راهکارهای برون رفت از بحران تروریسم از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

راهکارهای برون رفت از بحران تروریسم از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی


لزوم افشای نفاق و دورویی غرب در مبارزه با تروریسم / لزوم مقابله با راهبرد ننگین تروریسم خوب، تروریسم بد / مقاومت؛ شاه کلید نابودی و اضمحلال تروریسم / نفی تکفیر؛ شاخصه ی نفی تروریسم / نقش بی بدیل علمای اسلامی در مقابله با تروریسم / وحدت امت سلامی مولفه ی حیاتی در نابودی تروریسم / قطع حمایت غرب از خشونت و ترور؛ لازمه ی نابودی تروریسم / لزوم مخالفت فراگیر جوامع بشری با تروریسم‌

مقوله ی تروریسم چالشی بزرگ برای عصر حاضر محسوب می ­گردد،[1] تروریست‌ها امروزه بدون هیچ دلیلی جامعه بشریت را تهدید می کنند و حتی شاهدیم که آن ها به مردم عادی نیز حمله می کنند.[2]

باید مدعی گردید علاوه بر تهدیدات بین المللی تروریسم برای امنیت جهانی، لیکن بحران تروریسم در نوع خود مشکلات و چالش های مضاعفی را برای مسلمانان پدید آورده است،[3] زیرا دشمنان اسلام به دنبال بهانه‌ می گردند تا اسلام را به عنوان یک مانع از سر راه خود بردارند[4]. لذا امروزه مهم ترین و بهترین سوژه آن ها مطرح کردن مسأله تروریسم است. در حالی که متأسفانه گروه اندکی مانند وهابی ها و گروه های تروریستی تکفیری که متعصب و از اسلام بیگانه اند، به دست آن ها بهانه می دهند.[5]

با این تفاسیر ضرورت واکاوی راهکارهای برون رفت از بحران تروریسم با بهره گیری از آراء و اندیشه های ژرف اندیشانه ی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)، بیش از پیش در تبیین چگونگی مقابله با خشونت و افراطی گری گروه های تروریستی تکفیری موثر واقع خواهد شد که در ادامه به مخاطبان گرامی ارائه می شود.

لزوم افشای نفاق و دورویی غرب در مبارزه با تروریسم

در دنياى امروز واژه اى همچون مبارزه با تروريسم‏، كلمه ی حقّى است كه غالباً بر زبان زمامداران ظالم و ستمگر عصر ما جارى مى شود، ولى از آن اراده باطل مى كنند، و هر كدام مهارت بيشترى در تحريف حقايق و توجيهات شيطنت آميز داشته باشند در نيل به مقاصد نامشروعشان موفّق‏ ترند و اينجاست كه وظيفه علماى الهى و دانشمندان با ايمان قوم و ملّت سنگين مى شود، آنها بايد به مردم آگاهى لازم را بدهند و سطح فرهنگ عمومى را بالا برند تا حاكمان ظالم و گروههاى تبهكار نتوانند كلمات حق را بگويند و از آن اراده باطل كنند و پايه‏ هاى حكومت هاى خودكامه را از اين طريق محكم سازند!.[6]

هم چنین مى دانیم دشمنان اسلام و در رأس آنها آمریکا و اسرائیل مى خواهند با تشویق کردن این جنایات تروریستی، جنگ مذهبى و فرقه‌اى را در میان مسلمین ایجاد کنند،[7] عجیب این است که حامیان واقعی تروریسم مرتّب دروغ مى گویند و رئیس جمهور آمریکا چندین بار ایران را خطرناکترین حامى تروریسم خوانده است. به راستی چقدر زشت است این همه دروغ گفتن، چرا که ما خود قربانى تروریست و در صف اوّل مبارزه با تروریسم هستیم.[8]

البتّه این دروغ گویى های قدرت های غربی باعث شده که آنها در نزد دوستان خودشان نیز بى اعتبار شوند.[9] زیرا حمایت های برخی کشورهای غربی یکی از دلایل اصلی شکل گیری گروه‌های تروریستی تکفیری مانند داعش است،[10] جمعیت داعش و تروریست ها به طوری که اهل اطلاع می گویند جمعیت زیادی نیستند، منتهی این گروه های تروریستی حمایت همه جانبه می شوند، اگر این حمایت ها نبود ریشه کن کردن آنها کار چندانی نداشت.[11]

