یادداشتی از یکی از طلاب حوزه علمیه به محضر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مد ظله العالی رسید که بنابر نظر معظم له منتشر می شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته)
سلام علیکم؛
همانگونه که بارها از حضرتعالی و سایر بزرگان دین شنیده ایم آورده فضای مجازی به شکل موجود برای جامعه اسلامی ما جز تباهی و فساد چیز دیگری نبوده است. متاسفانه ابزارهای پیام رسان و امکانات ارتباطی بدون داشتن پیوست فرهنگی در کشور رواج پیدا کرد و نسلی را به نابودی و تباهی کشید. اتاق های خلوت و حاشیه های امن در فضای مجازی جسارت را برای گناه باز کرد و کسانی را که هیچگاه باور نمی کردند که در دنیای حقیقی آلوده به گناه شوند به دام ابلیس انداخت؛ از طرفی فضای باز اطلاعات بدون نظارت، هجمه شبهات را به حدی زیاد کرد که حتی بعضی از متعصبین گرفتار شبهه شدند و کسی را یارای مقابله نبود چه اینکه این فضا زمین دشمن بود و مؤلفه های آن را ما مشخص نمی کردیم.
از طرفی آنان که باید به فکر این مسئله باشند به جای کمک برای خاموش کردن این آتش روز به روز و به بهانه های مختلف به این آتش دامن زدند و اغراض سیاسی خود را در غفلت جامعه دنبال نمودند.
لاجرم آنچه مشخص است برای نجات نسل سوخته در بازی های سیاسی، چاره ای جز اقدام دلسوزانه بزرگان دین و بدنه متعهد حوزه های علمیه نیست و همانگونه که در تمام بزنگاه های تاریخ این مرجعیتِ آگاه و بدنه دلسوز حوزه ها بودند که جوشن دین و جامعه دینی شدند این بار هم باید پا به میدان گذاشته از حوزه نظر به وادی عملیات ورود پیدا نمایند.
برای این مهم مدت ها اندیشه شد که چه می توان نمود تا عرصه فضای مجازی پاک و با کمترین مخاطرات باشد.
برای رسیدن به مطلوب ابتدا باید فضای مجازی فعلی شناخته شود که توضیح تام آن از حوصله این نوشتار خارج است و به صورت تیتر وار به بعضی از خصوصیات این فضا اشاره می کنم.
1. جهان بینی حاکم بر فضای مجازی فعلی جهان بینی کاملا اومانیستی و فرد محور است، به این معنا که هر کس با داشتن یک گوشی و اتصال به اینترنت خود را محورِ عالم می بیند و به خود اجازه می دهد تا آنچه را می خواهد بدون توجه به عوارض آن منتشر نماید در این فضا "من" محور است.
2. مهندسی ارتباطات در این فضا عملا وجود ندارد و اصولی که بر ارتباطات حقیقی حاکم است به این فضا مطلقا حاکم نیست. به این معنا که ارتباطات مجازی بر عکس ارتباطات حقیقی بدون شناخت فرد و غرض رابطه صورت می گیرد و اصطلاحا از اصل قورباغه و آب در حال جوش پیروی می کند و فرد به یک باره خود را در منجلاب می بیند. در واقع ورود به رابطه در این فضا ورود به یک عرصه ناشناخته است.
3. در بُعد اصولِ حاکم بر نشر این فضا از هیچ اصلی پیروی نمی کند و باید بگوییم اصلی ترین اصل این فضا پر بودن صفحه است که آن هم از طریق کپی بدون در نظر گرفتن صحت محتوا حاصل می شود.
4. بُعد انگیزشی این فضا کاملا کاذب است و عناوینی مثل لایک، فالوور، ممبر و ... . در واقع انگیزه ای کاذب و قوی درست می کند که باعث می شود تا فرد همه حیثیت خود را برای یک لایک بیشتر بر باد دهد نمونه اش عریان شدن زنان برای یک کامنت یا لایک بیشتر.
