مسأله 959ـ کسى که نمى تواند پيشانى را بر زمين بگذارد بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود و مهر ياچيزديگرى که سجده بر آن صحيح است بر محلّ بلندترى قرار دهد که پيشانى به آن برسد و کف دستها و زانوها و انگشتان را بطور معمول بر زمين بگذارد هرگاه نتواند خم شود بايد با سر اشاره کند و الاّ با چشمها اشاره مى نمايد، يعنى آن را به قصد سجده مى بندد و به نيّت سر برداشتن باز مى کند و در هر صورت احتياط واجب آن است که مهر را بلند کند و بر پيشانى بگذارد، اگر هيچ يک از اينها را نتواند احتياط اين است که در قلبش نيّت سجده کند.
مسأله 958ـ هرگاه در پيشانى دمل و مانند آن باشد و نتواند آن را بر مهر و مانند آن بگذارد مى تواند مهر را درکنار پيشانى يا در هر دو طرف قرار دهد و مهر را در هر دو طرف آن قدر از زمين بلند کند که دمل در وسط آن قرار گيرد به شرط اين که از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و هرگاه دمل يا زخم تمام پيشانى را گرفته باشد بايد به يکى از دو طرف بيرون پيشانى سجده کند و اگر ممکن نيست چانه را بر مهر مى گذارد و اگر آن هم ممکن نيست هر جاى از صورت که ممکن شود بر مهر بگذارد و اگر به هيچ جاى از صورت ممکن نشود بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود.
مسأله 953ـ پيشانى بايد روى چيزى قرار گيرد که سجده بر آن صحيح است و شرح آن به خواست خدا در مسائل آينده ذکر مى شود و اگر حايلى در اين وسط باشد مانند موى سر يا چرک بودن مهر به حدّى که پيشانى به خود مهر نرسد سجده باطل است، ولى تغيير رنگ مهر اشکالى ندارد.
مسأله 952ـ هرگاه پيشانى را سهواً بر جايى بگذارد که از محلّ زانوها يا انگشتان پا بيش از چهار انگشت بسته، پست تر و بلند تر باشد، اگر بلندى به حدّى است که به آن سجده نمى گويند بايد سر را بردارد و روى چيزى بگذارد که بلندى آن از چهار انگشت بسته کمتر است، امّا اگر بقدرى است که سجده به آن مى گويند واجب است پيشانى را از روى آن به روى چيزى بکشد که به اندازه چهار انگشت بسته يا کمتر است و اگر کشيدن پيشانى ممکن نيست، احتياط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
مسأله 951ـ بنابر احتياط واجب جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى زانوهايش بيش از چهار انگشت بسته، بالاتر و پايين تر نباشد، همچنين جاى پيشانى نسبت به جاى انگشتان پاى او، خواه زمين سراشيبى باشد يا نباشد.
مسأله 948ـ هرگاه پيش از آن که بدن آرام گيرد ذکر سجده را شروع کند، نماز باطل است، همچنين اگر قسمتى از آن را هنگام بلند شدن از سجده بگويد، امّا اگر سهواً باشد مانعى ندارد و اگر قبل از برداشتن سر از سجده متوجّه شود بايد ذکر را اعاده کند.
مسأله 946ـ در رکوع واجب است ذکر بگويد، ذکر رکوع بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سُبْحَانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است. ذکر سجده نيز واجب است و احتياط آن است که حدّاقل سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يک مرتبه «سُبْحانَ رِبِّىَ الْأَعْلى وَ بِحَمْدِهِ» بگويد و هرچه بيشتر بگويد بهتر است.
مسأله 947ـ در سجده بايد بدن به مقدار گفتن ذکر واجب آرام باشد، در موقع ذکر مستحب نيز اگر آن را به قصد ذکرى که براى سجده دستور داده شده بگويد آرام بودن بدن لازم است و امّا اگر به قصد ذکر مطلق باشدکه در هر جاى نماز جايز است حرکت مانعى ندارد.