در تشریح این مسأله باید اذعان نمود از عجایب روزگار این است  که بنیانگذاران گروه های تروریستی جنایات و فجایع این گروه ها را محکوم می کنند، اینها در واقع خودشان را محکوم می کنند،[12] زیرا از یک طرف آمریکا عوامل خود را می فرستند تا آنها را آموزش دهند، از سویی دیگر عربستان و برخی کشورهای دیگر منطقه پول و سلاح در اختیار تروریست ها قرار می دهند. اسرائیل حمایت همه جانبه می کند، ترکیه نفت های غصبی آنها را می خرد و پول به آنها می دهد؛ حال اگر این حمایت ها نباشد یقیناً آنها دوام و بقایی نخواهند داشت.[13]

از این رو باید به این نکته توجه کرد که اروپایی ها قابل اعتماد نیستند، منطق ندارد و حساب و کتابی درکارشان نیست، هرچه میلشان بود همان را اجرایی می کنند و کاری به دیگران ندارند.[14]

حال برای رفع این چالش کلیدی و در دنیای امروزی باید از وسایل ارتباط جمعی بهره جست  و باید آن‌ها را تقویت کرد؛ چراکه ایران در حال حاضر مهم ترین مبارزه کننده با تروریست در جهان است اما قدرت های استکباری با تبلیغات رسانه ای خود در پی آن هستند که ایران را به عنوان حامی تروریست معرفی کنند.[15]

لذا اگر مسلمانان بتوانند رسانه هایی قوی به وجود بیاورند، خواهند توانست در افکار عمومی جهان نفوذ کنند و بسیاری از تبلیغات دشمنان در مقولۀ تروریسم را افشا و بی اثر سازند.[16]

لزوم مقابله با راهبرد ننگین تروریسم خوب، تروریسم بد

بدیهی است آمريكاى جنايتكار با سوار شدن بر مركب عیارسازی برای مقولۀ تروریسم و دوقطبی نمودن این چالش بزرگ، در سراسر جهان به تاخت و تاز مشغول است. و هيچ اعتنايى به مصوّبات و قطعنامه هاى شوراى امنيّت و سازمان ملل هم نمى كند، و صريحاً مى‏ گويند: «هر كارى كه منافع ما را تضمين كند انجام مى‏ دهيم؛ هر چند سازمان ملل مخالفت كند! منافع ما مشخّص مى‏ كند كه چه گروه هايى در جهان تروريسم‏ محسوب مى‏ شوند، و چه گروه هايى از ليست تروريسم‏ خارج هستند! منافع ما مشخّص مى‏ كند كه چه كشورهايى محور شرارت هستند، و چه كشورهايى نيستند!».[17]

به عنوان نمونه حزب الله لبنان چون از وطن خود دفاع کرده باید تروریست خطاب شود اما تروریست هایی که در سوریه کودک، بزرگ و زن و مرد را به خاک و خون می کشند و درمانگاه، مساجد و مراکز علمی و خانه های مردم را به ویرانه تبدیل کرده و می کنند تروریست نیستند و باید به آنها کمک کرد و سلاح های بیشتری در اختیارشان گذاشت!.[18]

لذا اینگونه است که آمریکا از گروهک ها و منافقین تروریست حمایت و به آنها تابعیت آمریکایى مى دهد، اما باید دانست که اینان به دنبال منافع خاص و مادى خود هستند و هرگز مبارزه با تروریست و دفاع از حقوق بشر براى آنها مهم نیست، حتى ممکن است به سران معروف تروریسم در سوریه، عراق و افغانستان تابعیت آمریکا بدهند.[19]

لیکن به رغم فعالیت تخریبی رسانه های غربی و صهیونیستی، به طور قطع پرده ها کنار می رود و تاریخ قضاوت خواهد کرد و قطعاً  آمریکا و متحدانش از قبیل حکام عربستان، ترکیه و قطر که از تروریست ها حمایت کرده اند، به همراه دیگر حامیان آنها، در تاریخ محکوم خواهند شد.[20]

