در بعضى از بیماری‌ها، مثل برخى عفونت‌های نه‌چندان مهم، پزشك جهت تسريع بهبودى بيمار، يا اطمينان از اينكه داروى تجويزى وى بسيار قوى است و در مورد خيلى از عفونت‌ها می‌تواند مؤثر باشد، يا به خاطر اينكه از هزينه درمان بيمار و مراجعات مكرّر وى بكاهد، اقدام به تجويز داروهايى می‌کند كه ضررهاى آن كاملاً شديد و به اثبات رسيده است و اين در حالى است كه شايد بتوان از طريق داروهاى ديگر، كه ضرر بسيار كمترى دارد، ولى ممكن است با عدم اطمينان كامل و هزينه زيادتر همراه باشد بيمار را معالجه نمود. با چنين فرضى، بهترين كار چيست؟ انتخاب راه سريع و پرخطر، يا راه کم‌خطر و احياناً دير اثر؟
درصورتی‌که پزشك بيمارى را تشخيص ندهد، آيا با احتمال ضعيف می‌تواند دارو تجويز كند؟ درحالی‌که با ارجاع به پزشك حاذق‌تر احتمال درمان بيشتر است و از هدر رفتن پول بيمار نيز جلوگيرى می‌گردد؟
لطفاً به سؤالات زير پيرامون آزمايش و پژوهش روى افراد پاسخ دهيد:
الف) آيا می‌توان از انسان‌ها براى آزمايش داروها استفاده كرد؟ براى مثال معمول است كه در آزمايش داروها از گروه شاهد (گروه سالم) استفاده می‌کنند و برخى مىگويند: اگر اثر داروى موردمطالعه مشخص نباشد می‌توان گروه شاهد را انتخاب كرد، ولى در مواردى كه اثر درمانى داروى موردمطالعه حتمى است، يا عدم تجويز آن سبب خطراتى می‌شود تعيين گروه شاهد صحيح نيست. نظر شما چيست؟
ب) آيا ازنظر اخلاقى تجويز دارونما اشكالى ندارد؟
برخى می‌گویند استفاده از داروى كاملاً بی‌اثر (Placebo) اشكال دارد و در مقايسه یک دارو بايد آن را با داروى قديمى مقايسه كرد; ولى اگر داروى قديمى موجود نباشد، می‌توان از دارونما استفاده كرد. البتّه دارونماىِ كاملاً بی‌اثر «مثل تزريق مايع نمكى داخل رگ به‌جای دارو» بايد به اطّلاع و موافقت بيمار باشد. آيا بيماران چنين مسئله‌ای را می‌پذیرند؟ بيمارى كه به بيمارستان مراجعه می‌کند براى درمان است نه براى آزمايش و پيدا شدن افراد داوطلب كه بيمار هم باشند مشکل است. پس راه‌حل چيست؟ آيا می‌توان بدون اطّلاع بيمار به او دارونما داد؟
ج) آيا استفاده از كفّار، اسرا و محكومين به مرگ، براى آزمايش و پژوهش مجاز است؟ اين روش را هيتلر روى یهودی‌ها و آمریکائی‌ها روى سیاه‌پوستان انجام می‌دادند.
در برخى بيماري ها بر اساس روش معمول كه اجراى آن طبق علوم روز ضرورى است، يك يا چند دارو به كار برده مىشود در صورت عدم تأثير، از داروهاى ديگر استفاده مىشود. با توجّه به اينكه اين داروها از يك طرف در تمام افراد مؤثر نيست. يعنى ممكن است نسبت به شخصى درمانهاى اوّليّه، و نسبت شخص ديگرى درمانهاى آخر مؤثّر باشد. و از سوى ديگر، هر يك از داروها داراى عواض خاصى هستند، آيا پزشك معالج- كه در حقيقت داروهاى مختلف را به ترتيب در مورد بيمار آزمايش مىكند- در قبال هزينه اضافه يا عوارض داروها مسئول است؟
با توجّه به این که ممکن است جان بیمار به طور اورژانسى (فورى) در خطر باشد و زمانى جهت تعیین حساسیت فرد به دارویى خاص وجود نداشته باشد، اگر با تجویز دارو، بیمار به آن حساسیت پیدا کرده دچار عوارض شدید و یا مرگ شود، آیا پزشک معالج در قبال این عوارض مسؤولیّتى خواهد داشت؟
