مجراى قنات و مانند آن حکم زمين را دارد

مسأله 2400ـ مجراى آب قنات و مانند آن حکم زمين را دارد و آجر و چيزهايى که در آن بکار رفته در حکم ساختمان است.

کيفيت قيمت کردن بنا و درخت و مانند آن

مسأله 2399ـ اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قيمت کنند بايد چنين حساب کنند که اگر آنها با دادن مال الاجاره در آن زمين باقى بماند چقدر ارزش دارد، پس سهم زن را از قيمت آن بدهند.

ارث زن از زوج مرحوم که اولاد ندارد

مسأله 2396ـ هرگاه مردى از دنيا برود و فرزند نداشته باشد، يک چهارم مال او را همسر دائمى او مى برد و بقيّه را ورثه ديگر و هرگاه از آن زن يا از زن ديگر فرزند داشته باشد، يک هشتم مال به زن او مى رسد و بقيّه به وارثان ديگر.

اگر وارث فقط زن يا شوهر و جد و جده پدرى و جد و جده مادرى باشد

مسأله 2377ـ اگر وارث فقط زن يا شوهر و جدّ و جدّه پدرى و جدّ و جدّه مادرى او باشند، زن يا شوهر، ارث خود را به شرحى که در مسائل آينده خواهد آمد مى برند و يک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادرى مى دهند که بطورى مساوى ميان خود تقسيم مى کنند و بقيّه به جدّ و جدّه پدرى مى رسد و سهم جد دو برابر جدّه است.

قسم زن در صورت ممانعت شوهر

مسأله 2301ـ هرگاه پدر از قسم خوردن فرزند (در هر سن و سالی که باشد) جلوگيرى كند، يا شوهر از قسم خوردن زن مانع شود قسم آنان صحيح نيست، حتّى اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم ياد كند قسم آنان صحيح نمى باشد.

نذر زن با اجازه شوهر

مسأله 2277ـ نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد بى اجازه او باطل است و اگر مزاحم نباشد احتياط مستحب آن است که با اجازه او باشد.

عدّه وطى به شبهه

مسأله 2169ـ هرگاه با زن نامحرمى به گمان اين كه همسر اوست نزديكى كند، زن بايد عدّه نگه دارد (به مقدار عدّه طلاق) خواه زن بداند كه او شوهرش نيست يا نه و اگر مرد مى داند كه آن زن همسرش نيست ولى زن او را شوهر خود مى داند در اين صورت نيز بايد عدّه نگه دارد؛ و مبدأ عدّه¬ی وطی به شبهه از زمان آخرین آمیزش است.

کيفيت رجوع در طلاق خلع و مبارات

مسأله 2167ـ زن مى تواند در بین عدّه طلاق خلع یا مبارات از بخشش خود برگردد و اگر بر گردد ( همه یا قسمتی از مابذل خود را دریافت کند) شوهر مى تواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را همسر خود قرار دهد.

اعتبار خواندن صيغه بصورت عربي صحيح

مسأله 2166ـ احتياط واجب آن است که صيغه طلاق خلع و مبارات به عربى صحيح خوانده شود، ولى اگر زن براى بخشيدن مال خود به شوهر به فارسى بگويد: فلان مال را به تو بخشيدم تا مرا طلاق دهى مانعى ندارد.

صيغه طلاق مبارات

مسأله 2165ـ احتياط واجب آن است که صيغه طلاق مبارات را به طريق زير بخوانند، اگر خود شوهر صيغه را مى خواند و مثلاً اسم زن «فاطمه» است مى گويد: «بَارَأْتُ زَوْجَتى فاطَمَةَ عَلى ما بَذَلَتْ فَهِىَ طالِقٌ» يعنى مبارات کردم(1) زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رها است (و اگر چيزى غير مهر را مى دهد بايد آن را نام ببرد) و در صورتى که وکيل مرد بخواهد صيغه را بخواند مى گويد: «بَارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلي فاطِمَةَ عَلى ما بَذَلَتْ فَهِىَ طالِقٌ» البته قبلاً بايد زن مهر خود بلکه چيزى کمتر از آن را به شوهر در برابر طلاق مبارات بخشيده باشد.