مقاومت؛ شاه کلید نابودی و اضمحلال تروریسم

بی شک هدف آمریکا و غربی ها در حمایت از تروریسم، ساقط کردن حکومت سوریه و تجزیه این کشور و تضعیف محور مقاومت است قدرت های استکباری سعی می کنند علیه محور مقاومت به صورت غیر مستقیم وارد شوند و مسلمانان را به جان هم بیندازند و دشمنی مسلمانان از اسرائیل را به سوی یکدیگر منحرف سازند.[21]

لیکن مهمترین راه حل در مقابله با این رویکرد خصمانه قدرت های غربی راهی است که ایران، سوریه، عراق و حزب الله با راهبرد مقاومت  پیموده اند.[22]

نفی تکفیر؛ شاخصه ی نفی تروریسم

در تبیین این مسأله مهم باید گفت متأسفانه پدیدۀ زشت و مذموم تکفیر محصول نامطلوب اسلام وهّابی و سلفی است که اذهان بسيارى از مردم جهان را با خشونت توأم نمود، و بهانه و دستاويز بدى به دست مخالفان اسلام داد تا آنجا كه در بسيارى از كشورها، مسلمانان را «جماعتى آدمكش!» معرّفى کردند. البتّه تبليغات سوء آمريكايى ها و به خصوص صهيونيست ها نيز به اين امر بسيار كمک كرد، در حالى كه اسلام پيام آور صلح، عدالت و محبّت بوده و هست.[23]

لذا گروه‌های تکفیری بزرگ­ترین بلای جان بشریت امروز، فارغ از نوع دین و ملیّت آن‌ها است .ما این خطر را سالها است که فریاد می‌ کنیم.[24] حال با این اوصاف داعش را باید فرزند نامشروع وهابیّت افراطی دانست، و از نظر فکری و علمی با اندیشه تکفیری‌ ها و گروه هایی همچون داعش مقابله نمود.[25]
حال باید گفت سعودی ها که بیشترین قرآن را چاپ می کنند، اما باید از آن ها پرسید وجداناً چقدر به قرآن عمل می کنید؟، آیا حمایت کردن از تروریست هایی که خون مسلمانان را بی حساب می ریزند، صحیح است؟[26] آیا حمایت کردن از تروریست ها و افراد بی رحم و آدم کشی که بیگانه با اسلام و بشریت هستند و در سوریه، عراق، یمن و دیگر بلاد اسلامی به جان مردم افتاده­ اند و خون مسلمانان را بی حساب می ریزند صحیح است؟.[27]

اینها جمعیتی جنایتکار، تروریست و آدمکش هستند که به هیچ یک از قوانین اسلامی پایبند نیستند، بی شک هیچ گاه بحران تروریسم از عقاید شیعه و عقاید اهل سنت نشأت نگرفته است بلکه تروریسم تکفیری ثمره شوم افکار و اندیشه های وهابیت افراطی است.[28]

بدین ترتیب ریشه تمام فجایع منبعث از تروریسم را باید در وهابیت جستجو نمود، کتب درسی دوره دبیرستان رژیم سعودی را آورده بودند و ما مشاهده کردیم صریحاً نوشته شده بود زوار قبور مشرک هستند و جان و مال و خون شان مباح است و این شامل شیعه و اهل سنت می شود؛ چراکه اهل سنت نیز به زیارت قبور می روند.[29] لذا باید خطاب به رژیم سعودی گفت؛ کتب درسی شما مملو از آموزه های تکفیری  است و بعد می آئید محکوم می کنید؟؛ درب مدارس خبیثه را ببندید چراکه این تعالیم خبیثه، تکفیر و ترور را منتشر می کنند.[30]

بنابراین داعش و النصره که تروریست های مسلمان کش می باشند ثمره شجره خبیثه وهابیت هستند.[31]