در سجده بايد هفت موضع بر زمين قرار گيرد: پيشاني، کف دستها، سر دو زانو، سردوانگشت بزرگ پا و هرگاه يکي از اين اعضا را عمداً بر زمين نگذارد سجده اش باطل است و اگر سهواً پيشاني را به زمين نگذارد باز سجده باطل است، اما اگر پيشاني به زمين باشد و بعضي ديگر از اعضا را سهواً به زمين نگذارد سجده صحيح است.
مسأله 944ـ در هر رکعت از نمازهاى واجب و مستحب دو سجده واجب است و محلّ آن بعد از رکوع است و هرگاه هر دو را عمداً يا از روى فراموشى ترک کند يا به جاى دو سجده چهار سجده به جا آورد نماز باطل است، امّا زيادى يا کمى يک سجده به شرط اين که از روى سهو باشد نماز را باطل نمى کند.
مسأله 940ـ بعد از تمام شدن رکوع، واجب است راست بايستد و بعد از آرام گرفتن بدن به سجده رود و اگر عمداً اين کار را ترک کند نمازش باطل است، امّا اگر از روى سهو باشد اشکالى ندارد.
مسأله 895ـ شايسته است در حال ايستادن بدن را راست نگه دارد، شانه ها را پايين بيندازد، دستها را روى رانها بگذارد، انگشتها را به هم بچسباند، سنگينى بدن را بطور مساوى روى دو پا بيندازد و به محل سجده نگاه کند و با خضوع و خشوع باشد، مردان کمى پاها را باز بگذارند و زنان به هم بچسبانند.
مسأله 887ـ هرگاه در حال حركت بدن ذكر بگويد مثلاً موقع رفتن به ركوع يا در حال رفتن به سجده تكبير آن را بگويد مانعی ندارد، به شرط این که قصدش مطلق ذكر باشد، يعنى نه آن تكبير مخصوصى كه مثلاً قبل از سجده در حال ايستادن گفته مى شود، بلكه از آنجا كه ذكر خدا در هر جاى نماز خوب است تكبير مى گويد.
مسأله 813ـ بايد محلّ پيشانى نمازگزار از جاى ايستادن او به اندازه اى بلند نباشد که از صورت سجده بيرون رود و احتياط واجب آن است بيش از چهار انگشت بسته بلند تر يا پست تر نباشد.
مسأله 811ـ بايد در نماز، زن عقب تر از مرد بايستد و جاى سجده او از جاى سجده مرد كمى عقب تر باشد و الاّ نماز باطل است و در اين حكم محرم و غير محرم تفاوتى ندارند، ولى اگر ميان مرد و زن ديوار يا پرده و مانند آن باشد، يا به اندازه ده ذراع (تقريباً 5 متر) فاصله باشد اشكال ندارد، و در مکانهای شلوغ که اجرای این حکم مشقّت دارد رعایت آن لازم نیست.
مسأله 792ـ مکان نمازگزار بايد داراى شرايط زير باشد:
1_مباح بودن. 2_ استقرار. 3_ توانايي انجام واجبات در آن محل. 4_ تقدم مرد بر زن. 5_ بلندتر نبودن محل پيشاني از جاي سجده
هنگام خواندن نماز مغرب در رکعت آخر یک سجده کردم و شروع به خواندن تشهد کردم،در بین خواندن یادم آمد و خواندن تشهد را رها کردم و سجده دوّم را انجام دادم،آیا نماز من اشکالی دارد؟
بنده نمی‌دانستم اگر سجده را فراموش کردیم باید خود عمل فراموش‌شده را دوباره تکرار کنیم و بعد باید سجده سهو را انجام بدهیم حالا باید تمامی سجده‌هایی که به این شکل نخواندم را تکرار کنم؟
اگر هنگام سجده سر بر چیزی بگذاریم که سجده بر آن صحیح نیست (مثل رکعت‌شماری که مهر روی آن مهر نباشد) سر را بلند کنیم بدون آنکه بنشینیم و بر مهر سر بگذاریم. آیا این دو سجده محسوب می‌شود؟
