موقوفه

آثار و کارکردهای اجتماعی وقف از منظر معظم له

وقف در لغت و اصطلاح/ وقف؛ صدقه جاریه/ فقرزدایی؛ کارکرد اصلی وقف در جامعه اسلامی/ کاهش فاصله طبقاتی با وقف/وقف؛ زیربنای عدالت اجتماعی/ نقش وقف در رشد معنوی جامعه/ تأمین نیازهای جامعه؛ کارکرد بارز وقف در عرصه های نوین/ موقوفه‌ها را از دست موقوفه‌خواران نجات دهید

وظیفه متولی موقوفه در صورت تعارض نظر واقف با قوانین میراث فرهنگی

محلی، طبق اسناد معتبر و مسلّم، وقف مسجدى شده است. از طرفى قسمت اعظم آثار مسجد در اثر مرور زمان از بین رفته ولى قسمتى از آثار ازجمله محراب آن هنوز باقى است. با توجّه به وقف بودن محل براى مسجد، متولی موقوفه قصد احداث مسجد در محل مسجد مخروبه سابق را دارد; ولى احداث مسجد و عمل به نیّت واقف با بعضى از مقررات میراث فرهنگى تعارض دارد; در صورتِ تعارضِ نیّتِ واقف با مقررات میراث فرهنگى، عمل به کدام‌یک مقدّم است؟ تکلیف شرعى متولی موقوفه چیست؟

به تصرف موقوف علیهم در آوردن موقوفه

آیا چیزی که وقف شده باید تحت تصرف کسانی که به آنها وقف شده در آید؟

بی نیازی موقوف علیه از موقوفه

خانه اى توسط شخص خیّرى در زمینى که ملک مسجد است احداث شده است. خانه مذکور وقف شرعى گردیده مقیّداً به این که امام جماعت همان مسجد در آن سکونت نماید آیا شارع مقدّس اسلام اجازه مى دهد دیگرى در آن خانه سکنا گزیند و در صورت عدم سکونت امام راتب مسجد آیا شرعاً اجاره دادن آن جایز است؟

جریان حکم وقف حتی با خراب شدن ملک موقوفه

چنانچه چیزی که وقف شده خراب شود وقف باطل می گردد؟

اجاره بلند مدت زمین های موقوفه

آیا اجاره اراضى موقوفه (وقف خاص اولاد ذکور) به مدّت 90 سال براى بناى مسجد و مصلّى و حسینیّه جایز است؟ اگر صحیح است مشروط به چه شرایطى مى باشد؟

اجاره موقوفه به کمتر از اجرت المثل

در بعضى از روستاها املاک وقفى از قبیل باغات، زمین و آب وجود دارد که اداره اوقاف آنها را به نصف اجاره مى دهد و مال الاجاره را هم به آن قریه اى که واقف، وقف مسجد آن کرده، یا نمى دهد یا قسمتى از آن را مى دهد، آیا عالم و یا معتمدین مى توانند اعتراض نمایند؟

حفر چاه در زمین موقوفه اجاره ای

اگر شخصى زمین موقوفه اى را از متولّى اجاره نماید، سپس چاه آبى در آن زمین حفر نماید،آیا مستأجر مى تواند از آب زمین موقوفه به صورت مجانى استفاده نماید، یا باید براى آب هم اجاره بپردازد؟

استفاده از درآمد یک موقوفه برای موقوفه دیگر

دو موقوفه است از دو واقف: موقوفه اوّلى با هزینه کم و در آمد بسیار که فرضاً هشتاد درصد از در آمد آن اضافه مى آید و دوّمى در آمد کم و هزینه زیاد دارد، آیا اداره اوقاف محل یا متولّى که هر دو موقوفه زیر نظر آنها اداره مى شود مجازند که از مازاد در آمد اوّلى براى موقوفه دوّمى با رعایت سایر موازین شرعى صرف نمایند یا خیر؟

چگونگی تصرف در موقوفه اجاره شده

آیا نوع تصرّف آب و زمین موقوفه اى که شخصى آن را اجاره کرده است، تصرّف خاصّ و معینى می باشد؟