نقش بی بدیل علمای اسلامی در مقابله با تروریسم

شکی نیست که وجود داعش به نفع آمریکایی ها و غربی ها است و طبیعی است آن‌ ها چیزی که به نفعشان است را از بین نمی برند.[32] لیکن  اگر با کمک علمای اسلام، مبانی فکری گروه های تروریستی تکفیری مورد هجمه قرار گیرد آن ها در عضوگیری و دیگر برنامه های خود دچار مشکل جدی خواهند شد،[33] لذا علمای اسلام باید دست به کار شوند و ریشه های سست اعتقادی گروه های تروریستی تکفیری یعنی آموزه های وهابیّت را مورد نقد قرار دهند، باید فریاد زد که اقدامات و فعالیت های آنها میانه ای با اسلام و قرآن ندارد.[34]

به راستی علمای جهان اسلام تا چه زمانی مى خواهند سکوت کنند تا به وسیله این گروه، اسلام «دین خشونت» معرفى شود و آبروى اسلام و مسلمین برود و معارف و فرهنگ غنى اسلام و رحمت و عطوفت اسلامى زیر سؤال بماند؟ آیا وقت آن نرسیده است که مجلسى از علماى بزرگ اسلام تشکیل شود و براى این مطلب چاره اى بیندیشند.[35]

اگر بعضى گمان مى کنند هدف تروریسم تکفیری فقط کشتار شیعیان است، حقایق جنایات گروه های ترویستی در عراق و سوریه.. ثابت نمود که سنى و شیعه براى آنها تفاوتى ندارند، بلکه از آن روز بترسیم که اسلام و تروریسم را در دنیا مترادف بدانند.[36]

لذا بدیهی است اگر هوشیاری مرجعیت دینی و کمک های خالصانه و بی‌شائبه جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم و داعش نبود، معلوم نبود امروز وضعیت عراق و سوریه چگونه بود؛ اما با فتوای مرجعیت و به میدان آمدن جمهوری اسلامی ایران ورق برگشت،[37] در سوی دیگر اندیشمندان و علمای اهل سنت  نیز حساب خود را از تروریست ها جدا کرده اند، لیکن علمای وهابیت با اظهارات ضد و نقیض آبروی خود را برده اند و بهتر است آبرومندانه از تفکر افراطی و داعشی گری علناً ابراز برائت کنند.[38]

قطعاً تاریخ، تروریست ها و افرادی که مردم بی گناه سوریه را در بیمارستان ها، مدارس، دانشگاه ها و ... به کام مرگ می فرستند علمایی چون قرضاوی که چشم خود را بر این واقعیت ها بسته اند، محکوم خواهد کرد.[39]

علمای وهابی کنگره ای با موضوع عدم تکفیر برگزار می کنند تا بگویند حساب ما از داعش جدا است اما در کشتار یمن به وسیله حکام سعودی شریک شده و ریختن خون مسلمانان یمنی را مجاز اعلام می کنند و حتی مفتی اعظم عربستان حکم به تکفیر یمنی ها می دهد.[40] به راستی شما که اسم عالم مذهبی را به خود گذاشته اید چطور بی توجه به ریشه ها به محکوم کردن ظاهری اکتفا می کنید؛ یقین بدانید این مسائل دامان شما را نیز خواهد گرفت.[41]

وحدت امت سلامی مولفۀ حیاتی در نابودی تروریسم

در تبیین ضرورت وحدت امت اسلامی در مقابله با تروریسم باید گفت؛ اسلام مخالف تروریست است، اقدامات تروریستی در هر جایی كه باشد محكوم است و این پدیده ی شوم مخالف آموزه های دینی و اسلامی است.[42] یقیناً این مسائل مغایر دین اسلام است و اسلام هیچ گاه موافق این تكفیری ها نبوده و آنها از اسلام نیستند.[43]

بنابراین اسلام ترور را در قبال همه افراد محکوم می کند. برگزاری کنگره ­های مختلف در شهر مقدس قم و کشورهای مصر و سوریه، خود نشان می دهد که داعش از اسلام نیست؛[44] از این رو امت اسلامی باید بیدار شود و دست به دست هم دهد، باید با هم متحد باشیم، اگر متحد باشیم ریشه کن کردن این تکفیری‌ها و تروریست‌ها برای ما مسلمانان مشکل چندانی ندارد، متاسفانه برخی کشورهای اسلامی از آنها حمایت همه جانبه می کنند.[45]