معني طلاق مبارات

مسأله 2164ـ هرگاه زن و شوهر يکديگر را نخواهند و زن مهر خود يا مال ديگرى را به مرد ببخشد که او را طلاق دهد آن را طلاق مبارات گويند.

صيغه طلاق خلع

مسأله 2163ـ احتياط واجب آن است که صيغه طلاق خلع به صورت زير باشد: اگر خود شوهر مى خواهد صيغه طلاق را بخواند و اسم زن مثلاً «فاطمه» است مى گويد: «زَوْجَتِي فاطِمَةُ خَلَعْتُها عَلى ما بَذَلَتْ هِىَ طالِقٌ» يعنى زنم فاطمه را در برابر چيزى که بخشيده است طلاق دادم، او رهاست و اگر وکيل او بخواهد صيغه را بخواند احتياط واجب آن است که يک نفر از طرف زن وکيل شود و ديگرى از طرف مرد، چنانچه مثلاً اسم شوهر «محمد» و اسم زن «فاطمه» است، وکيل زن مى گويد: «عَنْ مُوَکِّلَتِي فاطِمَةَ بَذَلْتُ مَهْرَها لِمُوَکِّلِکَ مُحَمَّد لِيَخْلَعَها عَلَيْهِ» پس از آن وکيل مرد بدون فاصله مى گويد: «زَوْجَةُ مُوَکِّلِي خَلَعْتُها عَلى ما بَذَلَتْ هِىَ طالِقٌ» (و اگر زن چيز ديگرى غير از مهر را به شوهر ببخشد بايد نام همان را در موقع خواندن صيغه ببرد).

شير دادن زن به بچه بيگانه بدون اذن شوهر

مسأله 2131ـ زن مى تواند بدون اجازه شوهر بچّه ديگرى را شير دهد، به شرط آن که حقّ شوهر از بين نرود.

طلاق خلع به چه معناست

مسأله 2162ـ زنى که مايل نيست با شوهرش زندگى کند، و بيم آن مى رود که ادامه همسرى آنها باعث گناه شود مى تواند مهر خود يا مال ديگرى را به او ببخشد که طلاقش دهد، اين را طلاق خلع گويند.

طلاق سوم و محلل

مسأله 2161ـ هرگاه همسرش را دوبار طلاق دهد بعد عقدش کند و يا به او رجوع کند (و بنابر احتياط واجب در هر بار نزديکى نمايد و بعد از ديدن حيض و پاک شدن او را طلاق دهد) در مرتبه سوم که او را طلاق داد آن زن بر او حرام مى شود و تنها در صورتى بر او حلال خواهد شد که بعد از گذشتن عدّه به عقد دائم شوهر ديگرى درآيد و با او نزديکى کند، سپس او را طلاق دهد، بعد از عدّه شوهر اوّل مى تواند با او ازدواج کند.

حق رجوع از بين نمى رود

مسأله 2160ـ هرگاه مرد از همسرش مالى بگيرد و با او مصالحه کند که بعد از طلاق به او رجوع نکند، يا حقّ رجوع نداشته باشد، حقّ رجوع از بين نمى رود.

شاهد گرفتن هنگام رجوع لازم نيست

مسأله 2159ـ لازم نيست مرد هنگام رجوع کردن شاهد بگيرد، يا به زن خبر دهد، حتّى اگر بدون اين که کسى بفهمد بگويد: به همسرم رجوع کردم صحيح است.