اجاره دادن موقوفه برای احیای بنا فرسوده شده

هرگاه بنای ملکی موقوفه بر اثرِ گذشت زمان فرسوده و از بین‌ رفته باشد و برای ایجادِ بنای موقوفه بانی وجود نداشته باشد و از زمین به تنهایی هیچگونه درآمدی نتوان کسب کرد، آیا می‌توان برای احیای عرصه‌ی موقوفه و کسب درآمد، زمین را به فردی اجاره داده تا مستأجر بر روی آن بنایی احداث نماید و درآمد حاصله از اجاره ‌ی عرصه به مصرف مورد وقف برسد؟

مصرف مقدار مازاد موقوفه در کارهای عام المنفعه دیگر

پنج هکتار زمین در شهرجهت گورستان به شهردارى واگذار گردید، گرچه صیغه وقف خوانده نشده، امّا چند جنازه در آن زمین دفن گردیده است آیا مى توانیم جهت احداث بیمارستان شهر، از یک هکتار این زمین استفاده کنیم، یا زمین مزبور را براى امر فوق اجاره کنیم؟(با توجّه به این که در شهر بیمارستان وجود ندارد؛ امّا قبرستانهاى متعدّدى موجود است)

عدم اطلاع از وقفی بودن زمین و بنای ساختمان روی آن

این جانب زمینى خریده ام که از موقوفات حضرت سید الشّهداء(علیه السلام) است از آن جا که نسبت به مسائل وقف آگاه نبودم در آن زمین ساختمان ساختم، حال متوجّه شده ام که خرید و فروش زمین وقف جایز نیست، اکنون تکلیف من چیست؟

تصرف در موقوفه ای که محل دقیق آن معلوم نیست

اگر نقطه نامعلومی از شهر در سابق توسط اجداد وقف شده باشد تکلیف شهروندان چیست؟

تخریب مسجدی که در زمین موقوفه ساخته شده

اگر در زمینی که موقوفه است مسجدی ساخته باشند تکلیف چیست؟

وقف کلی روستا با وجود مسجد وحسینیه و حمام و اشجار، پل

در سنوات گذشته بعضى از املاک، که گاهى شامل چندین روستا مى شده، توسّط مالکین بزرگ وقف شده است، با عنایت به این که در این روستاها قبل از وقف شدن املاک، حمّام، اشجار، پل، تپه، قبرستان، مسجد و امامزاده وجود داشته که وقفنامه اى جهت این مورد تنظیم نشده و اگر هم بوده فعلاً در دسترس نیست. آیا متولّى موقوفات مى تواند به استناد وقفنامه تنظیم شده، ادّعایى در خصوص اماکن موجود قبل از تنظیم وقفنامه داشته باشد؟

داخل بودن حریم موقوفه در وقف

روستایی وقف خاصّ اولاد ذکور سادات گردیده است، در وقفنامه حدود چهارگانه روستاى مذکور مشخّص است، طبق وقفنامه کوههاى روستا که جزء آن روستاست، جزء سامان (یا مرز) ذکر شده است، اکنون عدّه اى مى گویند: «کوه ها جزء انفال است و واقف حقّ وقف کردن کوه ها را نداشته، در نتیجه در صحّت وقف تردید است»، آیا این ابهام وقف را باطل مى کند؟

جدا کردن قسمت وقفی ازغیر وقفی یک ملک

آیا ملکی که قسمتی از آن وقفی است را می توان از هم جدا کرد؟

احیاء حریم موقوفه توسط مستأجر و ادعای ملکیت آن قسمت

شخصى، قطعه زمین موقوفه اى را از متولّى اجاره مى کند، بعد از اجاره، قسمتى از زمینهاى موات حریم آن رانیز احیا مى کند،آیا متولّى مى تواند زمین مزبور را که مستأجر احیا کرده است جزء وقف محسوب دارد یا مستأجر مالک آن مى شود؟

وظیفه افرادی که مهر یا تسبیح را از اماکن موقوفه خارج کرده اند

حکم افرادی که مثلا مهر یا تسبیح وقف شده برای مسجدی را برمی دارند چیست؟

حفر چاه در نزدیکی قنات موقوفه

قناتی وجود دارد که مقدار از آن موقوفه امام حسین(علیه السلام) مى باشد؛ با توجّه به قراین و شواهد، حفر چاه اطراف آن قنات سبب خشک شدن یا کم آب شدن مخزن قنات می شود، آیا صاحبان قنات و متولیّان موقوفه حقّ ممانعت حفر چاه را دارند؟ در صورت حفر چاه استفاده از آب آن جهت وضو و غسل چه صورتى دارد؟