قطع حمایت غرب از خشونت و ترور؛ لازمه ی نابودی تروریسم

متأسفانه برخی از کشورهای اسلامی و عربی و سران حکومتشان و همچنین مدعیان و حامیان حقوق بشرغربی، آمریکا و اسراییل به گروه های تروریستی کمک می کنند که امروزه شاهد خلق صحنه های وحشتناک در عراق و سوریه و یمن... هستیم.[46]

بدین ترتیب که داعش از نظر عملی از سوی عربستان سعودی و قطر تقویت مالی گردید، و تقویت تسلیحاتی گروه های ترویستی از سوی اسرائیل، آمریکا و غرب انجام شد و ترکیه هم متاسفانه آتش بیار معرکه است و تسهیلات لازم را  برای داعش و دیگر گروه های تروریستی را فراهم نمود.[47]

لذا باید به مدعیان دروغین مبارزه با تروریسم عتاب نمود؛ لازم نیست شما ائتلاف تشکیل دهید، مبارزه با داعش را به اهلش واگذار کنید، شما اهل آن نیستند فقط کمک به آنها نکنید کافی است.[48] اگر به گروه های تروریستی جنایتکار کمک نشود، یک ماه نیز دوام نمی آورند و ریشه ترورها خواهد خشکید.[49]

امیدواریم غربی‌ها و کشورهایی که تروریست‌ها را حمایت و تجهیز کرده و می کنند سر عقل بیایند، دست از حمایت بردارند، این ها اگر حمایت نشوند به سرعت از بین می روند، منتهی وقتی با هواپیما بسته های سلاح و غذا برایشان می‌ریزند نفوذشان بیشتر می‌شود.[50]

لزوم مخالفت فراگیر جوامع بشری با تروریسم

وقتی تروریسم در دنیا باب شود و در رسانه از آن حمایت شود ‌جاهای دیگر نیز یاد می گیرند؛ افراد ناراحت و افراطی همه جا هستند و یاد می گیرند و دست به این گونه اقدامات می زنند اما اگر واقعا تمام دنیا مخالف تروریسم باشند هیچ کس به خودش اجازه نمی دهد دست به این گونه اقدامات بزند. [51] از این رو مردم دنیا برای بازگرداندن امنیت به سرزمین های خود، باید با تروریست ها مبارزه کنند.[52]

به عنوان نمونه دولت مردان فرانسه باید بدانند که سوابق آنها در دوران استعمار و جنایاتى که در کشورهاى اسلامى کردند هنوز فراموش نشده و آنها منافع زیادى در کشورهاى اسلامى دارند، آنها همواره دم از «نگرانى براى امنیت» و «مبارزه با تروریسم» مى زنند ولى هر روز به سراغ عامل جدیدى براى ناامنى و تروریسم مى روند،[53] لیکن باید بدانند همان کسانی که این گروهک‌ها را تربیت کردند اکنون خودشان به بحران تروریسم مبتلا شده اند.[54]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت ما مسلمانیم و اعتقاد داریم قطعاً حامیان تروریست ها تاوان خیانت به امت اسلام و مردم بی گناه و مقاومت اسلامی را می بینند و خود در این دام خواهند افتاد.[55] یقیناً این جنایتکاران کوردل به سزاى اعمالشان به زودى خواهند رسید.[56]

لذا به حامیان تروریسم تکفیری از دولت­مردان ترکیه و عربستان سعودى و قطر گرفته تا آمریکا و اسرائیل مى‌گوییم: «شرمتان باد از این جنایات زشت و ضد بشرىِ کسانى که شما از آنها حمایت مى کنید که با هیچ یک از معیارهاى انسانیت سازگار نیست».[57] مطمئن باشید که آنها روزی به سراغ عربستان و دیگر حامیان خود هم خواهند رفت، ولی امروز به دلیل احتیاجی که به آل سعود و قطر و ترکیه.. دارند، سکوت کرده اند.[58]

البته آتش جنگ محدود به کشورهای اسلامی نخواهد شد،[59] ‌دنیای امروز تبدیل به یک دهکده شده است،‌ نمی شود یک جا نا امنی و جاهای دیگر امنیت باشد.[60] بلکه به دنبال حوادث و جنایات تروریستی در پاریس تمام اروپا در وحشت فرو رفته است، البته دامنه آن به بخش های دیگر و به غیر اروپا هم خواهد رسید.[61]

لذا حامیان خشونت و ترور باید بدانند  این ماری که پرورش داده اند خودشان را نیش می زند و این بلا دامن گیر همۀ حامیان گروه های تروریسم تکفیری خواهد گردید.[62]

پژوهش، تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظلّه) makarem.ir

 


[1] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار اعضای دفتر مطالعات بین المللی مبارزه با تروریسم، http://makarem.ir.

