فضيلت زيارت امام رضا عليه السلام بيش از آن است كه احصا شود و ما در اين جا تنها به ذكر چند روايت تبرك مى جوييم .[1]
زیارت امام رضا علیه السلام و شفاعت
در روايات اهل بيت عليهم السلام با مضامين و تعابير مختلف به زيارت و تعمیر قبور آن بزرگواران اهميت زيادى داده شده است.[2]
از روايات متعددى به دست مى آيد كه اگر انسان بخواهد كاملا به عهد و پيمانش نسبت به هر كدام از ائمه وفا كند، بايد به زيارت قبورشان رود و بداند كه هر كس با ميل و رغبت به زيارتشان رود و مكتب آنان را تصديق نمايد مشمول شفاعتشان در روز قيامت قرار مى گيرد.[3]
«أَبُو عَلِيٍّ اَلْأَشْعَرِيُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ اَلْوَشَّاءِ[4] قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: إِنَّ لِكُلِّ إِمَامٍ عَهْداً فِي عُنُقِ أَوْلِيَائِهِ وَ شِيعَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ اَلْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ حُسْنِ اَلْأَدَاءِ زِيَارَةَ قُبُورِهِمْ فَمَنْ زَارَهُمْ رَغْبَةً فِي زِيَارَتِهِمْ وَ تَصْدِيقاً بِمَا رَغِبُوا فِيهِ كَانَ أَئِمَّتُهُمْ شُفَعَاءَهُمْ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ؛ حسن بن وشّاء گويد: از امام رضا عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود: براى هر امامى برعهدۀ اوليا و شيعياش پيمانى است و از تمام و كامل بودن وفاى به عهد و بهتر ادا نمودن آن زيارت قبور آن بزرگواران است. پس هركس با ميل و رغبت آنها را زيارت نمايد و مواردى را كه آنها رغبت دارند قبول نمايد ائمۀ ايشان در روز قيامت شفيعانشان خواهند بود».[5]
زیارت امام رضا (ع) و بخشش گناهان
در روايات اسلامى امور زيادى به عنوان كفاره گناه ذكر شده است؛ از جمله زيارت قبور معصومان عليهم السلام.[6]
ما با زيارت ائمۀ معصومین مى توانيم مطمئن باشيم با هر زيارت، گويا به محضر خداوند و معصومين عليهم السلام شرفياب شده ايم و روح و جانمان را صفا و صيقل تازه اى داده ايم و زنگار ها و تيرگى هاى گناه را از خود زدوده ايم و اين جاست كه زيارت، جايگاه واقعى خود را پيدا مى كند و هدف اصلى آن تحقق مى يابد.[7]
در حديثی از پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله آمده است: «پاره اى از بدن من در خراسان مدفون خواهد شد، هر گناهكارى كه به زيارتش رود خداوند گناهانش را بيامرزد».[8]
در روايت ديگرى از امام رضا عليه السلام مى خوانيم: « اَلا فَمَنْ زارَنى وَهُوَ عَلى غُسْلٍ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِه كَيَوْمٍ وَلَدَتْهُ امُّهُ ؛ آگاه باشيد كسى كه با غسل زيارت، مرا زيارت كند از گناهانش پاك مى شود، همانند روزى كه از مادر متولد شده است».[9]
و نیز، عبدالعظيم حسنى[10] مى گويد: «از امام حسن عسكرى عليه السلام شنيدم كه فرمود: «اهل قم واهل آبة[11]مغفور لهم لزيارتهم لجدى على بن موسى الرضا عليه السلام بطوس ؛ مردم قم و مردم آبة مورد غفران وبخشش الهى قرار گرفته اند؛ زيرا توفيق زيارت قبر جدم على بن موسى الرضا عليه السلام را در طوس يافته اند».[12]
زیارت امام رضا (ع)، هم سنگ زیارت پیامبر اکرم(ص)
امام صادق عليه السلام فرمود: «كسى كه يكى از ائمه عليهم السلام را زيارت كند مثل آن است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله را زيارت كرده است».[13]
زيد شحام[14] از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه زائر ما اهل بيت، مثل كسى است كه رسول الله صلى الله عليه و آله را زيارت كرده باشد و زائر رسول الله صلى الله عليه و آله زائر خدا در عرش اوست .[15]
از خود حضرت رضا عليه السلام روايت شده: «بقعه اى در خراسان است...هر كس مرا در آن بقعه زيارت كند گويا رسول خدا را زيارت كرده است».[16]
