کمى بيشتر خم شود، به شرط اين که از حالت رکوع خارج نگردد و اگر آن هم ممکن نشود احتياط اين است که هم با سر اشاره کند و هم قصد کند که آن حالتش جزء رکوع باشد.
مسأله 937ـ هرگاه کسى مى تواند رکوع کند امّا به خاطر بيمارى يا علّت ديگرى نمى تواند به اندازه ذکر واجب توقّف کند بايد پيش از آن که از حال رکوع خارج شود ذکر واجب را بگويد هرچند بدن آرام نباشد و اگر نتواند، در حال برخاستن ذکر را تمام کند.
مسأله 936ـ کسى که نمى تواند به اندازه رکوع خم شود اگر بتواند بايد به چيزى تکيه کند و رکوع نمايد و اگر آن هم ممکن نشود بايد به هر اندازه که ممکن است خم شود و اگر هيچ نتواند خم شود بايد رکوع را به صورت نشسته انجام دهد، و اگر آن هم ممکن نشود در حال ايستاده با سر اشاره مى کند و اگر اين را هم نتواند به نيّت رکوع چشمها را بر هم مى گذارد و ذکر را مى گويد و به نيّت برخاستن از رکوع چشمها را بازمى کند.
مسأله 935ـ هرگاه پيش از تمام شدن ذکر واجب عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است و اگر سهواً باشد چنانچه پيش از خارج شدن از حال رکوع متوجّه شود بايد در حال آرامى بدن دوباره ذکر را بگويد و اگر بعد از آن که از حال رکوع خارج شد متوجّه گردد، نمازش صحيح است.