[2] همان.

[3] همان.

[4] همان.

[5] همان.

[6] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏2 ؛ ص440.

[7] پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پی تخریب قبر صحابى بزرگ حُجر بن عدى به دست تروریست‌هاى تکفیرى،1392/02/14.

[8] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، درس خارج فقه، مسجد اعظم قم، 1383/11/19.

[9] همان.

[10] نامه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به پاپ، 1393/06/03.

[11] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، درس خارج فقه ،مسجد اعظم قم 1394/08/24.

[12] همان.

[13] همان.

[14]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تفسیر قرآن کریم ، حرم کریمه اهل بیت(ع)،1392/05/02.

[15] بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار معاون وزیر امور خارجه، 1394/05/06.

[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار اعضای دفتر مطالعات بین المللی مبارزه با تروریسم، http://makarem.ir.

[17] والاترين بندگان ؛ ص81 .

[18] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تفسیر قرآن کریم ، حرم کریمه اهل بیت(ع)،1392/05/06.

[19] بیانات حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى، در دیدار دادستان کل کشور و دبیر کنگره شیخ بهاءالدین بهایى، http://makarem.ir.

[20] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سفیر سوریه در ایران،1392/01/27.

[21] همان.

[22] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ،مسجد اعظم قم، 1393/07/09.

[23] وهابيت بر سر دو راهى ؛ ص30.

[24] نامه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به پاپ، 1393/06/04.

[25] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سرلشکر رحیم صفوی و شماری از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،1393/12/12.

[26] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ، مدرسه امیرالمومنین(ع)، http://makarem.ir.

[27]همان.

[28] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1393/07/09.

[29] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،139.

[30] همان.

[31] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم، http://makarem.ir.

[32] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سرلشکر رحیم صفوی و شماری از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،12/12/1393.

[33] همان.

[34] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ،مسجد اعظم قم، 1393/07/09.

[35] بیانیه معظم له درباره فتواى جمعى از علماى سعودى درباره تخریب عتبات عالیات،1386/04/31.

[36] همان.

[37] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سرلشکر رحیم صفوی و شماری از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی،1393/12/12.

[38] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم، http://makarem.ir.

[39]  بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سفیر سوریه در ایران،1392/01/27.

[40] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم، http://makarem.ir.

[41] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1394/03/03.

[42] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1393/11/12.

[43] همان.

[44] همان.

[45] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1394/08/25.

[46] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تقسیر قرآن کریم، شبستان امام خمینی(ره)، حرم مطهر حضرت معصومه(س)، http://makarem.ir.

[47] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ،مسجد اعظم قم، 1393/07/09.

[48] همان.

[49] بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی درباره اهانت به مقدسات، هفته نامه صبح صادق/شماره684.

[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1394/08/25.

[51] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم،1392/01/28.

[52] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، در دیدار اعضای دفتر مطالعات بین المللی مبارزه با تروریسم، http://makarem.ir.

[53] بیانیه حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى درباره مسأله حجاب در کشور فرانسه، http://makarem.ir.

[54] ‌ بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1393/08/22.

[55] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سفیر سوریه در ایران،139.

[56] پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پی تخریب قبر صحابى بزرگ حُجر بن عدى به دست تروریست‌هاى تکفیرى،1392/02/14.

[57] همان.

[58] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار سفیر سوریه در ایران،1392/01/27.

[59] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی،درس خارج فقه ، مسجد اعظم قم، http://makarem.ir.

[60] همان.

[61] همان.

[62] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، درس خارج فقه ،مسجد اعظم قم 1394/08/24.

captcha