کيفيت رجوع

مسأله 2158ـ در طلاق رجعى مرد مى تواند به زن خود رجوع کند، بدون آن که صيغه عقد تازه اى بخواند و رجوع کردن بر دو قسم است: 1ـ سخنى بگويد که معنايش اين باشد که آن زن را دوباره به همسرى خود پذيرفته است. 2ـ کارى انجام دهد که همين معنى را برساند.

وظايف مرد و زني که طلاق رجعي گرفتند

مسأله 2157ـ هرگاه مرد همسرش را طلاق رجعى دهد نمى تواند او را از خانه اى که موقع طلاق در آن بوده بيرون کند (مگر در بعضى از موارد خاص)، همچنين بر خود زن نيز حرام است که براى کارهاى غير لازم از آن خانه بيرون رود.

قبول قول زن در مورد اتمام عدّه وفات

مسأله 2155ـ هرگاه زن بگويد عدّه من تمام شده از او قبول مى شود، به شرط آن که مورد اتّهام نباشد، بلکه احتياط واجب آن است که مورد وثوق باشد.

وظيفه زن در مدّت عدّه

مسأله 2152ـ زن در مدّت عدّه وفات بايد از پوشيدن لباسهاى زينتى و کشيدن سرمه در چشم و کارهاى ديگرى که زينت حساب مى شود خوددارى کند.

پايان عدّه زن باردار

مسأله 2148ـ پايان عدّه زن باردار، متولّد شدن فرزند يا ساقط شدن آن است، حتّى اگر يک ساعت بعد از طلاق بچّه به دنيا آيد، عدّه او تمام مى شود و مى تواند شوهر کند.

چگونگى طلاق زن در صورتى که مرد در سفر باشد

مسأله 2142ـ هرگاه با همسرش که از حيض و نفاس پاک بوده نزديکى کند سپس مسافرت نمايد و راهى براى تحقيق از حال زن نباشد چنانچه بخواهد او را طلاق دهد احتياط واجب آن است که حدّاقل يک ماه صبر کند و بعد طلاق دهد.

شير دادن زن پدر دختر به بچه شوهر

مسأله 2115ـ مانعی ندارد که زن نوۀ پسری خود را شیر دهد.

زن بچّه دختر خود را شير کامل دهد

مسأله 2114ـ احتیاط مستحب آن است كه زن، بچّه دختر خود را شير كامل ندهد همچنين بچّه اى را كه شوهر دخترش از زن ديگر دارد.

قول کسي که مي گويد فلان زن شوهر دارد

مسأله 2103ـ هرگاه با زنى ازدواج کند و کسى بگويد آن زن شوهر داشته ولى خود زن بگويد نداشته ام و شرعاً هم ثابت نشود بايد حرف زن را قبول کرد، ولى اگر فرد مورد اعتمادى تصديق کند که شوهر داشته احتياط واجب آن است که او را طلاق دهد.

پذيرش قول زنى که مى گويد شوهر ندارم

مسأله 2102ـ هرگاه زن بگويد شوهر ندارم مى توان حرف او را قبول کرد به شرط آن که متّهم نباشد، امّا اگر بگويد يائسه ام قبول ادّعاى او اشکال دارد.

تغيير محل سکونت در صورتى که زن عدم آن را شرط کرده باشد

مسأله 2098ـ هرگاه زن در عقد شرط کند که شوهر او را از فلان شهر بيرون نبرد، مرد نمى تواند او را از آن شهر بيرون ببرد مگر با رضايت او.

عقدى که مرد قصد پرداخت مهريه آن را از اول نداشته باشد

مسأله 2096ـ هرگاه مرد از اوّل قصدش اين باشد که مهر زن را نپردازد عقد صحيح است و پرداختن مهر بر او واجب است.

خلوت با نامحرم

مسأله 2095ـ احتياط واجب آن است که مرد و زن نامحرم در محلّ خلوتى که کسى در آنجا نيست و ديگرى هم نمى تواند وارد شود نمانند، حتّى اگر در آنجا نماز بخوانند نماز آنها اشکال دارد.