اگر مأموم در رکوع یا سجده نماز جماعت به دلیل گرفتگی صدا نتواند ذکر بگوید و امام از رکوع یا سجده برخیزد آیا ذکر نگفتن مأموم به دلیل گفته‌شده نماز را باطل نمی کند؟
لطفاً در خصوص وظیفه مأموم در نماز جماعت نسبت به قرائت و اذکار نمازش، به سؤالات زیر پاسخ فرمایید؟
الف: آیا مأموم نسبت به قرائت حمد و سوره و سایر اذکار در نماز وظیفه‌ای دارد؟
ب: اگر مأموم صدای قرائت نماز را در نماز مغرب و عشا و صبح نشنود، تکلیفش چیست؟
ج: وظيفه مأموم درصورتی‌که بعضي از کلمات حمد و سوره را می‌شنود چیست؟
مسأله 1284ـ اگر امام در رکعتى که تشهّد ندارد اشتباهاً تشهّد بخواند، يا در رکعتى که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، مأموم نبايد تشهّد و قنوت را بخواند، ولى نمى تواند پيش از امام برخيزد، يا پيش از امام به رکوع رود، بلکه بايد مطلب را با علامت و اشاره اى به او حالى کند، و اگر نشد صبر کند تا امام تشهّد و قنوت را تمام کند و بقيّه نماز را با او بخواند.
مسأله 1282ـ هرگاه مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طورى باشد که اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مى رسد بايد برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هرگاه مى داند به چيزى از قرائت امام نمى رسد احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1280ـ هرگاه مأموم خيال مى کرد امام سر از سجده برداشته، او هم سر از سجده برداشت، بايد دوباره به سجده برود و اگر اين کار در هر دو سجده واقع شود زيادى دو سجده که رکن است نماز را در اينجا باطل نمى کند، امّا اگر به سجده برگردد در حالى که در همان لحظه امام سر از سجده برداشته است، اگر در يک سجده چنين اتفاق افتد نمازش صحيح است و اگر در دو سجده باهم باشد نمازش باطل مى شود.
مسأله 1279ـ مأموم بايد کارهاى نماز را مانند رکوع و سجود جلوتر از امام انجام ندهد، بلکه همراه امام يا کمى بعد از او به جا آورد و اگر سهوا پيش از امام سر از رکوع بردارد بايد دوباره به رکوع برود و با امام سربردارد و زيادى رکوع در اينجا نماز را باطل نمى کند، ولى اگر به رکوع برگردد و پيش از آن که به رکوع برسد امام سر بردارد نمازش باطل است.
مسأله 1278ـ مأموم نبايد تکبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد، ولى در ذکرهاى ديگر مانع ندارد، هرچند احتياط مستحب آن است که اگر صداى امام را بشنود پيش از او نگويد.
مسأله 1277ـ اگر مأموم سهواً حمد و سوره را بخواند، يا گمان کند صدايى را که مى شنود صداى امام نيست و حمد و سوره را بخواند و بعد بفهمد صداى امام بوده نمازش صحيح است و هرگاه شک کند صداى امام است يا صداى کس ديگر بنابر احتياط حمد و سوره را نخواند.
مسأله 1275ـ اگر مأموم صداى قرائت امام را در نمازهاى صبح و مغرب و عشاء بشنود بايد حمد و سوره را ترک کند و اگر صداى امام را نشنود جايز است حمد و سوره را بخواند، ولى بايد آهسته بخواند، امّا در نمازهاى ظهر و عصر احتياط واجب آن است که هميشه حمد و سوره را ترک نمايد، امّا ذکر گفتن بطور آهسته جايز، بلکه مستحبّ است.
مسأله 1274ـ ماموم بايد غير از حمد و سوره همه چيز نماز را خودش بخواند و حمد و سوره در صورتى از او ساقط است که در رکعت اوّل و دوم با امام نماز بخواند، امّا اگر در رکعت سوم و چهارم در حال قيام امام، اقتدا کند بايد حمد و سوره را خودش بخواند.
مسأله 1273ـ مأموم بايد امام را در نيّت خود معيّن کند، ولى دانستن اسم او لازم نيست، مثلاً همين اندازه که نيّت کند اقتدا به امام حاضر مى کنم و عدالت و ساير جهات در او جمع باشد کافى است.
مسأله 1261ـ اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند در کدام رکعت است مى تواند اقتدا کند و حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و نمازش صحيح است، خواه معلوم شود امام در رکعت سوم و چهارم بوده، يا در رکعت اوّل و دوم، به شرط اين که نماز ظهر و عصر باشد که حمد و سوره را امام آهسته مى خواند.
مسأله 1249ـ هرگاه مأموم به واسطه عذرى بعد از حمد و سوره امام از او جدا شد و نيّت فرادى کرد لازم نيست حمد و سوره را بخواند، ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيّت فرادى کند بايد آن مقدار را که امام نخوانده بخواند.
مسأله 1247ـ اگر مأموم در اثناء نماز شک کند که نيّت اقتدا کرده يا نه، چنانچه در حالى باشد که اطمينان پيدا کند مشغول جماعت است نماز را به جماعت تمام مى کند، ولى اگر اطمينان پيدا نکند بايد نماز را به نيّت فرادى انجام دهد.
مسأله 1246ـ هرگاه مأموم بداند نماز امام قطعاً باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد نمى تواند به او اقتدا کند هر چند امام متوجّه نباشد، امّا اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده و يا خداى نکرده کافر بوده است يا نمازش باطل بوده، نماز مأموم صحيح است.
مسأله 1245ـ اگر مأموم در ابتداى جماعت يا در اثناء، جلوتر بايستد جماعت او باطل مى شود، احتياط اين است که مساوى هم نايستد، بلکه کمى عقب تر قرار گيرد و اين عقب تر بودن در تمام حالات نماز مراعات گردد حتّى در حالت رکوع و سجود.
مسأله 1240ـ جاى ايستادن امام از جاى مأموم بلندتر نباشد; مگر به مقدار بسيار کم، و اگر زمين سراشيبى باشد و امام در طرفى که بلندتر است بايستد در صورتى که سراشيبى آن زياد نباشد و به آن زمين مسطّح گويند مانعى ندارد.
مسأله 1236ـ در جماعت چند چيز بايد رعايت شود:
اوّل ـ نبودن حايل
ميان امام و مأموم و همچنين ميان مأمومين نسبت به يکديگر بايد چيزى که مانع ديدن است نباشد، بلکه حايل شيشه اى نيز اشکال دارد، امّا اگر مأموم زن باشد حايل ميان او و مردان مانعى ندارد.
در نماز میت پنج تکبیر رکن است اگر کسی یا امام تکبیر پنجم را فراموش کند و دیگر مأمومین گفته باشند آیا از واجب کفایی کفایت می‌کند یا نماز باطل است و امام دوباره نماز بخواند؟
