اگر به خاطر کمبود امکانات لازم براى تشخیص کامل بیماری این کار ممکن نگردد و مداواى لازم صورت نگیرد و بیمارى تشدید یا منجر به مرگ شود، آیا پزشک معالج مسئول است؟
در مراكز آموزشى كه براى آينده پزشك متخصص تربيت مىنمايند، به دليل كمى مهارت فی‌نفسه دستياران و دانشجويان، عوارض و خطراتى متوجه جان بيمار می‌گردد؛ اگر احياناً نقص عضوى واقع شود، يا بيمار فوت كند، آيا دستيار مربوطه ضامن است، يا پزشك مسئول و استاديار مربوطه؟
در مراكز آموزشى، درمانى و پزشكى دولتى دستياران، به‌ویژه در سال‌های نخست بايد با حضور و راهنمايى اساتيد خود اقدام به عمل جرّاحى كنند. چنانچه دستيار با اجازه استاد خود، يا به اين اميد كه استاد گفته: «شما كار را شروع كنيد، من هم مىرسم» به‌تنهایی يا به همراه ساير دستياران، عمل جرّاحى را شروع كنند و استاد حاضر نشود و آسيبى به بيمار برسد كه ناشى از عدم حضور استاد است، چه كسى ضامن است؟
در معاينات و درمانهايى كه توسّط دانشجويان رشته پزشكى، انترنها و مانند آن صورت مىگيرد، چنانچه ضرر و خسارت مالى يا جانى متوجّه بيمار گردد، چه كسى ضامن است؟
اگر به دلیل بى دقّتى از طرف کارکنان، یا پزشکان، در اتاق عمل باعث خفگى بیمار یا کم شدن شدید خون یا پایین افتادن فشارخون که درنتیجه منجر به مرگ بیمار شود. چه کسی ضامن می‌باشد و یا به‌طورکلی آیا دقّت کردن در این امور براى چنین افرادى واجب است؟
با توجّه به اینکه تجویز دارو (به‌استثنای داروهاى بدون نسخه) بر عهده پزشک است نه داروساز، اگر بیمارى به حال اضطرار به داروساز مراجعه کند و داروساز، دارویى را در اختیار وى قرار ندهد، آیا در صورت بروز نقص جسمى، یا جراحت، یا فوت بیمار، داروساز مقصّر است؟
اگر تزریق آمپول منجر به عارضه، یا فوت شود، در موارد ذیل چه کسی ضامن است؟
الف) اشتباه در تجویز پزشک باشد.
ب) تزریق کننده مجوّز قانونى دارد; امّا قواعد تزریقات را رعایت نکرده باشد.
ج) تزریق کننده مجوّز قانونى دارد; و قواعد تزریقات را نیز رعایت کرده است.
د) تزریق کننده مجوّز قانونى ندارد.
نظر به اينكه به خاطر سير تكامل علوم، تعليم روش‌های قبلى نيز در دوران دانشجويى امكانپذير نيست، چه برسد به روش‌های جديد، آيا پزشك مىتواند به همان روش‌های قبلى اكتفا نمايد و يا فقط در حدّى كه وقت محدودش اجازه مىدهد به فراگيرى آن‌ها بپردازد در اين صورت اگر متوجّه مسائل مهم جديد نشود آيا مسئولیتی بر عهده اوست؟
بیماری به علت سکته حاد قلبی و حال عمومی بد نزد پزشک عمومی آورده می‌شود و پزشک بعد از معاینه بیمار او را جهت ویزیت به متخصصی که در نزدیک‌ترین شهر ارجاع می‌دهد همراهان بیمار را به منزل برده و بعد از یک ساعت فوت می‌کند آیا پزشک ضامن می‌باشد؟
اگر پزشك روش درمانى يا دارويى را تعريف كند و بگويد: «اين دارو براى فلان بيمارى مفيد است» و يا بگويد: «درمان، مترتّب بر فلان داروست» بدون آنكه بيمار را وادار به مصرف آن دارو كند، آيا در اين حالت، در صورت عدم تأثير يا عوارض دارو، پزشك مسئول يا مديون است؟
با توجه به کشفیات جديد علوم پزشكى اینکه هرسال و هرماه و حتّى هرروزه، کشفیات و يا تحقيقات جديدى در مورد جنبههاى مختلف علوم پزشكى اعلام مىشود كه طبق روش‌های تشخيصى يا درمانى جديد، داروهاى متفاوت و جديد يا مواد غذايى موثّر جديد براى انواع بیماری‌ها پيشنهاد مىشود؛ و برعكس، برخى روش‌ها يا داروها يا مواد قبلى، کاملاً غير موثّر، مضر و بی‌فایده معرفی مىشود آيا پزشك در قبال عوارض يا هزينههاى بيهوده ناشى از روش‌هایی كه در گذشته مطرح بوده، امّا كسى نمىدانسته كه آن‌ها مضر يا بی‌فایده‌اند، ولى امروزه آن‌ها را بی‌فایده يا مضر شناختهاند مسئول است؟
چنانچه سهلانگارى طبيب در عمل جرّاحى موجب وارد شدن آسيب به بيمار گردد یا نياز به عمل جرّاحى و درمان بعدى شود آيا طبيب ضامن بوده و بايد هزينه آن را بپردازد یا پرداخت ديه کفایت می‌کند؟