این فقط چهار بُعد از ابعاد جنایت بار این فضا است و بیشتر آن نیاز به یک فصل مفصّل دارد.
اما مؤلفه هایی که باید برای آن فضای پاک در نظر گرفته شود چیست؟
1. جهان بینی حاکم بر فضای مجازی پاک باید کاملا توحیدی باشد، به این معنا که انسان را در رسیدن به مقامات معنوی کمک کند و در ابعاد مختلف بستر تکامل روحی او را فراهم آورد. در واقع فضای مجازی پاک باید این قابلیت را داشته باشد که حداقل در بُعد علمی زمینه مناسبی برای ارتقاء سطح علمی فرد برای ورود به عرصه عمل ایجاد نماید.
2. فضای پاک مجازی در واقع یک فضای داده محور است، به این معنا که انبوهی از داده ها به صورت مشخص در اختیار مخاطب قرار می گیرد و مخاطب با مشاوره و راهنمایی و پیشنهاد از این داده ها استفاده می کند.
3. فضای پاک مجازی احتیاج محور است و این همان برگ برنده طرحی است که قصد ارائه داریم. فضایی که قصد طراحی آن را داریم با توجه به نیاز مخاطب داده هایی را در اختیار او می گذارد و او می تواند برای رفع نیاز خود از این داده ها استفاده نماید.
4. در فضای مجازی پاک رابطه به معنای فضای مجازی موجود معنا ندار،د به این شکل که مسنجر ها صرفا برای تبادل اطلاعات است و با مرزبندی هایی که صورت می گیرد عملا بستر بعث تمایلات برای رابطه های نامتعارف و خارج از اصول بسته خواهد شد.
5. فضای مجازی پاک نظارت محور است و مداوم بر سلامت آن نظارت خواهد شد.
6. بُعد انگیزشی در این فضا کاملا حقیقی است و آن بعد دست گذاشتن بر نیاز افراد است. فرد وقتی نیاز خود را در این فضا پیدا کند بعث و انگیزه در او پیدا می گردد.
توضیح این فضا نیز چون فضای مجازی فعلی، فصلی مفصل می طلبد.
بررسی ها نشان می دهد که عمده افراد جامعه یک دغدغه مهم دارند که معمولا برآیند صنفی آنان است. برای آنکه بتوانیم فضای پاک مجازی داشته باشیم باید فضای مجازی را به دغدغه های جامعه گره بزنیم و اپلیکیشن های صنفی تولید کنیم. به عنوان نمونه بخش عمده ای از زنان جامعه ما مادران هستند. اگر نرم افزاری وجود داشته باشد که به طور مشخص به دغدغه های مادران بپردازد و از جذابیت لازم برخوردار باشد یقینا مادران جامعه ما با این نرم افزار رابطه عاطفی پیدا می نمایند، کما این که بعضی به فضای آلوده مجازی رابطه عاشقانه پیدا نموده اند.
راهکار ما برای پاک کردن فضای مجازی تولید اپلیکیشن های صنفی است.
مرجع معظم شیعه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته)
یقین در هیاهوی دنیاپرستی و سیاست زدگی کسی به فکر ایجاد فضای پاک مجازی نیست و شعار بیش از عمل، نمود پیدا کرده است. جوانان نسل من در آتشی می سوزند که پیران قوم برای اغراض دنیای خود فراهم کرده اند و انذارهای شیوخ راکع و عالمان خاضع در خاموشی این آتش اثری نداشته است و آنان راه خود را می روند. اندیشه برای کار موجود است اما کسی به فکر حمایت بدون بهره کشی نیست. یقینا حمایت حضرتعالی برای راه اندازی این فضای پاک مجازی مصداق احیاء نفوسی است که در منجلاب فضای کثیف مجازی در حال نابودی هستند و اگر جماعتی را دستگیری بفرمایید مانند آن است که عالَمی را احیاء نموده اید که فرموده اند:
وَ مَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا
عبد الصالح شمس اللهی
طلبه حوزه علمیه قم