زیارتی که پاداش آن بهشت است
از حضرت جواد عليه السلام نيز روايت شده كه فرمود: «من از جانب خداوند متعال ضمانت بهشت مى كنم براى كسى كه قبر پدرم را در طوس زيارت كند در حالى كه به حق آن حضرت معرفت داشته باشد».[17]
کلام نورانی امام جواد علیه السلام نشان می دهد اين همه ثواب كه در روايات براى زیارت امام رضا علیه السلام آن بيان شده، يك زيارت ساده معمولى نيست بلكه زيارتى است كه «عارفا بحقها» باشد، يعنى وقتى به اينجا براى زيارت مى آيد، در افعال خود باز نگرى كرده و با توبه به اصلاح خويشتن بپردازد كه اين سبب مى شود، اينجا درى از در هاى بهشت باشد.[18]
ثواب زیارت امام رضا علیه السلام برابر با هزار حج
عيسى بن راشد از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه هر كس قبر هر كدام از ائمه عليهم السلام را زيارت كند و نزد آن، دو ركعت نماز بخواند ثواب حج و عمره برايش نوشته مى شود.[19]
در روایتی بزنطی می گوید: نامه حضرت رضا «علیه السلام» را خواندم، در آن نامه چنین آمده بود: «به شیعیان من بگو زیارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد» بزنطی می گوید از امام جواد «علیه السلام» از روی تعجب پرسیدم: به اندازه هزار حج؟ آن حضرت فرمود: «آری: به خدا سوگند کسی که او را زیارت کند در حالی که حق او را می شناسد، به اندازه هزار، هزار حج (یک میلیون حج) پاداش دارد».[20]
چرا زیارت امام رضا از زیارت امام حسین بالاتر است؟
رواياتى در فضيلت زيارت امام رضا(علیه السلام) وارد شده كه درباره زيارت هيچ يك از معصومين عليهم السلام وارد نشده است و اين به دلايل مختلفى است از جمله آنکه، فقط شيعيان خالص اثنا عشرى به زيارت مرقدش مى شتابند و از بركات تربتش بهره مى گيرند و به پيروى از مكتبش افتخار مى كنند.[21]
«عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ زِیَارَةُ الرِّضَا ع أَفْضَلُ أَمْ زِیَارَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ زِیَارَةُ أَبِی أَفْضَلُ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَزُورُهُ کُلُّ النَّاسِ وَ أَبِی لَا یَزُورُهُ إِلَّا الْخَوَاصُّ مِنَ الشِّیعَةِ؛ علی بن مهزیار گوید به امام جواد علیه السلام عرض کردم فدایت شوم زیارت حضرت رضا علیه السلام افضل است یا زیارت مام حسین علیه السلام حضرت فرمودند :زیارت پدرم امام رضا علیه السلام افضل است چون امام حسین علیه السلام را تمامی مردم زیارت می کنند و پدرم را تنها شیعیان خاص زیارت می کنند» [22].
خلاصه هر قدر در فضيلت اين زيارت گفته شود كم است، ولى نبايد فراموش كرد كه شرط گرفتن نتيجه آن است كه زیارت با معرفت باشد و زاير محتواى زيارت آن حضرت را درك كند و در مسير آن حركت نمايد.[23]
سخن آخر: («ناصرم» خادم درگاه توأم اي محبوب)
بر در دوست به اميد پناه آمدهايم
همره خيل غم و حسرت و آه آمدهايم
چون نديديم پناهي به همه مُلک جهان
لاجرم سوي رضا بهر پناه آمده ايم
از بيابان خطرخيز ديار ظلمات
تا به سرچشمه نور، اين همه راه آمده ايم
بهر ديدار چو بوديم تهي از حسنات
بر درش توبه کنان غرق گناه آمده ايم
چون نبوديم در اين لشکر زوّار، امير
لاجرم جزء سياهي سپاه آمده ايم
ما نداريم به جز کوي رضا بارگهي
به سر کوي تو با عشق و رضا آمده ايم
دست ما گير و به مقصد برسان اي مولا!
لنگ لنگان به تعب نيمه راه آمده ايم
هر طرف کوس فنا مي زند آهنگ رحيل
ما به درگاه رضــا بهـر بقا آمدهایم
«ناصرم» خادم درگاه توأم اي محبوب
بي نواييم پي برگ و نوا آمده ايم[24]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir
منابع:
1. کلیات مفاتیح نوین
2. همراه زائران قم و جمكران
فهرست عناوین:
کلمات کلیدی+زیارت+امام رضا+شفاعت+بخشش گناهان+پاداش+هزار حج+فضیلت+مکارم شیرازی+شعر+روایات+معرفت+هزار حج
[1] كليات مفاتيح نوين، ص464.