عدم انتفاع بلکه زیان آور بودن موقوفه

در ایّام گذشته آسیاب آبى بوده که محلّ آرد کردن گندم اهالى بوده است که نصف درآمد آسیاب وقف مى باشد و به عناوین مختلف مصرف مى شده، در اثر تکنولوژى و صنعت جدید، آسیاب مخروبه و پر شده و جزء راه عبورى مردم مى باشد و در آینده جزء خیابان مى شود و به علّت نم دادن و رطوبت به ساختمان مسجد و خانه هاى مجاور، تغییر مسیر و ممرّ آب در 4 ـ 5 مترى مسیر قبلى لازم است، آیا این کار را تجویز مى فرمایید؟

دور ریختن بخشی از خاک موقوفه برای زراعت بهتر

زمینى وقف است و از نظر زراعت باید از آن زمین خاک برداشته شود تا زراعت خوب شود، آیا این کار جایز است؟

تکلیف موقوفه ای که بدلیل مخالفت همسایگانش بلا استفاده مانده

زمینى حدود هزار متر مربع از حدود 25 سال پیش وقف قبرستان شده است; امّا پس از دفن حدود 40 نفر، همسایگان مانع ادامه کار شده اند و آن زمین همچنان معطّل مانده است. آیا زمین مزبور بر وقفیّت باقى مى باشد؟ در صورت باقى ماندن بر وقف، آیا مى توان آن را تبدیل به مکان عمومى دیگر (مانند مدرسه، بیمارستان، حسینیّه و غیره) کرد؟

واگذاری سرقفلی موقوفه بدون اجازه متولی

ملکى وقفی در طول سالیان گذشته به صورت مغازه هاى تجارى درآمده که اعیان احداثى مانند عرصه، متعلّق به موقوفه مى باشد و اجاره داده شده است، تعدادى از مستأجرین که داراى حقّ سرقفلى در مغازه می باشند، سرقفلى خود را بدون اجازه متولّى به غیر منتقل نموده اند؛ آیا مى توان جهت حفظ حقوق حقّه وقف از دادگاه صالحه تقاضا کرد در راستای تخلیه آن مکان ها از کسانى که بدون اجازه، مغازه ها را متصرّف شده اند و اجاره بهاى معوّقه و حقّ نقل و انتقال را طبق قانون اوقاف پرداخت نمى کنند اقدام کند؟

وصیت به پرداخت خمس از درآمد موقوفه

شخصی منزلی را برای کار خاصی وقف کرده است که از اجاره آن در موارد منظور واقف استفاده شود و وصیت کرده که یک پنجم در آمد این موقوفه به عنوان خمس پرداخت شود آیا صحیح است؟

عدم لزوم تولیت وقف توسط خود واقف

آیا واقف همان متولی می باشد واگر واقف متولی برای موقوفه مشخص نکند بعد از وقف می تواند متولی برای آن مشخص کند ؟

جابجایی ساختمان برخی از امامزاده‌ها، يا مساجد يا حسينيّه‌ها

آيا مى‌توان ساختمان برخى از امامزاده‌ها، يا مساجد يا حسينيّه‌ها را توسّط دستگاه‌هاى مدرن به مكان ديگرى منتقل كرد، به گونه‌اى كه ساختمان آن صحيح و سالم و بدون كمترين آسيبى در محلّ جديد قابل استفاده باشد؟ در صورت جواز حكم زمين آن چيست و آيا بناى موجود در زمين جديد حكم وقف دارد؟

مبادله زمين موقوفه حسينيه با زمين همسايه

حسينيّه شهر ما چهل سال قبل ساخته شده و اكنون گنجايش همه جمعيّت را ندارد. به همين جهت نياز به توسعه دارد. خود حسينيّه يك زمين وقفى دارد، ولى بين حسينيّه و اين زمين وقفى يك ملك شخصى فاصله است و براى توسعه حسينيّه غير از گرفتن همين منزل شخصى هيچ راه ديگرى وجود ندارد. مالك اين زمين شخصى مى‌گويد: «اگر زمين حسينيّه را به من بدهيد حاضرم زمين خودم را براى توسعه حسينيّه بدهم». آيا اين كار جايز است؟