در برخى بیماری‌ها بر اساس روش معمول كه اجراى آن طبق علوم روز ضرورى است، يك يا چند دارو به‌کاربرده مىشود در صورت عدم تأثير، از داروهاى ديگر استفاده مىشود. با توجّه به اينكه اين داروها ازیک‌طرف در تمام افراد مؤثر نيست. يعنى ممكن است نسبت به شخصى درمان‌های اوّليّه و نسبت شخص ديگرى درمان‌های آخر موثّر باشد؛ و از سوى ديگر، هر يك از داروها داراى عوارض خاصى هستند، آيا پزشك معالج- كه در حقيقت داروهاى مختلف را به ترتيب در مورد بيمار آزمايش مىكند- در قبال هزينه اضافه يا عوارض داروها مسئول است؟
با توجه به اینکه معالجات دندان‌پزشکی ممكن است با شكست يا كوتاهى عمر دندآن‌همراه شود، اگر دندان‌پزشک سعى كافى و دقّت لازم را نموده باشد، ولى در حين معالجه ضررهايى به دندان و دهان برسد، آیا دندان‌پزشک ضامن است؟
غالباً و به‌ویژه در درمانگاههاى دولتى، به بيماران توصيه مىشود كه فلان دندان قابل معالجه است و لذا اصرار برنکشیدن آن مىنمايند؛ آيا كشيدن دندان در اين حالت براى پزشك ضمانت دارد؟ اگر به خاطر وضع اقتصادى يا عدم بينش فرهنگى انجام شود، چه حكمى دارد؟
برخى از افراد عادى که در مسائل پزشکى تخصّصى ندارند در این امر دخالت نموده و قرص، آمپول یا دارویى را براى بیمار توصیه می‌نمایند درصورتی‌که این امر منجر به مرگ یا آسیب جسمى بیمار شود، آیا آن‌ها ضامن هستند؟
اگر غرور پزشک، یا اطمینان وى به موفقیت در کارش، باعث فراهم نکردن وسایل و شرایط کافى براى انجام عمل جرّاحى گردد و این موضوع به مرگ یا ضرر و زیان بیمار منجر شود، آیا پزشک ضامن است؟
طبیب حاذق و ماهرى بدون اذن از بیمار یا ولی بیمار و بدون سهل‌انگاری اقدام به عمل جرّاحى نموده و یا به علت اینکه بیمار در حال اغما بوده و دسترسى به ولی بیمار نداشته و تأخیر هم جان بیمار را به خطر می‌انداخته است بدون اذن اقدام به عمل کرده و در ضمن عمل، آسیبى به بیمار وارد گردیده است، حال سؤال این است که آیا طبیب ضامن می‌باشد؟
پزشکى به علّت فقر مالى بیمار اورژانسى که قادر بر پرداخت هزینه‌های مربوطه نبوده، از معالجه و جرّاحى وى اجتناب نموده و درنتیجه بیمار فوت کرده است. یا عمل جرّاحى را به‌روزهاى دیگر موکول نموده که به‌اندازه آن روز نمی‌تواند مفید باشد، آیا پزشک ضامن است؟
هرگاه پزشک یا دستیار وى، به هنگام معالجه بیمار، لطمه یا ضربه‌ای بر عضو دیگر او وارد کند، مثلاً جهت احیاى قلب، دنده‌های بیمار در حال ماساژ بشکند. یا جهت تحریک به‌عکس العمل، به‌صورت بیمار سیلى بزند و پرده گوشش پاره شود. آیا پزشک ضامن است؟
آیا اقدامات پزشکى طبیب در غیر رشته تخصّصى خود که آگاهى لازم را ندارد و باعث تشدید بیمارى یا بروز عارضه‌ای جدید در بیمار می‌شود، یا منجر به فوت وى می‌گردد، موجب ضمان است؟
اگر پزشک با توجّه به گستردگى موضوع نداند، یا فراموش کرده باشد که دارو یا روش تشخیصى وى براى خانم‌های باردار یا شیرده مضر است، مسئولیت پزشک در صورت ایجاد عارضه در جنین یا مادر در چه حد است؟
در علم پزشکى برخى از روش‌های درمانى با گذشت زمان دچار تغییراتى شده، یا به‌کلی ارزش خود را از دست می‌دهد درصورتی‌که پزشک به علّت عدم مطالعه، از اطّلاعت جدید مطلع نشود، آیا مسئول است؟
برخى از اوقات، پزشک تنها جهت احتیاط و مطمئن شدن در جهت تشخیص و یا ردِّ یک بیمارىِ احتمالى در هر بیمار مشکوکى ـ با هر علامت غیراختصاصی ـ دستور آزمایشی می‌دهد تا بیمارى مخفى احتمالى را کشف کند، در صورت وجود یا عدم هرگونه بیمارى (که احتیاج به آزمایش دارد) آیا پزشک در ایجاد عوارض احتمالى و هزینه درمان مسئول است؟
آیا جواب منفى خانم بیمار در مورد پرسش پزشک از حاملگى وى، چه خود بداند باردار است و به هر علّتى نگوید و چه نداند که باردار است، از پزشک معالج در قبال عوارض احتمالى رفع مسئولیت می‌کند؟
اگر بیمارى به طبیبى مراجعه کند و طبیب براى او نسخه‌ای بنویسد ولی بعد از گذشت مدتی مریضی بیمار به هر علتی مداوا نگردد آیا طبیب در مقابل بیمار که از درمان نتیجه‌ای نگرفته، ضامن است؟