[2] همان، ص209.
[3] همان.
[4] «وشاء» لقبى است براى «حسن بن على بن زياد»، چون وشاء از ماده «وشى» به معناى گل دوزى و زينت دادن به لباس است و شايد كار او همين بوده. اين شخص از بزرگان شيعه است ؛ (کتاب النكاح، ج 6،ص46).
[5] بحارالانوار، ج 97، ص 116، ح 1 و عيون اخبارالرضا، ج 2، ص 260، ح 24؛ (کليات مفاتيح نوين، ص209).
[6] برای اطلاعات بیشتر ر.ک: ميزان الحكمه، ح 6661- 6699( باب مكفرات الذنوب)؛ (پيام امام امير المومنين عليه السلام، ج 12، ص154).
[7] كليات مفاتيح نوين، ص28.
[8] عيون اخبارالرضا، ج 2، ص 257، ح 14 و بحارالانوار، ج 99، ص 33، ح 11؛ (كليات مفاتيح نوين، ص465).
[9] بحارالانوار، ج 60، ص 231، ح 62؛ (همراه زائران قم و جمكران، ص60).
[10] عبدالعظیم حسنی (۱۷۳-۲۵۲ ق) مشهور به شاه عبدالعظیم و سیدالکریم از عالمان سادات حسنی و از راویان حدیث. نسب او با چهار واسطه به امام حسن(ع) می رسد. شیخ صدوق، مجموعه روایات وی را با عنوان جامع اخبار عبدالعظیم گردآوری کرده است. عبدالعظیم حسنی، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرده و نقل است که ایمان خویش را بر امام هادی(ع) عرضه داشت و در زمان او وفات یافت. حرم حضرت عبدالعظیم واقع در شهر ری، زیارتگاه شیعیان است؛ (wikishia.net).
[11]« آبة» يا« آوه» روستايى است در اطراف جعفرآباد كه در ميان قم و ساوه قرار دارد، و به نظر مى رسد مردم صالح و شجاعى داشته است.
[12] بحارالانوار، ج 60، ص 231، ح 63؛ (همراه زائران قم و جمكران، ص83).
[13] كامل الزيارات، ب 59، ص 147، ح 1 و كافى، ج 4، ص 579، ح 1؛ (كليات مفاتيح نوين، ص481).
[14] ابواسامه زيد شحام ازدی کوفی از شاگردان و راويان امام باقر و امام صادق و به نقلي امام کاظم (عليهم السلام) می باشد. محدث عالی قدری که یکی از برجسته ترین چهره های روایتی شیعی است که نام مبارک او در ده ها حدیث از درخشش ویژه ای برخوردار است؛ (wikifeqh.ir).
[15] «قلت لأبي عبدالله عليه السلام: ما لمن زار رسول الله صلى الله عليه و آله؟ قال: كمن زار الله عز و جل فوق عرشه) (قال قلت: فما لمن زار احدا منكم؟ قال:كمن زار رسول الله صلى الله عليه و آله» ؛ (كافى، ج 4، ص 585، ح 5؛ (كليات مفاتيح نوين، ص209).
[16] عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 255، ح 5 و بحارالانوار، ج 99، ص 31، ح 2؛ (كليات مفاتيح نوين، ص466).
[17] بحارالانوار، ج 99، ص 37، ح 26 و عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 256، ح 7؛ (كليات مفاتيح نوين، ص466).
[18] مشكات هدايت، ص176.
[19] بحارالانوار، ج 97، ص 119، ح 18 به نقل از كامل الزيارات، ص 160، ح 14، ب 65؛ (کليات مفاتيح نوين، ص210).
[20] «امام رضا (علیه السلام) : پاداش زیارت قبرمن معادل هزارحج وهزارعمره مقبول است وامام جواد (علیه السلام) درپاسخ به پرسش سؤال کننده می فرماید: بلکه معادل یک میلیون حج است به شرط آن که زایر حق آن حضرت رابشناسد»؛ (من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 349؛ تهذیب، ج 6، ص 85، بحارالانوار، ج 101، ص 33).
[21] كليات مفاتيح نوين، ص466.
[22] کافی، ج ۴، ص۵۸۴.
[23] همراه زائران قم و جمكران، ص134.
[24] شعر «بر در دوست به اميد پناه آمدهايم» سروده آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مدح حضرت علی بن موسی الرضا ثامن الحجج علیه السلام، روز نامه رسالت
