راز جاودانگی شعار «هیهات من الذله» از منظر معظم له

طبیعت حوادث تاریخی این است که با گذشت زمان فرسوده و کهنه می­ شود، به عنوان نمونه دنیا در جنگ جهانی دوم میلیون ها نفر کشته داد و هزاران نفر در ویرانی ژاپن توسط بمب اتم جان باختند، اما گذر زمان موجب شد تا این حوادث در فراموشی قرار بگیرد.[1]
لیکن حادثه عاشورای امام حسین علیه السلام با گذشت بیش از چهارده قرن سال به سال با عظمت تر و باشکوه تر برگزار می شود[2]،زیرا کسانی که در راه خدا گام برداشتند رنگ زمان و فرسودگی به خود نمی گیرند.[3] از این رو امام حسین علیه السلام شعار «هیهات منا الذله» را سر دادند، شعاری که جاودانگی و عزت را به همراه خواهد داشت.[4]

«هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ»؛ شمولیتی عام و در گسترۀ جهانی

بی شک ما از مکتب امام حسین علیه السلام به عنوان مبارزه حق با باطل در زمان خودمان کمک می گیریم، آینده ها هم همین مبارزه را دارند و باید از این مکتب کمک بگیرند. لذا یک مسئله شخصی نیست بلکه یک هدف مستمرِ انسانی است. و جالب این است که جریان امام حسین علیه السلام فراتر از جهان اسلام هم تأثیر می گذارد. چون اهداف، اهدافی است که در غیر اسلام هم وجود دارد.[5]
بنابراین وقتی  می گوییم «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ». این منحصر به جامعه اسلامی نیست، بلکه هر انسانِ آزاده ای همان تعبیر امام حسین علیه السلام یعنی «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ» می‌گوید.[6]

استقامت؛ مقاومت؛ عزت

گفتنی است در دنياى امروز شعارهايى در زمينه حقوق بشر و باز گرداندن حق محرومان به آنها داده مى‏ شود، ولى تجربه نشان داده كه اين شعارها دامى است براى همان قشر محروم و مستضعف و فريب و نيرنگى است براى اغفال آنها و در نتيجه غصب حقوق آنان. بنا براين، اين اصل كه «حق را بايد گرفت» هم در گذشته صادق بوده و هم امروز و هم فردا و فرداها.^[7]

لذا مؤمنان پاكدل و سربلند دست روى دست نمى‏ گذارند تا زورمندان بى‏رحم تمام سرمايه ‏ها و افتخارات آنها را بر باد دهند. نزد آنان تن به شمشير دادن بر تسليم ذليلانه در برابر زورمندان غاصب ترجيح دارد.^[8] و اين همان درسى است كه امام حسين‏ عليه السلام در ميدان نينوا در روز عاشورا به جهانيان آموخت و در جمله‏ هاى تاريخى و ماندگارش فرمود: «ألا! و إن الدعي بن الدعي قد تركني بين السلة و الذلة! و هيهات‏ له ذلك! هيهات منى الذلة! ...»، «آگاه باشيد! مرد آلوده، فرزند آلوده، مرا در ميان شمشير و ذلت مخير ساخته است. هيهات كه من ذلت را بپذيرم و او به مقصد خويش برسد! خداوند و رسولش و مؤمنان و نياكان پاك دامن و مادران پاكيزه، از اين ابا دارند كه اطاعت لئيمان را بر قربانگاه بزرگواران ترجيح دهيم».^[9]

پیام خون حسین علیه السلام؛ پیام جهانى (هيهات‏ منا الذلة)

خون شهيد و شهادت او يك حادثه است، حادثه نياز به تحليل دارد، عوامل اين حادثه چه بوده؟ پيامدهايش چه بوده؟ امروز مى‏ گويند خون شهيد پيام دارد، پيام ‏رسان آن عالم است، او است كه بايد با تجزيه و تحليل، حادثه را موشكافى كرده، و پيام را بيرون كشد، اگر علماء و نويسندگان اسلامى نبودند تا به اين حد حادثه كربلا و خون شهداى آن و پيام سرور آنها حسين‏ بن على عليهما السلام آشكار نمى ‏شد، اگر دانشمندان و نويسندگان نبوند پيام خون حسين عليه السلام و پيام جهانى و انسانى او (هيهات‏ منا الذلة) كه هميشه بعنوان تابلوئى روشن در مسير هر قوم و ملتى متجلى است روشن نمى‏ شد.[10]

‏ «هيهات‏ منا الذلة»؛ گفتمان معنایی در استکبار ستیزی

بی تردید مسأله قيام خونين امام حسين عليه السلام امروز براى ما شيعيان به صورت يك الگو و برنامه جهت مقاومت در برابر هر گونه‏ استبداد و زورگويى‏ و ظلم‏ و ستم‏ درآمده و شعارهاى‏ «هيهات‏ منا الذلة؛ ما هرگز تن به ذلت نمى‏ دهيم»، كه برگرفته از تاريخ خونبار كربلاست هميشه به ما كمك كرده است كه در مقابل حكومت‏ هاى ظالم بايستيم و با اقتدا به سالار شهيدان حسين و يارانش، شر ظالمان را برطرف سازيم (در انقلاب جمهورى اسلامى ايران نيز همه جا اين شعار[11] به چشم مى‏ خورد).[12]

از این رو بزرگداشت خاطره شهداى اسلام، مخصوصاً شهيدان كربلا، روح حماسه و ايثار و شهامت و جانبازى در راه عقيده و ايمان‏ را همواره در ما زنده مى‏دارد، و به ما درس‏ هاى مهمى براى سربلند زيستن و تن به ظلم ندادن مى‏دهد، اين است فلسفه زنده نگهداشتن اين خاطره‏ ها و تجديد مراسم عزادارى در هر سال.[13]

شرافت مرگ باعزت بر زندگی ذلت بار

شعار «هيهات‏ منا الذلة» نشان می دهد مرگ با عزت بر زندگى توأم با ذلت به مراتب شرف دارد.^[14] اين پيامى است كه هميشه بزرگ‏ مردان تاريخ بشريت و اولياء الله به ویژه سالار شهيدان به پيروان خود در تمام قرون و اعصار، ابلاغ كرده ‏اند.^[15]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت شعار« هيهات‏ منا الذلة » هیچ گاه کهنه نمی شود و هر چه به این اهداف گره بخورد رنگ جاودانگی به خود می گیرد؛[16] بلکه باید گفت «هیهات منا الذلة» شعار همیشگی ماست و این برای دشمن دردناک است که عاشورا تبدیل به جهاد زنده می شود و جریان کربلا تاریخ سیاری است که همیشه بوده و خواهد بود و برای همه درس و الگوست.[17]

اینگونه است که بار دیگر عاشورای حسینی با عظمت و شکوه فراوان فرا می رسد و خون های پاک شهیدان کربلا جوشش دیگری پیدا می کند و عاشقان مکتبش برای برگزاری این مراسم تاریخی باشکوه هرچه بیشتر آماده می شوند، مخصوصاً جوانان با ایمان و پاکباز در خط مقدم این مراسم قرار دارند و وفاداری خود را با شعار تاریخی سرور شهیدان کربلا «هیهات منا الذلة» با تمام وجود خود اعلام می دارند.[18]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir